In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: 'Heymann', Hermann, waarschijnlijk geschreven door zijn vrouw Erna. Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19A Onderwerp: verzoek om pakketjes, onder andere een batterij. Het is 's avonds zo duister. Hermann is wel in het bezit van een lampje. Een code ontvangen. Als ze kunnen blijven is het in kamp Westerbork uit te houden. Al enige dagen de kachels aan en het is warm. Alweer zes maanden in kamp Westerbork. Hermann is weer in het ziekenhuis opgenomen.

Van: 'Heymann', Hermann, waarschijnlijk geschreven door zijn vrouw Erna. Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19A Onderwerp: verzoek om pakketjes, onder andere een batterij. Het is 's avonds zo duister. Hermann is wel in het bezit van een lampje. Een code ontvangen. Als ze kunnen blijven is het in kamp Westerbork uit te houden. Al enige dagen de kachels aan en het is warm. Alweer zes maanden in kamp Westerbork. Hermann is weer in het ziekenhuis opgenomen.

Briefkaart van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Spreuk&nbsp; Tekst: Don't say me your troubles&nbsp; I've enough for my own

Spreuk&nbsp; Tekst: Don't say me your troubles&nbsp; I've enough for my own

Spreuk

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: dank voor het fijne pakje, lengte onderjurk ook goed; het gaat naar omstandigheden goed, ze is gezond en laat de moed niet zakken; van haar ouders in Theresienstadt heeft ze nog niets gehoord; tante Etty kan ze niet meer spreken. ze was heel erg flink en Ruth is tot het laatst bij haar geweest; zo gaat de een naar de andere; graag waspoeder en kousen; een verzoek om te proberen aan haar ouders te schrijven; gegevens voor op de brief of briefkaart naar Theresienstadt; een briefkaart met betaald antwoord en een rode kaart voor bericht van ontvangst…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: dank voor het fijne pakje, lengte onderjurk ook goed; het gaat naar omstandigheden goed, ze is gezond en laat de moed niet zakken; van haar ouders in Theresienstadt heeft ze nog niets gehoord; tante Etty kan ze niet meer spreken. ze was heel erg flink en Ruth is tot het laatst bij haar geweest; zo gaat de een naar de andere; graag waspoeder en kousen; een verzoek om te proberen aan haar ouders te schrijven; gegevens voor op de brief of briefkaart naar Theresienstadt; een briefkaart met betaald antwoord en een rode kaart voor bericht van ontvangst…

Briefkaart van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Van: Weiler, Gertrud Aan: Diekerhof, Jo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-09 Onderwerp: sinds twee dagen in kamp Westerbork, morgen gaat ze verder; goede moed en hoopt gauw bij haar verloofde te mogen zijn…&nbsp;

Van: Weiler, Gertrud Aan: Diekerhof, Jo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-09 Onderwerp: sinds twee dagen in kamp Westerbork, morgen gaat ze verder; goede moed en hoopt gauw bij haar verloofde te mogen zijn…&nbsp;

Briefkaart van Gertrud Weiler aan Jo Diekerhof vanuit kamp Westerbork

Groep bewoners tussen de barakken, hurkend links Jacob van der Woude (1916) Joodse werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Groep bewoners tussen de barakken, hurkend links Jacob van der Woude (1916) Joodse werkkamp, 1942-06-24.&nbsp;

Rachel RuthZwick

Rachel Ruth
Zwick