In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Ernst Sigmund was in 1933 met zijn gezin naar Nederland gevlucht voor de nazi's. Hij startte een speelgoedhandel, ERSI (Ernst Sigmund), gevestigd aan in Roomolenstraat 16-18 in Amsterdam. In Duitsland was hij inkoper geweest van speelgoed voor het warenhuis Landauer in Worms. Hij had daardoor contacten met speelgoedfabrieken in Duitsland en Tsjechoslowakije, waaronder Schowanek die houten kralen en blokken produceerden met heldere kleuren. Door zijn contacten had de heer Sigmund kennis van zaken. Niet alleen de in- en verkoop van speelgoed maar vooral ook over het productieproces en het kleuren van speelgoed.&nbsp; Sigmund haalde zijn speelgoed uit Tsjechoslowakije, maar dat werd steeds lastiger en daarom wilde hij het speelgoed in Nederland laten maken. Geholpen &nbsp;door het Economisch Technologisch Instituur Overijssel (ETIO) en vier geldschieters wordt in 1938 het bedrijf sio (Speelgoed Industrie Overijssel) in Vroomshoop opgericht. Sigmund regelde de verkoop vanuit zijn kantoor in Amsterdam en maakt samen met zijn vrouw ontwerpen voor het speelgoed. zie ook: https://rvbcvbm.com/nl/meer/sio-vroomshoop/sigmund

Izaäk Akker is geboren op 17 november 1925 te Leeuwarden. Hier woonde hij aan de Slotmakerstraat 6, samen met zijn ouders Aäron Akker, geboren op 24 november 1895 te Sneek, en Dora Akker-Herz, geboren op 1 maart 1895 te Apeldoorn. Ook zijn opa woonde bij hen in huis. Zijn opa, Izaäk Akker, geboren op 3 mei 1869, was getrouwd met Leentje van Gelder uit Beilen. Zij zijn getrouwd in Enkhuizen op 3 augustus 1893. Hij was van beroep borstelmaker/winkelier in schoonmaakartikelen. Izaäk is overleden op 19 november 1942 en Leentje stierf op 16 september 1935. Aäron heeft meerdere beroepen gehad: bakker, toezichthouder in een boterfabriek te Giekerk, sjoumer (toezichthouder op ritueel voedsel in de synagoge), hij had een winkeltje thuis waar hij kaas verkocht en hij heeft bij de Frico gewerkt. In de huidige Frico fabriek is tegenwoordig een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van toen. Waarschijnlijk heeft Izaäk zijn vader geholpen, hij was namelijk bakkersknecht. Aäron is overleden op 6 april 1945 in Buchenwald en Dora stierf op 14 oktober 1944 in Auschwitz. Izaäk Akker moest zich samen met zijn vader op 20 augustus 1942 melden in kamp Westerbork. Izaäk wist hier blijkbaar onderuit te komen, hij kwam namelijk tussen 3 en 5 oktober 1942 aan in Westerbork. Hij verbleef op 7 november 1942 in barak 85. Ook heeft hij gewoond in barak 59, de datum hiervan is niet bekend. Op 4 september 1944 werd hij op transport gezet naar Theresienstadt. Weer 25 dagen later is hij gedeporteerd naar Auschwitz. Zijn overlijdensdatum kon na de oorlog niet worden vastgesteld, vandaar dat gekozen werd voor de algemene datum 28 februari 1945, ergens in Midden-Europa. Op 31 juli 1952 is dit officieel vastgesteld. Zijn naam staat in gedenkboek nummer 4 van de Oorlogsgravenstichting.&nbsp;

Jaap Krammer ontsnapte op 2 oktober 1942 vanuit het werkkamp Kloosterhaar om op zoek te gaan naar zijn vrouw en kinderen. Die waren op dat moment al opgepakt en overgebracht naar Westerbork.

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Orvelte

Van: Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te Den Haag&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-09-01&nbsp; Onderwerp: Benoeming tot hulp van wijkpredikant in de geestelijke bearbeiding per 1 februari 1942.

Van: Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te Den Haag&nbsp; Aan: Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-09-01&nbsp; Onderwerp: Benoeming tot hulp van wijkpredikant in de geestelijke bearbeiding per 1 februari 1942.

MachielWalvis

Machiel
Walvis