In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-16 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen, vraag om een zomerjurk en blouse en een boek is ook welkom, de omgeving is mooi en de lucht zo gezond dat je er honger van krijgt. De schrijfster werkt op het atelier, moeder is niet bij haar in de barak…

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-05-16 Plaats: Vught, Auffanglager Onderwerp: pakketjes en brieven ontvangen, vraag om een zomerjurk en blouse en een boek is ook welkom, de omgeving is mooi en de lucht zo gezond dat je er honger van krijgt. De schrijfster werkt op het atelier, moeder is niet bij haar in de barak…

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Brief van S. Schoon aan inspecteur van de Domeinen over crematorium kamp Westerbork

Inventarislijst van de inboedel (?)

Inventarislijst van de inboedel

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Van: Querido, Levie Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: alles goed, best gezond; pakket- en briefpost; ‘ met Jonnie gaat het ook goed, die is op de 63 (barak), tegenover ons, maar een andere rij’ . (De schrijver woont in barak 55); over een volmacht naar Manus Dikhoff, gegeven en weer ingetrokken; notariële commissie van de Joodse Raad in kamp Westerbork (barak 34); van weduwe (Judtih) Benavente-Querido krijgt hij wekelijks een brood. (Zij zit ook in barak 55, vrouwengedeelte)…

Brief van Levie Querido aan zijn vrienden vanuit kamp Westerbork

Perioden kamp Westerbork

-Oktober 1939

Mei 1940 t/m december 1941

Januari 1942 t/m juni 1942

Oktober 1942

Januari 2010 -

Januari 1964 t/m december 1965

Januari 1966 t/m december 1970

April 1945 t/m december 1945

Augustus 1943 t/m augustus 1944

Januari 1946 t/m december 1947

Januari 1950 t/m februari 1951

Maart 1951 t/m december 1955

Januari 1956 t/m december 1963

Juli 1942 t/m september 1942

November 1942 t/m december 1942

Januari 1943 t/m juli 1943

September 1944 t/m april 1945

Oktober 1939 t/m april 1940

1949

1948

Januari 1971 t/m maart 1983

April 1983 t/m december 1989

Januari 1990 t/m december 1998

Januari 1999 t/m december 2009

Van: Stichting 1940-45 Prov. Drenthe&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-09&nbsp; Onderwerp: crematorium kamp Westerbork; bezoek van familieleden aan de plek waar de asresten van 10 gefusilleerde verzetsstrijders liggen; over het bijzetten van de asresten in een gezamenlijk graf achter het crematorium.

Van: Stichting 1940-45 Prov. Drenthe&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-09&nbsp; Onderwerp: crematorium kamp Westerbork; bezoek van familieleden aan de plek waar de asresten van 10 gefusilleerde verzetsstrijders liggen; over het bijzetten van de asresten in een gezamenlijk graf achter het crematorium.

Brief van de Stichting 1940-45 Prov. Drenthe aan J.J.M. Jansen over een verzetsgraf

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

Het verplaatsen van een keukenbarak (3a), van het Heidekamp naar Schattenberg&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100 en 1:2000&nbsp; Datum: 1955-1960 Opmerking; de barak werd voor barak 3 en tussen de barakken 4 en 5 geplaatst.

ElsaWerner-Bass

Elsa
Werner-Bass