In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-09-28&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, volgens de kranten op 1 oktober. Dit heeft gevolgen voor het beheer van het gebied voor Staatsbosbeheer, kampboerderij (60 ha.) kampterrein 100 ha.), opheffen afgesloten weg en vuilwaterafvoer.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-09-28&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp, volgens de kranten op 1 oktober. Dit heeft gevolgen voor het beheer van het gebied voor Staatsbosbeheer, kampboerderij (60 ha.) kampterrein 100 ha.), opheffen afgesloten weg en vuilwaterafvoer.

Brief Houtvester Assen aan de Directie

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Alfred is ploegbaas geworden over een groep van 25 mannen. Ze werken bij Hooghalen. Hij vraagt aan Truus of zij vrijdagmorgen naar het station van Hooghalen kan komen. Bij zijn brief zit ook een briefje van een andere gemengd-gehuwde in het kamp. Of Truus dit op een adres in Groningen wil bezorgen.&nbsp;

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Alfred is ploegbaas geworden over een groep van 25 mannen. Ze werken bij Hooghalen. Hij vraagt aan Truus of zij vrijdagmorgen naar het station van Hooghalen kan komen. Bij zijn brief zit ook een briefje van een andere gemengd-gehuwde in het kamp. Of Truus dit op een adres in Groningen wil bezorgen.&nbsp;

Brief van Alfred Stern aan Truus vanuit kamp Westerbork

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: informatie omtrent omstandigheden. Geen reden om zich ongerust te maken.

Van: Annie Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-05 Onderwerp: informatie omtrent omstandigheden. Geen reden om zich ongerust te maken.

Briefkaart van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:1965-04-15 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum:1965-04-15 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond in verband met het plaatsen van riolering en gevels

Van: Minister van landbouw, visserij en voedselvoorziening&nbsp; Aan: Minister van Financiën&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-04-20&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; voorkeur voor afbraak nu de verwachting is dat kamp Schattenberg in de toekomst een permanent militair kamp zal worden.

Van: Minister van landbouw, visserij en voedselvoorziening&nbsp; Aan: Minister van Financiën&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1951-04-20&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; voorkeur voor afbraak nu de verwachting is dat kamp Schattenberg in de toekomst een permanent militair kamp zal worden.

Brief van de minister van landbouw, visserij en voedselvoorziening aan de minister van Financiën

Broche (hout): initialen van A.C. Sperna Weiland. Metalen speldje om de broche aan een kledingstuk te bevestigen is eraf. Het geheel is rood geverfd. Sperna Weiland gaf twee keer in de week lessen Engels aan kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp. Het speldje werd gemaakt door Walter Grünthal. Sperna Weiland ging na het geven van zijn lessen thee drinken bij het gezin van Walter. Walter maakt het speldje uit verveling.

Broche (hout): initialen van A.C. Sperna Weiland. Metalen speldje om de broche aan een kledingstuk te bevestigen is eraf. Het geheel is rood geverfd. Sperna Weiland gaf twee keer in de week lessen Engels aan kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp. Het speldje werd gemaakt door Walter Grünthal. Sperna Weiland ging na het geven van zijn lessen thee drinken bij het gezin van Walter. Walter maakt het speldje uit verveling.

Broche met initialen

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: lijst met namen en adressen van mensen die niet meer aanwezig of onbekend zijn en waaraan post gericht is. Familieleden of vrienden kunnen deze brieven bij het buro Dr. Wachtel in ontvangst nemen.&nbsp; &nbsp;

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-17&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: lijst met namen en adressen van mensen die niet meer aanwezig of onbekend zijn en waaraan post gericht is. Familieleden of vrienden kunnen deze brieven bij het buro Dr. Wachtel in ontvangst nemen.&nbsp; &nbsp;

Mededeling over brieven die kunnen worden opgehaald door familieleden of vrienden

Memoires geschreven door Bill Minco&nbsp;

Memoires geschreven door Bill Minco&nbsp;

Memoires van Bill Minco

Van: moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve kinderen (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten; schoonmoeder is nu ook in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: moeder en Joop&nbsp; Aan: Lieve kinderen (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten; schoonmoeder is nu ook in kamp Westerbork.&nbsp;

Brief van moeder en Joop aan Ben en Mien Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1949-12-23 Onderwerp: ingebruikgeving kamp Schattenberg

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1949-12-23 Onderwerp: ingebruikgeving kamp Schattenberg

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan Houtvester Assen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 34

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Omstandigheden, ontvangst pakketten. Ontkomen aan een transport. Hij vraagt aan Truus met hun trouwboekje naar de dominee te gaan. Misschien kan hij iets voor Alfred betekenen. Er komen in kamp Westerbork ook dominees langs voor gemengd-gehuwden. Het kamp is overbevolkt. Het is een chaos.

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Omstandigheden, ontvangst pakketten. Ontkomen aan een transport. Hij vraagt aan Truus met hun trouwboekje naar de dominee te gaan. Misschien kan hij iets voor Alfred betekenen. Er komen in kamp Westerbork ook dominees langs voor gemengd-gehuwden. Het kamp is overbevolkt. Het is een chaos.

Van: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: eind 1950&nbsp; Onderwerp: eigendom, instandhouding en onderhoud van het crematorium Westerbork en toegebrachte vernielingen.

Van: Schoon, S.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: eind 1950&nbsp; Onderwerp: eigendom, instandhouding en onderhoud van het crematorium Westerbork en toegebrachte vernielingen.

Brief van S. Schoon over eigendom, instandhouding en onderhoud van het crematorium

Recept (blanco) uit Westerbork, kamp Voor gebruik door arts.

Recept (blanco) uit Westerbork, kamp Voor gebruik door arts.

Blanco recept voor gebruik in kamp Westerbork

Revisietekening elektrische installatie voorziening bliksembeveiliging&nbsp; Overzicht van het gehele woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-10

Revisietekening elektrische installatie voorziening bliksembeveiliging&nbsp; Overzicht van het gehele woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-10

Plattegrond van de elektrische installatie voorziening bliksembeveiliging in het woonoord Schattenberg

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Jet,&nbsp; Aan: Mir, (Waterman Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp, plaatsen van namen op een lijst. Echtgenoot Barend is werkzaam bij boer Stolt in Zwiggelte, tot donderdag te bereiken via het station Beilen en met de fiets langs het &nbsp;Oranjekanaal. Max Ardel is aangekomen; het is rotter dan rot met alle transporten…

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Jet,&nbsp; Aan: Mir, (Waterman Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp, plaatsen van namen op een lijst. Echtgenoot Barend is werkzaam bij boer Stolt in Zwiggelte, tot donderdag te bereiken via het station Beilen en met de fiets langs het &nbsp;Oranjekanaal. Max Ardel is aangekomen; het is rotter dan rot met alle transporten…

Brief van Henriette Waterman-LopesCardozo aan haar dochter Mirjam vanuit kamp Westerbork

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner Opgenomen in 1955 Onderwerp: Hachsjara-groep, landarbeid, uitbreiding van de groep; de sterkte samenhang van de groep en het voorlopig uitstel van transport weerhield sommigen ervan te ontvluchten in verband met represailles. In oktober 1943 was hij betrokken bij het leeghalen van de gebouwen van de Joodse Raad. Hij kwam toen in contact met mensen van het Joodse verzet. Er ontstond een ontvluchtingsplan. Deze werd afgeblazen. Zelf wist Werner aan het transport van 2-11/1942 te ontsnappen door onder te gaan duiken. Later werd hij weer ingeschreven als kampgevangene; vervalsen Ausweisen; Palestinacertificaat, waardoor voorlopig uitstel van transport; &nbsp;Bergen-Belsen; Tröbitz.

Interview opgenomen met Werner Ahlfeld in 1955

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-01-13&nbsp; Onderwerp: ingebruikgeving van kamp Schattenberg aan het Ministerie van Oorlog.

Van: Gudema-Meijer, J. Badtijd: donderdag 8.20 - 9.10 uur. Ze is werkzaam als typiste/secretaresse bij de dependance van het C.D.K van de gemeente Westerbork in kamp Westerbork.

Van: Gudema-Meijer, J. Badtijd: donderdag 8.20 - 9.10 uur. Ze is werkzaam als typiste/secretaresse bij de dependance van het C.D.K van de gemeente Westerbork in kamp Westerbork.

Mogelijkheid voor Johanna Gudema-Meijer om van het badhuis in kamp Westerbork gebruik te maken

Tekst van een lied van Johnny en Jones getiteld: ‘Wij slopen met muziek’

Tekst van een lied van Johnny en Jones getiteld: ‘Wij slopen met muziek’

ErichWinter

Erich
Winter