In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Spinnerij kamp Westerbork

Borstelmakerij kamp Westerbork

Lompensortering kamp Westerbork

Apparatensloperij kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Foliënsortering kamp Westerbork

Zooltjes, tassen en handschoenenfabriek kamp Westerbork

Meubelmakerij kamp Westerbork

Chemisch laboratorium kamp Westerbork

Bonenpellerij kamp Westerbork

Afvalsortering kamp Westerbork

Mutsenmakerij kamp Westerbork

Zilverpapierindustrie kamp Westerbork

Batterijensloperij kamp Westerbork

Patentruitenfabriek kamp Westerbork

Metaalsloperij kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Matrassenfabriek kamp Westerbork

Linoleumfabriek kamp Westerbork

Hertzbergerconfectiefabriek kamp Westerbork

Garnalenpellerij kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de varkensschuur van de kampboerderij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op de varkensschuur van de kampboerderij.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-06 Onderwerp: schoolplicht in het kamp met een opsomming van regels.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-12-06 Onderwerp: schoolplicht in het kamp met een opsomming van regels.

Order van kampcommandant J. Schol over schoolplicht in het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Lagerkommandant&nbsp;(tijdelijk, Kurt Schlesinger)&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: mededeling dat het kamp deel uit maakt van het frontgebied. Kampbewoners staan onder bescherming van het Internationale Rode Kruis; Austausch-Internierungslager; Jodensterren mogen worden verwijderd.

Van: Lagerkommandant&nbsp;(tijdelijk, Kurt Schlesinger)&nbsp; Aan: Kampbewoners&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: mededeling dat het kamp deel uit maakt van het frontgebied. Kampbewoners staan onder bescherming van het Internationale Rode Kruis; Austausch-Internierungslager; Jodensterren mogen worden verwijderd.

Bekendmaking van Kurt Schlesinger over de status van kamp Westerbork en het verwijderen van de Jodenster

Tekening, portret (Levy Coster?) &nbsp;

Tekening, portret van Levy Coster

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: arbeitskarten

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: arbeitskarten

Mededeling over Arbeitskarten

Stand der Ruckstandskartei. Am 31 dezember 1943 Ubersicht der Entlassungen 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Stand der Ruckstandskartei. Am 31 dezember 1943 Ubersicht der Entlassungen 15 juli 1942 - 31 dezember 1943

Statistiek

Rimboe Nieuws Huisorgaan van het Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork 1ste jaargang, no. 2,&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Inhoud o.a.: afscheid van Luitenant M.J.M. Janson; herinneringen van een oud Indisch gast; auto-ongeluk; voetballen.

Rimboe Nieuws Huisorgaan van het Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork 1ste jaargang, no. 2,&nbsp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Inhoud o.a.: afscheid van Luitenant M.J.M. Janson; herinneringen van een oud Indisch gast; auto-ongeluk; voetballen.

Orgaan van het Interneringskamp on der titel 'Rimboenieuws' van 1 oktober 1945

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-16, No. 16 Inhoud: Nieuwe werkruimte van de bouwleiding; werkopdrachten Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-03-16, No. 16 Inhoud: Nieuwe werkruimte van de bouwleiding; werkopdrachten Blz.: 2

Lagerbefehl No. 10

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Van: Schrijver-van Son, S. Datum: 1943-09-29 (verstrekking) Plaats: Westerbork, kamp Bijz.: met Bemerkungen Barneveld, Vorlaufig zurueckgestellt

Ausweiskarte van S. Schrijver-van Son in kamp Westerbork

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-06-21&nbsp; Onderwerp: o.a. over vrije tijdsbesteding en volgen van onderwijs; koffergrammofoon, boeken en een cursus Engels en Nederlands.

Van: Metzelaar, S.&nbsp; Aan: Wisman, B.&nbsp; Plaats: Echten&nbsp; Datum: 1942-06-21&nbsp; Onderwerp: o.a. over vrije tijdsbesteding en volgen van onderwijs; koffergrammofoon, boeken en een cursus Engels en Nederlands.

Brief van S. Metzelaar aan B. Wisman vanuit het Joodse werkkamp Echten

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-16 Onderwerp: Instructie voor de Geestelijke en Sociale Verzorging in de Interneringskampen. Buiten het kamp worden de belangen van de gedetineerden behartigd door de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten.

Van: ter Veer, B.I.A.A., Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1947-07-16 Onderwerp: Instructie voor de Geestelijke en Sociale Verzorging in de Interneringskampen. Buiten het kamp worden de belangen van de gedetineerden behartigd door de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten.

Instructie van B.I.A.A. ter Veer aan J.G. Buijvoets over instelling commissies voor geestelijke en sociale verzorging in de Interneringskampen

Van: de Gemeente Nijmegen Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Nijmegen Datum: 1941-07-28&nbsp;

Van: de Gemeente Nijmegen Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Nijmegen Datum: 1941-07-28&nbsp;

Persoonsbewijs van Helene Tauber-Büks

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: dienst van de officier belast met het beheer van de kantine.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-18 Onderwerp: dienst van de officier belast met het beheer van de kantine.

Mededeling van J. Grevelink aan J. Buijvoets over het beheer van de kantine

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fineerwerkje 'Fino'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging fineerwerkje 'Fino'.

Calculatie voor het vervaardigen van een fineerwerkje in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Fino'

Van: de Haan-Vos, R. Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: verlaten van het ziekenhuis (komt weer bij haar man Asser in de barak), gezondheidstoestand, toesturen van levensmiddelen en huishoudelijke artikelen

Van: de Haan-Vos, R. Aan: de Haan, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: verlaten van het ziekenhuis (komt weer bij haar man Asser in de barak), gezondheidstoestand, toesturen van levensmiddelen en huishoudelijke artikelen

Briefkaart van R. de Haan-Vos aan familie de Haan vanuit kamp Westerbork

Van: Lagere school te Barneveld, De Biezen Aan: Wijnberg, Walter Geboren: 1932-06-15 Datum: 1943-08-01 Onderwerp: Overgangsrapport van klas 5 naar klas 6.

Van: Lagere school te Barneveld, De Biezen Aan: Wijnberg, Walter Geboren: 1932-06-15 Datum: 1943-08-01 Onderwerp: Overgangsrapport van klas 5 naar klas 6.

Schoolrapport van Walter Wijnberg

Transport Transport dat uit Hooghalen vertrekt in derde klas rijtuigen. Mensen zwaaiend vanuit de trein Hooghalen, 1942.

Transport Transport dat uit Hooghalen vertrekt in derde klas rijtuigen. Mensen zwaaiend vanuit de trein Hooghalen, 1942.

Een deportatietrein vertrekt naar Auschwitz

Van: de Kampintendant Van As, A. Aan: de Commandant N.M.A Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-22 Onderwerp: vaststelling grenzen waarbinnen gewandeld mag worden.

Van: de Kampintendant Van As, A. Aan: de Commandant N.M.A Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-22 Onderwerp: vaststelling grenzen waarbinnen gewandeld mag worden.

Mededeling van de kampintendant Van As over vaststelling grenzen waarbinnen gewandeld mag worden door de kampbewoners

Van: Blauw, Ans Aan: Van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Obdam Datum: 1945-07-14 Onderwerp: er ging van alles door de schrijfster heen toen ze een brief van Nora ontving, die was teruggekomen uit onderduik; verlies van bekenden en familieleden; ze komt mogelijk over enkele dagen naar Amsterdam…

Van: Blauw, Ans Aan: Van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Obdam Datum: 1945-07-14 Onderwerp: er ging van alles door de schrijfster heen toen ze een brief van Nora ontving, die was teruggekomen uit onderduik; verlies van bekenden en familieleden; ze komt mogelijk over enkele dagen naar Amsterdam…

Hane AnnaBroder-Haim

Hane Anna
Broder-Haim