In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Fuldauer, Henri Aan: zijn zus en gezin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Henri maakt gebruik van de dienstreis van een kennis om deze brief mee te geven; gezondheid van zijn vader; pakketpost…

Van: Fuldauer, Henri Aan: zijn zus en gezin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Henri maakt gebruik van de dienstreis van een kennis om deze brief mee te geven; gezondheid van zijn vader; pakketpost…

Brief van Henri Fuldauer aan het gezin van zijn zus vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Van: Gaarlandt, burgemeester van Gasselte. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat Bl.2: begeleidende brief van D.J. Kuenen. Onderwerp: noodzakelijkheid van verhogen voedselrantsoenen van geïnterneerden, werkzaam in de landbouw.

Van: Gaarlandt, burgemeester van Gasselte. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-30 Onderwerp: de arbeidsprestatie van de landarbeiders is maximaal 80%. Dit komt waarschijnlijk door een te laag voedselrantsoen. Het voorstel wordt gedaan dit voedselrantsoen te verhogen, waardoor de arbeidsprestatie ook naar 100% gaat Bl.2: begeleidende brief van D.J. Kuenen. Onderwerp: noodzakelijkheid van verhogen voedselrantsoenen van geïnterneerden, werkzaam in de landbouw.

Brief van burgemeester Gaarlandt van Gasselte aan J.G. Buijvoets over voedselrantsoenen

Van: Leffers, A. (Binnenlandse Strijdkrachten) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-09 Onderwerp: Rapport N.B.S. over de gevangenen die vanuit Westerbork zijn tewerk gesteld.&nbsp; Verbetering van het (voor) werk na bezoek van de heren Hummelen en Huisman, maar nog niet optimaal.

Van: Leffers, A. (Binnenlandse Strijdkrachten) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-09 Onderwerp: Rapport N.B.S. over de gevangenen die vanuit Westerbork zijn tewerk gesteld.&nbsp; Verbetering van het (voor) werk na bezoek van de heren Hummelen en Huisman, maar nog niet optimaal.

Rapport van A. Leffers aan J.G. Buijvoets over de uitvoering van het werk in Gasseltenijveen door voorwerkers en gedetineerden

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Gasselternijveen,&nbsp; Datum: 1945-06-11 Onderwerp: de boer bij wie de gedetineerden werkzaam zijn, voorziet ze van koffie en brood. Dit wordt toegestaan omdat de boer verklaart dat dit voor eigen rekening komt.

Van: Dekker, G. Aan: Huisman, G.K. Plaats: Gasselternijveen,&nbsp; Datum: 1945-06-11 Onderwerp: de boer bij wie de gedetineerden werkzaam zijn, voorziet ze van koffie en brood. Dit wordt toegestaan omdat de boer verklaart dat dit voor eigen rekening komt.

Rapport van G. Dekker over een boer die gedetineerden van koffie en rood op eigen kosten voorziet

Van: van Bergen-Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-13 Onderwerp: kort brief; gisteren de wekelijks brief verstuurd met vier antwoordcoupons; als Chaja thuis was geweest, dan had ze de volgende dag weer naar school moeten gaan; is Engeland een mooi land?….&nbsp;

Van: van Bergen-Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-13 Onderwerp: kort brief; gisteren de wekelijks brief verstuurd met vier antwoordcoupons; als Chaja thuis was geweest, dan had ze de volgende dag weer naar school moeten gaan; is Engeland een mooi land?….&nbsp;

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan Chaja

Sonder-Ausweis&nbsp; Blazer, Tobias, 4-3-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Blazer, Tobias, 4-3-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Tobias Blazer

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990 Onderwerp: besluit om niet naar Amsterdam te komen is ongewijzigd.

Van: Dop, H.H. Aan: Kause-van Bergen, Chaja Plaats: Arnhem Datum: 1990 Onderwerp: besluit om niet naar Amsterdam te komen is ongewijzigd.

Ansichtkaart van H.H. Dop aan Chaja Kause-van Bergen

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over door gedetineerden verrichte werkzaamheden

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Henriette Lam.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Henriette Lam.

Marcusvan Zorg

Marcus
van Zorg