In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 21

Barak 20

Barak 19

Barak 18

Barak 17

Barak 5

Barak 16

Barak 15

Barak 14

Barak 22

Barak 67

Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork

Barak 24

Barak 23

Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork

Barak 32

Barak 31

Barak 66

Barak 30

Barak 64

Aardappelkeuken kamp Westerbork

Barak 29

Barak 28

Barak 27

Barak 26

Barak 76

Personeelsbarakken kamp Westerbork

Barak 6

Militair Kamp Westerbork

Barak 25

Barak 75

Barak 7

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Nieuwkerk/Nijkerk, Martinus Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-23 Onderwerp: opgenomen samen met zijn vrouw in de administratie en wonende in de Richard Wagnerstraat.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Nieuwkerk/Nijkerk, Martinus Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-23 Onderwerp: opgenomen samen met zijn vrouw in de administratie en wonende in de Richard Wagnerstraat.

Uittreksel van het Bevolkingsregister van Martinus Nieuwkerk, zich noemend Nijkerk

Van: de Nederlandsche Veehouderijcentrale Aan: Sleutelberg, M. Plaats: Den Haag Datum: 1935-01-24 Onderwerp: erkenning van M. Sleutelberg als veehandelaar in rundvee en varkens.&nbsp;

Van: de Nederlandsche Veehouderijcentrale Aan: Sleutelberg, M. Plaats: Den Haag Datum: 1935-01-24 Onderwerp: erkenning van M. Sleutelberg als veehandelaar in rundvee en varkens.&nbsp;

Verklaring dat M. Sleutelberg is ingedeeld in de groep rundvee- en varkenshandelaren

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1942-12-21 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1942-12-21 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket ontvangen…

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T. Datum: 1943-06-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket ontvangen…

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door S. Kortoef-Leijden van Amstel

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Onderwerp: Afbeeldingen die zijn gemaakt tijdens een bergwandeling in de omgeving van Glion, Zwitserland.&nbsp;

Foto's uit de omgeving van Glion, Zwitserland

Foto van Julie Rosalie Hammelburg-Cohen

Foto van Julie Rosalie Hammelburg-Cohen

Van: de Nederlandsche Veehouderijcentrale Aan: Sleutelberg, B. Plaats: Den Haag Datum: 1935-01-24 Onderwerp: erkenning van B. Sleutelberg als veehandelaar in rundvee en varkens.&nbsp;

Van: de Nederlandsche Veehouderijcentrale Aan: Sleutelberg, B. Plaats: Den Haag Datum: 1935-01-24 Onderwerp: erkenning van B. Sleutelberg als veehandelaar in rundvee en varkens.&nbsp;

Verklaring dat B. Sleutelberg is ingedeeld in de groep rundvee- en varkenshandelaren

Calendarium kamp Westerbork

1935

Van: Jewish Agency, Jerusalem Aan: Gassmann, Heinrich en familie (via de Joodsche Raad voor Amsterdam) Datum: 1944-01-14 Onderwerp: het echtpaar Gassmann-Baumann komt in aanmerking voor uitwisseling naar Palestina (lijst 7).

Van: Jewish Agency, Jerusalem Aan: Gassmann, Heinrich en familie (via de Joodsche Raad voor Amsterdam) Datum: 1944-01-14 Onderwerp: het echtpaar Gassmann-Baumann komt in aanmerking voor uitwisseling naar Palestina (lijst 7).

Brief Jewish Agency in Jerusalem aan Heinrich Gassmann en zij vrouw

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Aan: Piket, Truus Datum: 1943-06-20 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket (8) ontvangen…

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Aan: Piket, Truus Datum: 1943-06-20 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7 Onderwerp: Pakket (8) ontvangen…

Briefkaart van Sara Kortoef-Leijden van Amstel aan Truus Piket vanuit kamp Westerbork

Van: &nbsp;Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1940 Plaats: Dinxperlo Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken

Van: &nbsp;Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1940 Plaats: Dinxperlo Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken

Foto van Fritz Spiegel

Van: Beckers, Lies Aan: Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-30 Onderwerp: schrijfster heeft lakens en dekens opgestuurd naar Westerbork.

Van: Beckers, Lies Aan: Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-30 Onderwerp: schrijfster heeft lakens en dekens opgestuurd naar Westerbork.

Brief van Lies Beckers aan S. Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Foto van Margaretha Meijer-Cohen

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden Van: Moros, Ida L. Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-06-25

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden Van: Moros, Ida L. Gemeente van aanmelding: Amsterdam Datum: 1945-06-25

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden van Ida Moroz

Sonder-Ausweis&nbsp; Franken, Raphael, 21-4-27, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Franken, Raphael, 21-4-27, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Raphael Franken

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Van: Alice en Lotte Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-21 Onderwerp: weersomstandigheden; trouwen in het kamp, sinds enkele weken getrouwd (Alice en Eddy); pakketten; werken ( geeft voldoening, wel veel patiënten door het andere weer; post uit Polen, maar geen bericht van de ouders van Alice en Lotte. De brief is door Henny doorgestuurd aan vrienden en aangevuld.

Van: Alice en Lotte Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-21 Onderwerp: weersomstandigheden; trouwen in het kamp, sinds enkele weken getrouwd (Alice en Eddy); pakketten; werken ( geeft voldoening, wel veel patiënten door het andere weer; post uit Polen, maar geen bericht van de ouders van Alice en Lotte. De brief is door Henny doorgestuurd aan vrienden en aangevuld.

Brief van Alice en Lotte aan Henny vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Franken, Gezina, 8-2-24, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Franken, Gezina, 8-2-24, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Gezina Franken

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Van: Buijvoets, G.J. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: met potlood geschreven opsomming van reorganisatie van diensten en in welke barakken deze diensten worden ondergebracht. Bijvoorbeeld Werkverdeling en Technische Dienst naar barak 32; Centrale Cartotheek en Administratie naar barak 18 en Recherche naar barak 34. In deze barak worden nog verschillende onderdelen van de kamporganisatie ondergebracht.

Van: Buijvoets, G.J. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: met potlood geschreven opsomming van reorganisatie van diensten en in welke barakken deze diensten worden ondergebracht. Bijvoorbeeld Werkverdeling en Technische Dienst naar barak 32; Centrale Cartotheek en Administratie naar barak 18 en Recherche naar barak 34. In deze barak worden nog verschillende onderdelen van de kamporganisatie ondergebracht.

Schema met een opsomming van verschillende diensten en de barakken waar deze diensten worden ondergebracht

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje met transport nummer voor het uitwisselingstransport naar Zwitserland

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Datum: 1945-02-04&nbsp; Onderwerp: Uitwisselingstransport naar Zwitserland.

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Datum: 1945-02-04&nbsp; Onderwerp: Uitwisselingstransport naar Zwitserland.

Verklaring voor uitwisseling naar Zwitserland voor Aaron van leeven

Sonder-Ausweis Springer, Isaac, 18-7-00, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Springer, Isaac, 18-7-00, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Isaac Springer

Sonder-Ausweis&nbsp; Turksma, Mozes, 15-8-04, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Turksma, Mozes, 15-8-04, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Mozes Turksma

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Blauwe stempel

Verklaring van het hoofd van de Voortzettings- en U.L.O. school te Groningen dat Jules Cohen de 3-jarige schoolcursus met vrucht heeft doorlopen en met goedkeuring van het hoofd de school heeft verlaten, 23 juli 1938.

Verklaring van een school betreffende Jules Cohen

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Van: Alice en Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Onderwerp: kerkdienst voor gedoopte Joden; sporten (voetbal- en handbal en gymnastiek); een lezing over Spinoza; werken vaak druk en de werktijden maken het niet altijd mogelijk aan de georganiseerde activiteiten deel te nemen; barakken, lamp boven de tafel gekregen, waardoor lezen mogelijk is.

Brief van Alice, Lotte en Eddy aan Henny vanuit kamp Westerbork

Korte levensbeschrijving tot 1933 van Nathan Cohen.&nbsp; Het betreft hier uitsluitend een beknopte samenvatting van zijn werkzame leven in de textielbranche, zijn bestuurlijke activiteiten, zitting in verenigingen en het geven van cursussen, z.j.

Korte levensbeschrijving tot 1933 van Nathan Cohen.&nbsp; Het betreft hier uitsluitend een beknopte samenvatting van zijn werkzame leven in de textielbranche, zijn bestuurlijke activiteiten, zitting in verenigingen en het geven van cursussen, z.j.

Levensbeschrijving van Nathan Cohen

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart van Hazewindus, F.U Voor het centraal vluchtelingenkamp Westerbork. Datum: 1941-07-23

Bezoekkaart voor de heer Hazewindus

1933

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden Van: Zomerplaag, Morris Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-30

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden Van: Zomerplaag, Morris Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-30

Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden van Morris Zomerplaag

Enveloppe en brief Datum: 1943-06-27 Plaats: Amsterdam (Oost) Van: Rose, P. W. Geadresseerd aan: (Snoek)-Velleman, Henriette Westerbork, kamp, barak 65 Retour gestuurd omdat persoon was vertrokken op 29 juni 1943 Enveloppe was eerst dicht, bevatte een brief.

Enveloppe en brief Datum: 1943-06-27 Plaats: Amsterdam (Oost) Van: Rose, P. W. Geadresseerd aan: (Snoek)-Velleman, Henriette Westerbork, kamp, barak 65 Retour gestuurd omdat persoon was vertrokken op 29 juni 1943 Enveloppe was eerst dicht, bevatte een brief.

Brief van P. W. Rose aan Henriette Snoek-Velleman vanuit Amsterdam

1941

Juli 1941

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Arbeitsausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-09-10 Vermeld is dat hij achtereenvolgens werkzaam was als hulparbeider en als medewerker in de expeditie.

Ausweis

Jeanette Susanne de Vries Een gedicht zonder naam Door Susanne geschreven tijdens haar laatste dagen in het ziekenhuis van Groningen of later in het kamp.

Jeanette Susanne de Vries Een gedicht zonder naam Door Susanne geschreven tijdens haar laatste dagen in het ziekenhuis van Groningen of later in het kamp.

LeopoldWolf

Leopold
Wolf