In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Naziconcentratiekampen

Kamp Kittlitztreben

Van: Kockx, Th. (Kampcommandant) Aan: van As, A (Barak 33) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: brief en opsomming van Th. Kockx aan A. van As met kritiek over de opgemaakte inventarisatielijsten. Met de bijbehorende inventarisatielijst van april 1945.

Van: Kockx, Th. (Kampcommandant) Aan: van As, A (Barak 33) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-09 Onderwerp: brief en opsomming van Th. Kockx aan A. van As met kritiek over de opgemaakte inventarisatielijsten. Met de bijbehorende inventarisatielijst van april 1945.

Lijst met inventaris van het kamp en brief met opsomming van kritiekpunten over de inventaris van april 1945

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Foto van de verzetsgraven achter het crematorium

Van: Bos, T.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-12&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Bos, T.&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-12&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van T. Bos aan Staatsbosbeheer

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-12-09 Onderwerp: betreft het overlijden van Nathan Hilversum.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-12-09 Onderwerp: betreft het overlijden van Nathan Hilversum.

Uittreksel uit het regsister van het overlijden Nathan Hilversum

Voorstel van secr. generaal van het ministerie van Bin. Zaken m.b.t. onderbrenging geëvacueerde vluchtelingen uit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1940-05-18 Onderwerp: wat te doen met de groep van ongeveer 700 Joodse vluchtelingen, die op 10 mei 1940 uit het kamp werden geëvacueerd en uiteindelijk in Leeuwarden terecht kwamen, waar ze bij gezinnen werden ondergebracht. Terug naar het kamp met zijn voor- en nadelen of overbrenging naar Amsterdam met een suggestie voor een aantal locaties.&nbsp;

Voorstel van secr. generaal van het ministerie van Bin. Zaken m.b.t. onderbrenging geëvacueerde vluchtelingen uit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Datum: 1940-05-18 Onderwerp: wat te doen met de groep van ongeveer 700 Joodse vluchtelingen, die op 10 mei 1940 uit het kamp werden geëvacueerd en uiteindelijk in Leeuwarden terecht kwamen, waar ze bij gezinnen werden ondergebracht. Terug naar het kamp met zijn voor- en nadelen of overbrenging naar Amsterdam met een suggestie voor een aantal locaties.&nbsp;

Beleidsplan

Van: van Bergen-Diamant, N Aan: van Bergen, Chaja, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe gericht aan haar dochter, die zich voor herstel in Engeland bevond.

Van: van Bergen-Diamant, N Aan: van Bergen, Chaja, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08 Onderwerp: enveloppe gericht aan haar dochter, die zich voor herstel in Engeland bevond.

Enveloppe met als afzender N. van Bergen-Diamant vanuit Amsterdam

Van: Nieuwkerk-van den Bergh, Henriëtte en familie Aan: Tilly Plaats: Adliswil&nbsp; Datum: 1945-03-18 Onderwerp: blij in Zwitserland te zijn na een verblijf in kamp Westerbork en in Theresienstadt; zoveel te vertellen; over ziekte en het overlijden van de moeder van Tilly in kamp Westerbork; mevrouw Nieuwkerk lag in dezelfde ziekenzaal; Dr. J. Goudsmit en Dr. A. Querido hebben alles voor haar gedaan; de fotoportretten die zij van de familie had heeft mevrouw Nieuwkerk aan tante Marie weten te geven. Na het overlijden van een kampgevangene worden alle bezittingen van deze persoon in kamp Westerbork in beslag genomen. Zelf lag Henriëtte meer dan een jaar in het kampziekenhuis, pleuritis als gevolg van roodvonk, in Barneveld opgelopen; over de gezondheidsproblemen van de rest van de familie in de verschillende kampen; over werken, leven in Theresienstadt; quarantaine in Zwitserland…&nbsp;

Van: Nieuwkerk-van den Bergh, Henriëtte en familie Aan: Tilly Plaats: Adliswil&nbsp; Datum: 1945-03-18 Onderwerp: blij in Zwitserland te zijn na een verblijf in kamp Westerbork en in Theresienstadt; zoveel te vertellen; over ziekte en het overlijden van de moeder van Tilly in kamp Westerbork; mevrouw Nieuwkerk lag in dezelfde ziekenzaal; Dr. J. Goudsmit en Dr. A. Querido hebben alles voor haar gedaan; de fotoportretten die zij van de familie had heeft mevrouw Nieuwkerk aan tante Marie weten te geven. Na het overlijden van een kampgevangene worden alle bezittingen van deze persoon in kamp Westerbork in beslag genomen. Zelf lag Henriëtte meer dan een jaar in het kampziekenhuis, pleuritis als gevolg van roodvonk, in Barneveld opgelopen; over de gezondheidsproblemen van de rest van de familie in de verschillende kampen; over werken, leven in Theresienstadt; quarantaine in Zwitserland…&nbsp;

Brief van de familie Nieuwkerk aan Tilly vanuit Adliswil (Zwitserland)

Wandschildering in het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Wandschildering van Jo Spier in een barak die in de oorlog het weeshuis (barak 35) was en later als bezoekersruimte voor de gedetineerden werd gebruikt.

Wandschildering in het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Wandschildering van Jo Spier in een barak die in de oorlog het weeshuis (barak 35) was en later als bezoekersruimte voor de gedetineerden werd gebruikt.

Betjevan der Wieken-de Rosa

Betje
van der Wieken-de Rosa