In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Aan: Polak, K. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-02-17 Onderwerp: bericht van bezoek van inspecteur T. Gutteling inzake inlichtingen i.v.m. expireren van verzekering.

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Aan: Polak, K. Plaats: Amsterdam Datum: 1951-02-17 Onderwerp: bericht van bezoek van inspecteur T. Gutteling inzake inlichtingen i.v.m. expireren van verzekering.

Brief van Amstleven aan K. Polak

Informatie uit andere archieven

Kantinekaart Van: Allina, Kurt Stefan Plaats: Westerbork, kamp datum: 1944-1945 No. 0016

Kantinekaart Van: Allina, Kurt Stefan Plaats: Westerbork, kamp datum: 1944-1945 No. 0016

Kantinekaart van Kurt Stefan Allina in kamp Westerbork

Nieuwe zuiveringsinstallatie Schattenberg

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van de nieuwe waterzuivering in het woonoord Schattenberg

Sport kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Onderduikplaatsen

Onderuikboerderij van Cornelis Flokstra

Hervormde Kweekschool Amsterdam

Onderduik in Nieuwlande

Machieltje Prins was de zoon van Mozes Prins (van beroep marktkoopman J. Markt) en Jeannette Ensel. Mozes en Jeannette waren op 04 augustus 1937 in Amsterdam getrouwd, Machieltje was hun eerste en enigste kind. Mozes verbleef in kamp De Beetse; niet helemaal duidelijk is wanneer hij in kamp Westerbork is aangekomen. Waarschijnlijk was dat 2 oktober 1942, toen de mannen vanuit De Beetse naar kamp Westerbork werden overgebracht. Mozes is op 02 november 1942 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd, zijn overlijdensdatum is vastgesteld op 11 maart 1943 in het KdO Ludwigsdorf. Jeannette was toen al in kamp Vught; ze verbleef daar sinds 14 januari 1943. Haar zoon Machiel werd geboren op 31 mei 1943 in Vught. Hij werd vernoemd naar zijn grootvader Machiel, geboren 17 juli 1886 in Amsterdam en vermoord in Sobibor op 23 april 1943. Jeannette en Machiel komen op 7 juni 1943 naar kamp Westerbork en beiden gaan op 21 september 1943 op transport naar Auschwitz, waar ze na aankomst op 24 september worden vermoord.&nbsp;

Onderduikholen

Onderduikershol Valthe

Onderduikershol Diever

Onderduikershol Sleen

Onderduikershol Oosterwolde

Het Verscholen Dorp

Onderduikershol Borculo

Onderduikershol Assinkbos

Onderduikershol Markelo

Onderduik bij Kinderdagverblijf Kindjeshaven

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 9

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-16 Onderwerp: het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam.

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, Jacob Plaats: Den Haag Datum: 1946-04-16 Onderwerp: het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam.

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot van Betje van Dam-van Kollem en Iszaak van Dam

Belangenverenigingen Herinneringsgemeenschappen

Stichting 1940-1945

Nederlands Auschwitz Comité

Stichting JOKOS

Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen

Landelijke Sinti Organisatie (LSO)

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 443 De Ambtenaar van den Burgelijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenthal, Adolph (Abraham) geb. 05-05-65 overleden te Westerbork op 21-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 443 De Ambtenaar van den Burgelijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Rosenthal, Adolph (Abraham) geb. 05-05-65 overleden te Westerbork op 21-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Adolph (Abraham) Rosenthal

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-20&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden; kleding; transporten

Van: Vos-Wittenburg, E.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-20&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden; kleding; transporten

Briefkaart van E. Vos-Wittenburg aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Bijzondere bezoeken voormalig kamp Westerbork

Bezoeken Staatsvertegenwoordigers voormalig kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Beugelen

Joods werkkamp Palästina

Van: Beyer, H.H. (chef afdeling houtbewerking en oude metalen)(oud-kampgevangene) Aan: Van As, Aad of Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-26 Onderwerp: opsomming baraknummers met daar te verrichten werkzaamheden (leegmaken of opslag) in verband met nieuwe functies. Barakken 55, 56 en 57 moeten bijvoorbeeld worden leeggemaakt voor NSB'ers.

Van: Beyer, H.H. (chef afdeling houtbewerking en oude metalen)(oud-kampgevangene) Aan: Van As, Aad of Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-26 Onderwerp: opsomming baraknummers met daar te verrichten werkzaamheden (leegmaken of opslag) in verband met nieuwe functies. Barakken 55, 56 en 57 moeten bijvoorbeeld worden leeggemaakt voor NSB'ers.

Lijst met barakken waar werkzaamheden moeten worden verricht in verband met verandering van functie

Adreswijziging Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-02-05 (postempel) Onderwerp: Alpern, Sigmund verhuist van Apeldoorn naar kamp Westerbork, barak 73

Adreswijziging Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-02-05 (postempel) Onderwerp: Alpern, Sigmund verhuist van Apeldoorn naar kamp Westerbork, barak 73

Adreswijziging van Sigmund Alpern aan mevrouw de Vries vanuit kamp Westerbork

Reglement (Merkblatt) Betreffende de verplichtingen van Joden die geen jodenster meer hoeven te dragen (in het Duits).&nbsp;

Reglement (Merkblatt) Betreffende de verplichtingen van Joden die geen jodenster meer hoeven te dragen (in het Duits).&nbsp;

FritzHirschfeld

Fritz
Hirschfeld