In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bord Het gaat om een uniek houten bord, door de grootvader van de schenker op de timmerwerkplaats gemaakt. Versierd met bloemen door Edgar Reich, een reclametekenaar, die op 15-7-1942 naar Auschwitz werd gedeporteerd.&nbsp; Het bord werd tijdens Pesach gebruikt en het heeft Westerbork, Bergen-Belsen en Tröbitz overleefd. Interessant zijn de geschreven namen op de achterkant van de bewoners van zaal 2, barak 6.&nbsp; In het Hebreeuws staat op de achterkant ook het jaar 1942 vermeld (Pesach 5702) Namen: Walter Cremer, 8.5.23, 4.6.45 Dachau Werner Bloch, 15.9.20 oorlog overleefd Hans Leiser, 2.8.22, 7.1.45 Dachau Hans Blume, 23.11.21, 26.10.44 Auschwitz Walter Adwokat 13.10.22 oorlog overleefd Edgar Reich 19.8.23, 30.9.42 Auschwitz Norbert Hekler 25.8.21, oorlog overleefd Harry Klafter 1.11.25 oorlog overleefd Fritz Tannenwald 20.6.24, 30.9.42 Auschwitz Günter Röttgen 30.12.1920, 26.9.42 Auschwitz Salo Forgasz 2.6.21, 2.5.45 Trobitz Kurt Weintraub 1.7.22, vermist Siegmund Keller 19.9.20, oorlog overleefd Ernst Hahn 12.6.21, 23.8.42 Auschwitz &nbsp;

Bord Het gaat om een uniek houten bord, door de grootvader van de schenker op de timmerwerkplaats gemaakt. Versierd met bloemen door Edgar Reich, een reclametekenaar, die op 15-7-1942 naar Auschwitz werd gedeporteerd.&nbsp; Het bord werd tijdens Pesach gebruikt en het heeft Westerbork, Bergen-Belsen en Tröbitz overleefd. Interessant zijn de geschreven namen op de achterkant van de bewoners van zaal 2, barak 6.&nbsp; In het Hebreeuws staat op de achterkant ook het jaar 1942 vermeld (Pesach 5702) Namen: Walter Cremer, 8.5.23, 4.6.45 Dachau Werner Bloch, 15.9.20 oorlog overleefd Hans Leiser, 2.8.22, 7.1.45 Dachau Hans Blume, 23.11.21, 26.10.44 Auschwitz Walter Adwokat 13.10.22 oorlog overleefd Edgar Reich 19.8.23, 30.9.42 Auschwitz Norbert Hekler 25.8.21, oorlog overleefd Harry Klafter 1.11.25 oorlog overleefd Fritz Tannenwald 20.6.24, 30.9.42 Auschwitz Günter Röttgen 30.12.1920, 26.9.42 Auschwitz Salo Forgasz 2.6.21, 2.5.45 Trobitz Kurt Weintraub 1.7.22, vermist Siegmund Keller 19.9.20, oorlog overleefd Ernst Hahn 12.6.21, 23.8.42 Auschwitz &nbsp;

Houten Bord tijdens Pesach gebruikt in kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Van: Magnus, Simon Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: gewenste bestemming Nederland

Registratiekaart van Simon Magnus in Theresienstadt

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: kampverleden; kamp Westerbork; Bergen-Belsen; Tröbitz.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: kampverleden; kamp Westerbork; Bergen-Belsen; Tröbitz.

Verklaring van het Rode Kruis pover het kampverleden van Nathan Cohen

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: behandeling rapport de Jonge, over de ontheffing van zijn functie en zijn overplaatsing naar Assen.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: behandeling rapport de Jonge, over de ontheffing van zijn functie en zijn overplaatsing naar Assen.

Mededeling van J. Grevelink over het ontheffen van de functie van een bewaker

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-06 Onderwerp: brief kon niet weg, het transportje (illegaal) naar Groningen ging niet door; de vrouw van Süskind slaapt in de box van Lotte; Walter zag de foto van Tibor Feldman hangen boven het bed van Lotte, die hij dikwijls sprak; ze hebben vroeger in Oldenzaal gewoond (functie Unilever); een nieuwe patiënt vertelde dat er elke avond ongeveer 20 gemengd-gehuwden naar de Antragstelle gingen vanwege een oproep, mogelijk gaat het om het kwijtraken van de ‘S’; hoop dat het is wat Schlesinger mij aanduidde (het gaat om 200 S-gevallen); er gaan geruchten dat Frau Slottke en Fischer naar kamp Westerbork komen; kennelijk is een trein beschoten waar Ds. Benfey en Dr. de Vries Robles ook in zaten; over een ontvluchtingspoging van Z.; sprak je Dr. Spanier nog?…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-06 Onderwerp: brief kon niet weg, het transportje (illegaal) naar Groningen ging niet door; de vrouw van Süskind slaapt in de box van Lotte; Walter zag de foto van Tibor Feldman hangen boven het bed van Lotte, die hij dikwijls sprak; ze hebben vroeger in Oldenzaal gewoond (functie Unilever); een nieuwe patiënt vertelde dat er elke avond ongeveer 20 gemengd-gehuwden naar de Antragstelle gingen vanwege een oproep, mogelijk gaat het om het kwijtraken van de ‘S’; hoop dat het is wat Schlesinger mij aanduidde (het gaat om 200 S-gevallen); er gaan geruchten dat Frau Slottke en Fischer naar kamp Westerbork komen; kennelijk is een trein beschoten waar Ds. Benfey en Dr. de Vries Robles ook in zaten; over een ontvluchtingspoging van Z.; sprak je Dr. Spanier nog?…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Kamp Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum: 1945-05-24&nbsp; Onderwerp: Rapport (II) betreffende Kamp Hooghalen. Dhr. P. Bongers is teruggeroepen naar Assen in zijn oorspronkelijke functie. Opvolger is dhr. E. Riermersma. Rapportage over gezondheidstoestand (zeer goed na het krijgen van medicamenten uit kamp Westerbork), inventaris, onderzoek door de P.O.D. en bestemming van het kamp. De valide kampgevangenen werken voor de Heidemij in de landbouw; afwezigheid van elektriciteit; voedselvoorziening is nog niet in orde; bewaking door de Binnenlandse Strijdkrachten. drie barakken in gebruik als ziekenhuis, twee barakken bewoond door burgerslachtoffers uit Hooghalen; bewaking 1 barak; het kamp zal een opleidingskamp worden.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Kamp Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum: 1945-05-24&nbsp; Onderwerp: Rapport (II) betreffende Kamp Hooghalen. Dhr. P. Bongers is teruggeroepen naar Assen in zijn oorspronkelijke functie. Opvolger is dhr. E. Riermersma. Rapportage over gezondheidstoestand (zeer goed na het krijgen van medicamenten uit kamp Westerbork), inventaris, onderzoek door de P.O.D. en bestemming van het kamp. De valide kampgevangenen werken voor de Heidemij in de landbouw; afwezigheid van elektriciteit; voedselvoorziening is nog niet in orde; bewaking door de Binnenlandse Strijdkrachten. drie barakken in gebruik als ziekenhuis, twee barakken bewoond door burgerslachtoffers uit Hooghalen; bewaking 1 barak; het kamp zal een opleidingskamp worden.

Rapport van J.G. Buijvoets over de omstandigheden in voormalig N.A.D. kamp Hooghalen

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Jurry&nbsp;(Stuttje) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van verloofde. Door veranderde omstandigheden moet Danny toch vertrekken. ‘Als jij deze brief ontvangt zijn wij reeds doorgezonden’. De leefomstandigheden in kamp Westerbork waren volgens de schrijver goed. ‘Wij gaan naar Silezië, zeggen ze’. Het transport zal worden toegevoegd aan een transport uit Scheveningen. Als de trein maandag bij Winschoten is, zal Danny een briefkaart (en) op het adres van Jurry uit de trein gooien. Winschoten. Danny, Jacob en de andere mannen uit Winschoten behoren waarschijnlijk tot de groep Groningers die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp; Danny verblijft in barak 4A, zaal I (zie 3248-6). Deze barak zou niet lang daarna een onderdeel van het ziekenhuis uit gaan maken. Misschien zijn dat wel de door Danny in zijn brieven genoemde omstandigheden. De barakzalen met vrijgezellen moesten worden leeggemaakt voor het verkrijgen van een andere functie.

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Luitenant Kolonel Eerstaanwezend Ingenieur Plaats: Assen Datum: 1949-10-29 Onderwerp: schietbanen kamp Schattenberg, ontwerp en aanleg, afstemming en compensatie.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Luitenant Kolonel Eerstaanwezend Ingenieur Plaats: Assen Datum: 1949-10-29 Onderwerp: schietbanen kamp Schattenberg, ontwerp en aanleg, afstemming en compensatie.

RachelZiekenoppasser-Polak

Rachel
Ziekenoppasser-Polak