In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen zijn op zoek naar hun wagon; bagage; Fliegende Kolonne.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: kampgevangenen zijn op zoek naar hun wagon; bagage; Fliegende Kolonne.

Foto van een still uit de Westerborfilm

Wachtende mensen met bagage. Kamp Westerbork, 1944. Kampgevangenen staan te wachten totdat ze een wagon binnen kunnen gaan. Still uit de Westerborkfilm.

Wachtende mensen met bagage. Kamp Westerbork, 1944. Kampgevangenen staan te wachten totdat ze een wagon binnen kunnen gaan. Still uit de Westerborkfilm.

Wachtende mensen met bagage voor de trein in kamp Westerbork

Mensen Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Er worden goederen in een wagon geladen. Rechts op de foto staat een man met een armband waarop staat: OD.

Mensen Mensen bij de trein Kamp Westerbork, 1943-1944 Er worden goederen in een wagon geladen. Rechts op de foto staat een man met een armband waarop staat: OD.

Kampgevangenen stappen een deportatietrein in

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Hans Margules, werkzaam bij de Joodse Ordedienst, staat voor een gesloten wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Hans Margules, werkzaam bij de Joodse Ordedienst, staat voor een gesloten wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19.&nbsp; Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944. De man met de baard op de voorgrond is Elias Spitz. Hij stapte in het gedeelte van de trein dat naar Bergen-Belsen ging.

Kampgevangenen op weg naar de trein

Calendarium kamp Westerbork

1940

Oktober 1940

November 1940

December 1940

Augustus 1940

Juli 1940

Mei 1940

Juni 1940

September 1940

Januari 1940

Februari 1940

Maart 1940

April 1940

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: afscheid nemen van kampgevangenen in de trein; transportgedeelte dat naar Bergen-Belsen gaat.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: afscheid nemen van kampgevangenen in de trein; transportgedeelte dat naar Bergen-Belsen gaat.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-20 Onderwerp:&nbsp;al een paar weken geen brief meer ontvangen van het gezin van haar dochter Jet uit onbezet Frankrijk; er mag volgens het Rode Kruis al een jaar geen pakketje meer worden gestuurd; over bezoek; over haar kleindochter; van Peer uit België nog geen bericht; Mathilde is nog steeds bij Cato, tot haar grote ergernis….

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-20 Onderwerp:&nbsp;al een paar weken geen brief meer ontvangen van het gezin van haar dochter Jet uit onbezet Frankrijk; er mag volgens het Rode Kruis al een jaar geen pakketje meer worden gestuurd; over bezoek; over haar kleindochter; van Peer uit België nog geen bericht; Mathilde is nog steeds bij Cato, tot haar grote ergernis….

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Operette Operette kamp Westerbork Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942 Voorstelling: 'Der fidele Bauer'. Een deel van de orkestbak en de zaal is te zien.

Operette Operette kamp Westerbork Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1942 Voorstelling: 'Der fidele Bauer'. Een deel van de orkestbak en de zaal is te zien.

NathanWaas

Nathan
Waas