In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp;en de keukenbarakken. Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 6&nbsp;en de keukenbarakken. Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-08

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 6 en de keukenbarakken in het woonoord Schattenberg

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: brandstofverbruik (kolen en turf) over het jaar 1944. Hierbij is inbegrepen het ketelhuis, de centrale keuken, de wasserij, het ziekenhuis en het heidekamp. Daarnaast een inschatting van het kolenverbruik voor het Casino (ketel en fornuis; ketel in barak 107; wachthuis, slagboom; en de diverse gevangenenbarakken. Mogelijk is deze basis aan gegevens uit het doorgangskamp door J.G. Buijvoets gebruikt om een inschatting te maken of inzicht te krijgen in het brandstofgebruik voor het jaar 1945. &nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: brandstofverbruik (kolen en turf) over het jaar 1944. Hierbij is inbegrepen het ketelhuis, de centrale keuken, de wasserij, het ziekenhuis en het heidekamp. Daarnaast een inschatting van het kolenverbruik voor het Casino (ketel en fornuis; ketel in barak 107; wachthuis, slagboom; en de diverse gevangenenbarakken. Mogelijk is deze basis aan gegevens uit het doorgangskamp door J.G. Buijvoets gebruikt om een inschatting te maken of inzicht te krijgen in het brandstofgebruik voor het jaar 1945. &nbsp;

Lijst met kolen- en turfverbruik per maand op verschillende locaties in het doorgangskamp

Van: Frits (Sal Polak) Aan: Gelder, van, Fam. Plaats: Ehrenforst, Blechhammer Datum: 1943-10-06 Onderwerp: beschrijving omstandigheden, werken + vertaling

Van: Frits (Sal Polak) Aan: Gelder, van, Fam. Plaats: Ehrenforst, Blechhammer Datum: 1943-10-06 Onderwerp: beschrijving omstandigheden, werken + vertaling

Brief van Frits (Sal Polak) aan de familie van Gelder vanuit Blechhammer

Naziconcentratiekampen

Kamp Blechhammer

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Briefkaart van S. Polak aan de familie van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Gelder, van, L., Fam. Plaats: Birkenau, kamp, blok 19 Datum: 1942-11/12 Onderwerp: omstandigheden, weersomstandigheden (zeer koud), groeten In Duits geschreven, met stempel Z + bijbehorende enveloppe (6738-33).

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Gelder, van, L., Fam. Plaats: Birkenau, kamp, blok 19 Datum: 1942-11/12 Onderwerp: omstandigheden, weersomstandigheden (zeer koud), groeten In Duits geschreven, met stempel Z + bijbehorende enveloppe (6738-33).

Brief van Vera Polak-van Gelder aan de familie van Gelder vanuit Auschwitz-Birkenau

Van: Emden, van, Heijman Aan: Emden, van,&nbsp;(vrouw en kinderen) Plaats: Arbeitslager Birkenau Datum: 1944 Onderwerp: gezondheid; felicitaties met verjaardag.&nbsp;

Van: Emden, van, Heijman Aan: Emden, van,&nbsp;(vrouw en kinderen) Plaats: Arbeitslager Birkenau Datum: 1944 Onderwerp: gezondheid; felicitaties met verjaardag.&nbsp;

Briefkaart van Heijman van Emden aan van Emden vanuit Birkenau

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Omstandigheden, pakketten en aankomst in Westerbork.

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. (leon) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Omstandigheden, pakketten en aankomst in Westerbork.

Briefkaart van Henri Hartog aan L. van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Bedankje voor sturen pakket, omstandigheden, lijst met goederen dat nodig is.

Van: Hartog, Henri Aan: Gelder, van, L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-16 Onderwerp: Bedankje voor sturen pakket, omstandigheden, lijst met goederen dat nodig is.

Briefkaart van Henri Hartog aan Leon van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Briefkaart van A. van Gelder aan zijn vrouw N van Gelder-Polak vanuit kamp Westerbork

Inventarislijst van de inboedel (?)

Aronvan West

Aron
van West