In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Amersfoort

Van: Kolthoff, H. Plaats: Westerbork, kamp en Theresienstadt Datum: 1943-06/1945-06 Onderwerp: allerlei aspecten uit het dagelijks leven van de kampen met een nadruk op de gezongen liedjes; plattegronden van het weeshuis en talloze ingeplakte documenten met commentaar.

Van: Kolthoff, H. Plaats: Westerbork, kamp en Theresienstadt Datum: 1943-06/1945-06 Onderwerp: allerlei aspecten uit het dagelijks leven van de kampen met een nadruk op de gezongen liedjes; plattegronden van het weeshuis en talloze ingeplakte documenten met commentaar.

Boek van Hanna Kolthoff over haar verblijf in kamp Westerbork en Theresienstadt

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-30 Onderwerp: prachtig Pinksterweer; herinneringen; 'het is onbegrijpelijk wat er van een mens overblijft als hij onder ongunstige omstandigheden leeft'; gelukkig gaat het langs haar heen; moeder is veel dieper gezakt; ‘alleen het gevoel om steeds in en bedorven sfeer te moeten ademen, is vaak benauwend’; Röttgen maakt een prettige indruk. Hij is ook met Cato bezig; beste is een nieuwe aanvraag te doen; spullen die ze nodig heeft…; moeder wat beter, vader is goed…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-30 Onderwerp: prachtig Pinksterweer; herinneringen; 'het is onbegrijpelijk wat er van een mens overblijft als hij onder ongunstige omstandigheden leeft'; gelukkig gaat het langs haar heen; moeder is veel dieper gezakt; ‘alleen het gevoel om steeds in en bedorven sfeer te moeten ademen, is vaak benauwend’; Röttgen maakt een prettige indruk. Hij is ook met Cato bezig; beste is een nieuwe aanvraag te doen; spullen die ze nodig heeft…; moeder wat beter, vader is goed…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar moeder Johnanna Kan-Kaufmann) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-20 Onderwerp: brief ontvangen, Lotte kijkt er altijd verlangend naar uit; morgen over een week is hun verlovingsdag; nu hoop ze in ieder geval op de verjaardag van haar man bij hem te kunnen zijn; gisteren hebben ene paar dames kaarten gelegd, bij beide keren pakte het goed uit en zou ze naar huis gaan…; ze heeft gelukkig gemakkelijke schoenen voor de hele dag, anders had zij zich geen raad geweten; over haar zaak en een bezoekersvergunning…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar moeder) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-20 Onderwerp: brief ontvangen, Lotte kijkt er altijd verlangend naar uit; morgen over een week is hun verlovingsdag; nu hoop ze in ieder geval op de verjaardag van haar man bij hem te kunnen zijn; gisteren hebben ene paar dames kaarten gelegd, bij beide keren pakte het goed uit en zou ze naar huis gaan…; ze heeft gelukkig gemakkelijke schoenen voor de hele dag, anders had zij zich geen raad geweten; over haar zaak en een bezoekersvergunning…&nbsp;

Brief van Lotte Ruth Feldman Kan (via haar moeder) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07 Onderwerp: ….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07 Onderwerp: ….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: pakketpost; ze hoopt dat een broek snel komt; behoefte aan andere dingen…

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11 Onderwerp: pakketpost; ze hoopt dat een broek snel komt; behoefte aan andere dingen…

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Van: Bets, moeder en vader Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-28 Onderwerp: voedsel (stamppot rode- en witte kool), werken (op zoek naar- en werk in het kamp, naaikamer van het ziekenhuis en aardappelschillen), op bezoek bij een tante in het ziekenhuis is een kindje geboren (Judith Kamp). Komende vrijdag (30 oktober) gaat er weer een transport. Bijz.: betreft drie aparte briefjes op een papiertje In bijbehorende enveloppe (4622-1-1)

Brief van Bets en haar ouders aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van: Hammelburg, M. en Hammelburg, S. Aan: den heer Hammelburg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-05&nbsp; Onderwerp: aankomst in het kamp; vader direct naar het ziekenhuis; verzoek om het pakketje.

Van: Hammelburg, M. en Hammelburg, S. Aan: den heer Hammelburg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-05&nbsp; Onderwerp: aankomst in het kamp; vader direct naar het ziekenhuis; verzoek om het pakketje.

Briefkaart van M. Hammelburg-Agsteribbe aan haar zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: op de zaal van Lotte ligt de bekende beeldhouwer Wertheim; heb de bruine schoenen weer aan, die open schoen waren vermoeiend; nog steeds geen bericht; vader is over drie dagen jarig, hij denkt er zelf niet aan; eten kan hem niet schelen; hij kraait wel elke ochtend van plezier als Lotte bij hem is; ze kan hem goed verzorgen, hij is lief en de grappenmaker van de zaal; hij was vroeger zo'n zuurpruim; moeder gaat niet hard voorruit, ze is erg nerveus…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: met haar gezondheid gaat het niet goed, al vier weken volgt ze en dieet; pakketpost…

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp: met haar gezondheid gaat het niet goed, al vier weken volgt ze en dieet; pakketpost…

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante, Annie en Piet Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: het is lekker weer; verzoek om zomerjurkjes, omstandigheden

Van: Zomerplaag, Jettie (1931) Aan: beste tante, Annie en Piet Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: het is lekker weer; verzoek om zomerjurkjes, omstandigheden

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar familie vanuit kamp Amersfoort

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette)(1931) Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: omstandigheden als kind in het kamp; het is hier schoner dan in Westerbork; dagindeling; school…

Van: Zomerplaag, Jettie (Henriette)(1931) Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: omstandigheden als kind in het kamp; het is hier schoner dan in Westerbork; dagindeling; school…

Brief van Jettie Zomerplaag aan familie vanuit kamp Amersfoort

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Piet en An Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: ontvangen van pakketten en regelingen hiervoor; speelgoed; weersomstandigheden; school; omstandigheden

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Piet en An Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-08 Onderwerp: ontvangen van pakketten en regelingen hiervoor; speelgoed; weersomstandigheden; school; omstandigheden

Brief van Boukje en Jettie Zomerplaag aan familie vanuit kamp Amersfoort

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: omstandigheden; schrijven; pakketten

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante, Annie en Pietje Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: omstandigheden; schrijven; pakketten

Transport uit kamp Westerbork. Westerbork, 1943-1944 Mensen stappen in de trein. Mannen van de ordedienst bieden een helpende hand.

Transport uit kamp Westerbork. Westerbork, 1943-1944 Mensen stappen in de trein. Mannen van de ordedienst bieden een helpende hand.

RikaWindmuller-Levie

Rika
Windmuller-Levie