In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Asscher, Judith&nbsp; Afgegeven te Westerbork, 1943-04-27&nbsp; Groep Ordonanz DB 2 Opmerking: op de achterzijde staat een afscheidsgroet.

Van: Asscher, Judith&nbsp; Afgegeven te Westerbork, 1943-04-27&nbsp; Groep Ordonanz DB 2 Opmerking: op de achterzijde staat een afscheidsgroet.

Arbeitskarte van Judith Asscher

'Settela'. 'Settela' tussen de wagondeuren. Anna Maria Steinbach (Settela was haar sintezza naam) met een hoofddoekje om staat in de goederenwagon no 16, net voordat de deuren worden gesloten. Opname uit de Westerbork-film Kamp Westerbork, 1944-05-19

'Settela'. 'Settela' tussen de wagondeuren. Anna Maria Steinbach (Settela was haar sintezza naam) met een hoofddoekje om staat in de goederenwagon no 16, net voordat de deuren worden gesloten. Opname uit de Westerbork-film Kamp Westerbork, 1944-05-19

Settela, een sintezza meisje kijkt tussen de wagondeuren

Van: Kroonenberg, M.&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Datum: 1944-01-19&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; geen zorgen maken. In Duits geschreven. Het echtpaar zou op 14 september 1943 naar Theresienstadt doorgestuurd worden. De trein kwam echter in Bergen-Belsen terecht. Pas eind januari 1944 ging dit transport alsnog naar Theresienstadt.

Van: Kroonenberg, M.&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Datum: 1944-01-19&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; geen zorgen maken. In Duits geschreven. Het echtpaar zou op 14 september 1943 naar Theresienstadt doorgestuurd worden. De trein kwam echter in Bergen-Belsen terecht. Pas eind januari 1944 ging dit transport alsnog naar Theresienstadt.

Briefkaart van M. Kroonenberg aan fam. Blazer vanuit Bergen-Belsen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-01 Onderwerp: nieuwjaarsgroet, zal 1943 al onze wensen vervullen?; Stella blijft zo lang mogelijk in Amsterdam, mocht het gebeuren dat zij in kamp Westerbork terecht komt, dan gaan zij trouwen; uitbreiding van het schoolwezen en nijverheidsonderwijs in het kamp, Stella zou misschien een baan kunnen krijgen en samen zouden ze misschien in aanmerking voor een kamertje kunnen komen; oud en nieuw met vrienden in het kamp gevierd, niet echt sprake van een feest.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-01-01 Onderwerp: nieuwjaarsgroet, zal 1943 al onze wensen vervullen?; Stella blijft zo lang mogelijk in Amsterdam, mocht het gebeuren dat zij in kamp Westerbork terecht komt, dan gaan zij trouwen; uitbreiding van het schoolwezen en nijverheidsonderwijs in het kamp, Stella zou misschien een baan kunnen krijgen en samen zouden ze misschien in aanmerking voor een kamertje kunnen komen; oud en nieuw met vrienden in het kamp gevierd, niet echt sprake van een feest.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Verblijfsvergunning Van: Moroz, Ida Laura Afgegeven door Rijksvreemdelingendienst.

Verblijfsvergunning Van: Moroz, Ida Laura Afgegeven door Rijksvreemdelingendienst.

Vergunning voor verblijf in Nederland voor Ida Moroz

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging brievenhanger 'Biha'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging brievenhanger 'Biha'.

Calculatie voor het vervaardigen van een brievenhanger in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Biha'

Van: Joodsche Raad&nbsp;voor Amsterdam, afdeling Den Haag. Aan: Beurze-de Vries, J.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-11&nbsp; Onderwerp: tekenen van formulieren voor aanvraag verhuizing.

Van: Joodsche Raad&nbsp;voor Amsterdam, afdeling Den Haag. Aan: Beurze-de Vries, J.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-02-11&nbsp; Onderwerp: tekenen van formulieren voor aanvraag verhuizing.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afdeling Den Haag aan J. (Cahen) Beurze-de Vries

Pasfoto Abraham Sommerfeld

Overzichtsfoto. Kaal landschap met op achtergrond barakken. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965 Onder andere is te zien op de voorgrond barak 103 met daarachter een latrinebarak, de barakken met de nummers 50, het ketelhuis en het filterhuis.

Overzichtsfoto. Kaal landschap met op achtergrond barakken. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965 Onder andere is te zien op de voorgrond barak 103 met daarachter een latrinebarak, de barakken met de nummers 50, het ketelhuis en het filterhuis.

Siegfried Ludwig FritzZippert

Siegfried Ludwig Fritz
Zippert