We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-02-03&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg.

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-02-03&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg.

Brief van de ingenieur der Genie in Groningen aan de Houtvester Assen

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 56 met keukenbarakken Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 56 met keukenbarakken Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08 Opmerking: woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 56 en de keukenbarakken in woonoord Schattenberg

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-09-01&nbsp; Onderwerp: De aanleg van schietbanen zal doorgang doen vinden ondanks het feit dat Indische Nederlanders in Schattenberg zijn ondergebracht.&nbsp;

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-09-01&nbsp; Onderwerp: De aanleg van schietbanen zal doorgang doen vinden ondanks het feit dat Indische Nederlanders in Schattenberg zijn ondergebracht.&nbsp;

Brief van de ingenieur der Genie Groningen aan Houtvester Assen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1950-08-09&nbsp; Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg en aanleg schietbanen. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Brief

Revisietekening elektrische installatie barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-08-10

Revisietekening elektrische installatie barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1952-08-10

Plattegrond van de elektrische installatie barak 103 in het woonmoord Schattenberg

Izaäk Gans, de vader van Gerard Gans was orthodox-Joods opgevoed. Toen hij op 18-jarige leeftijd Christen werd, is hij om deze reden door zijn familie verstoten. Hij trouwde met een niet-joodse vrouw en samen kregen zij 13 kinderen. Eppo was de tweede zoon en het vijfde kind in ons gezin. Hij scheelde minder in jaren met mij dan Gerard, maar toch heb ik aan hem minder herinnering dan aan Gerard. Hij werkte bij Philips op een laboratorium om het glaswerk na de proeven leeg en schoon te maken. Dat was werk dat zorgvuldig moest gebeuren en het leek hem wel wat om later als laborant te kunnen werken. Nog later werkte hij in een bloemenhandel bij het gezin thuis, die hij samen met zijn broer Gerard had opgezet als dekmantel, omdat zij beiden actief waren in het verzet. Eppo was impulsief en driftig en ook wat overmoedig; hij wilde graag vooruit in zijn leren. Maar Eppo werd opgepakt en komt na een verblijf in de gevangenissen van Den Bosch en Den Haag uiteindelijk in 1944 in kamp Vught terecht. Daar kan hij aan de slag bij het Philipskommando. Naast de toegestane brieven heeft Eppo ook brieven geschreven vanuit Vught via een contactpersoon van de Philipsfabrieken. Eppo gebruikte dan een andere naam: Cor Enwald. In zijn brieven aan zijn familie en verloofde spreekt zijn vaste geloof en zijn verwachting en hoop voor de toekomst, ondanks alles. Hij probeert ook zijn familie moed in te spreken. Eppo werd op 5 september 1944 vanuit Vught naar Sachsenhausen gedeporteerd en kort daarop doorgevoerd naar Neuengamme.

Marcusde Wind

Marcus
de Wind