In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Betreft: 'Revisietekening Licht installatie Schoolgebouw' barak 57 in woonoord Schattenberg.&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1950-1960 Opmerkingen: zuidzijde, met indeling van de barak, lokalen, wc's, wasgelegenheid en lerarenlokaal.

Betreft: 'Revisietekening Licht installatie Schoolgebouw' barak 57 in woonoord Schattenberg.&nbsp; Schaal: 1:10&nbsp; Datum: 1950-1960 Opmerkingen: zuidzijde, met indeling van de barak, lokalen, wc's, wasgelegenheid en lerarenlokaal.

Bouwtekening revisie lichtinstallatie barak 57

Van: Directeur Generaal Bijzondere Rechtspleging Aan: Directeur Generaal van de Landbouw Plaats: Den Haag Datum: 1948-07-07 Onderwerp: Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer; kostenraming doortrekken verharde weg route Noord; voorstel om vrachtchauffeurs zich te laten melden bij de wacht voor het verkrijgen van een bewijs om de centrale weg door het kamp te mogen gebruiken, de terugweg is vergelijkbaar.

Van: Directeur Generaal Bijzondere Rechtspleging Aan: Directeur Generaal van de Landbouw Plaats: Den Haag Datum: 1948-07-07 Onderwerp: Onderwerp: Doorgaande weg/centrale weg van het kamp was in de periode van het Vluchtelingenkamp open gesteld. In de periode van het doorgangskamp en Interneringskamp is de weg gesloten. Om onder andere de afvoer van hout mogelijk te houden is een route om de Noord gemaakt. Deze is slechts voor een deel verhard. Behoefte bij Staatsbosbeheer aan verharding van het gehele tracé in verband met zwaar vrachtverkeer; kostenraming doortrekken verharde weg route Noord; voorstel om vrachtchauffeurs zich te laten melden bij de wacht voor het verkrijgen van een bewijs om de centrale weg door het kamp te mogen gebruiken, de terugweg is vergelijkbaar.

Brief van DGBR aan de Directeur-Generaal van Landbouw

Van: Wijkvereniging ‘Het Westen’&nbsp; Aan: Coster, Louis Plaats: Den Haag Datum: 1933-02-02 Onderwerp: aanbeveling en dank voor een succesvol optreden.

Van: Wijkvereniging ‘Het Westen’&nbsp; Aan: Coster, Louis Plaats: Den Haag Datum: 1933-02-02 Onderwerp: aanbeveling en dank voor een succesvol optreden.

Aanbeveling van Wijkvereniging Westen voor Louis Coster naar aanleiding van een optreden

Transporttrein Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Transporttrein Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Foto van een tekening van een vertrekkende trein in kamp Westerbork

1941

Mei 1941

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heijmans vanuit kamp Westerbork

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: haar vrienden Plaats: Westerbork, kamp (schoolbarak) Datum: 1943-12-02 Onderwerp: een persoon met de afkorting Tz., die zich in de buurt van het kamp zou bevinden, Clara hoopt een glimp van hem op te vangen aan de andere kant van het prikkeldraad, sprookjesachtige omgeving door rijp op de heide; pakketpost schrijven van brieven tijdens schooltijd; deportatie na Bergen-Belsen meerder malen uitgesteld (quarantaine) kan elk ogenblik aanvangen; kinderen in de weesbarak die hun schoentjes hebben klaargezet voor de Sint en de volgende dag er drop in vonden; de orthodoxe Joden waren hiermee niet gediend, de peuters moesten dit tijdens het ontbijt aanhoren; foto's van haar kinderen zijn verloren gegaan, ze vond nog een foto van haar dochter Roza; &nbsp;een ontmoeting met een oude orthodoxe geleerde, die Clara's nood over (kinderen, de Sint en reactie orthodoxe Joden) aanhoorde. Hij begreep haar en verraste haar met een opmerking over de rijp op het prikkeldraad, waardoor het geen prikkeldraad meer was, maar ‘Knospen’ (uitschieten van knoppen, bloesems)…; er wordt klassieke muziek gespeeld op piano en viool, Bach, Mozart, door haar jongste broer.

Brief van Clara Asscher Pinkhof aan haar vrienden vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Kantine kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Westerbork Cahiers

Portretfoto van Charles de Nocker, één van de mannen die op 27-10-1944 werd gefusilleerd bij het crematorium van kamp Westerbork. Zie ook Westerbork-portretten &nbsp;

Portretfoto van Charles de Nocker, één van de mannen die op 27-10-1944 werd gefusilleerd bij het crematorium van kamp Westerbork. Zie ook Westerbork-portretten &nbsp;

Foto van Charles de Nocker

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Project Joodse Werkkampen

Diverse losse bonnen en incomplete bonkaarten

Bonnen divers

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

Interieur van een ‘huisje’ Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-01-01 Foto van de tekening (origineel in collectie aanwezig)&nbsp; Betreft de heer en mevrouw Asch in hun bed in een ‘huisje’. Mevrouw Asch-Rosenthal was huishoudster in de woning van de kampcommandant.&nbsp; De koffer op de foto en het mesje bij de geschilde appel is ook een onderdeel van de collectie van het Herinneringscentrum.

BertaZadick-Markreich

Berta
Zadick-Markreich