In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Datum: 1945-08-15 Plaats: Lausanne (Zwitserland) Onderwerp: aanschaf horloge

Datum: 1945-08-15 Plaats: Lausanne (Zwitserland) Onderwerp: aanschaf horloge

Certificaat voor aanschaf horloge

Van: Emmy Aan: In't Veld, Nel Plaats: Groningen (ziekenhuis ?) Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Omstandigheden, pakketjes ontvangen, wordt geholpen aan een kies

Van: Emmy Aan: In't Veld, Nel Plaats: Groningen (ziekenhuis ?) Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Omstandigheden, pakketjes ontvangen, wordt geholpen aan een kies

Briefkaart van Emmy aan Nel In't Veld vanuit ziekenhuis Groningen

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: haar schoondochter Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-19 Onderwerp: peren uit een toegestuurde pot met zelfrijzend bakmeel in de Centrale Keuken gebakken (Koegeltjes); pakketpost.

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: haar schoondochter Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-19 Onderwerp: peren uit een toegestuurde pot met zelfrijzend bakmeel in de Centrale Keuken gebakken (Koegeltjes); pakketpost.

Briefkaart van Esther Acohen-de la Bella aan L. Acohen-Polet vanuit kamp Westerbork

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl&nbsp;No. 53 Datum: 1943-10-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Beëindiging ziekentransporten naar Groningen (wegens ontvluchtingen); Drankverbod; Koken en bakken in de Centrale Keuken (verbod).

Lagerbefehl No. 53

Groep mannen voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Groep mannen voor de barak waar de kledingwerkplaats gevestigd was.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941&nbsp; De zesde van links is dhr. Wiltjer.

Mannen voor de kledingwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Rapport Opgesteld door: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-03 Onderwerp: afmars gevangenen, chaos, waardoor gedetineerden te laat aan het werk beginnen.

Rapport Opgesteld door: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-03 Onderwerp: afmars gevangenen, chaos, waardoor gedetineerden te laat aan het werk beginnen.

Rapport van J. Grevelink aan J. Buijvoets over afmars van gedetineerden naar hun werk

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: verslechtering van Jules toestand; het leek goed met hem te gaan, wel vond Lies dat hij in zijn gezicht vermagerde; hartzwakte en hoge koorts; volgende dag werd een briefje van de dokter in haar barak bezorgd. Ze bezocht Jules en verbleef de hele dag in het ziekenhuis bij hem; hij sprak wartaal; hij zag dingen in de lucht en greep naar iets wat er niet lag; de volgende dag was de toestand onveranderd. Hij heeft geen eetlust. Lies heeft de hele dag toegang tot hem; felicitatie dat Alfred en Els zich nu vrijelijk kunnen bewegen; Lies voelt zich eenzaam zonder familie om zich heen; Lies heeft te veel rommel. Ze kan al haar spullen langzamerhand niet meer bergen; de toestand van Jules lijkt iets beter, hij is minder verward en smulde van de pruimencompote; Jules denkt dat hij over veertien dagen goed genoeg is om naar Amsterdam terug te gaan.

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-29 Onderwerp: verslechtering van Jules toestand; het leek goed met hem te gaan, wel vond Lies dat hij in zijn gezicht vermagerde; hartzwakte en hoge koorts; volgende dag werd een briefje van de dokter in haar barak bezorgd. Ze bezocht Jules en verbleef de hele dag in het ziekenhuis bij hem; hij sprak wartaal; hij zag dingen in de lucht en greep naar iets wat er niet lag; de volgende dag was de toestand onveranderd. Hij heeft geen eetlust. Lies heeft de hele dag toegang tot hem; felicitatie dat Alfred en Els zich nu vrijelijk kunnen bewegen; Lies voelt zich eenzaam zonder familie om zich heen; Lies heeft te veel rommel. Ze kan al haar spullen langzamerhand niet meer bergen; de toestand van Jules lijkt iets beter, hij is minder verward en smulde van de pruimencompote; Jules denkt dat hij over veertien dagen goed genoeg is om naar Amsterdam terug te gaan.

Brief van Lies aan lievelingen vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1941

April 1941

Augustus 1941

November 1941

Juni 1941

Maart 1941

Juli 1941

December 1941

Oktober 1941

Mei 1941

Februari 1941

Januari 1941

September 1941

Datum: 1945-08-17 Plaats: Genève Onderwerp: aanschaf van een Omega-horloge

Datum: 1945-08-17 Plaats: Genève Onderwerp: aanschaf van een Omega-horloge

Kampgevangenen voor een barak Datum: 1942-08. De man links is Isaak Valk

Kampgevangenen voor een barak Datum: 1942-08. De man links is Isaak Valk

RachelWeenen-van Gelderen

Rachel
Weenen-van Gelderen