In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Leo Dawidow (via het Internationale Rode Kruis) Aan: Gassmann, Heinrich Plaats: Tel Aviv Datum: 1943-10-14 Onderwerp: Het nummer van het Palestina Cerificaat zullen Heinrich en Inge Gassmann volgende week ontvangen.

Van: Leo Dawidow (via het Internationale Rode Kruis) Aan: Gassmann, Heinrich Plaats: Tel Aviv Datum: 1943-10-14 Onderwerp: Het nummer van het Palestina Cerificaat zullen Heinrich en Inge Gassmann volgende week ontvangen.

Brief van Leo Dawidow aan Heinrich Gassmann vanuit Tel Aviv

Van: Knork (Levie Querido) Aan: Manus (Dikhoff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: overdragen van baten en lasten aan Piet en Bram…&nbsp;

Van: Knork (Levie Querido) Aan: Manus (Dikhoff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: overdragen van baten en lasten aan Piet en Bram…&nbsp;

Brief van Knork (Levie Querido) aan Manus (Dikhoff) vanuit kamp Westerbork

Van: Gemmeker, A.K.&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag, SS-Sturmbahnfuhrer Zöpf&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: Ziekentransport. Het transport zou vier dagen later vertrekken. Omdat er zoveel patiënten meegingen, moesten ook artsen en verplegend personeel op transport. Verschillende patiënten, die simuleerden en het ziekenhuis als een veilige haven zagen, namen de benen naar hun woonbarak en opteerden vanaf dat moment op een andere vrijstelling om aan een transport te ontkomen. Dit was het effect dat de Duitse bezetter voor ogen had. Kampbestand ongeveer 6500 kampgevangenen, waaronder 900 zieken

Van: Gemmeker, A.K.&nbsp; Aan: Bureau Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD Den Haag, SS-Sturmbahnfuhrer Zöpf&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-02-04&nbsp; Onderwerp: Ziekentransport. Het transport zou vier dagen later vertrekken. Omdat er zoveel patiënten meegingen, moesten ook artsen en verplegend personeel op transport. Verschillende patiënten, die simuleerden en het ziekenhuis als een veilige haven zagen, namen de benen naar hun woonbarak en opteerden vanaf dat moment op een andere vrijstelling om aan een transport te ontkomen. Dit was het effect dat de Duitse bezetter voor ogen had. Kampbestand ongeveer 6500 kampgevangenen, waaronder 900 zieken

Telexbericht van kampcommandant Gemmeker over een ziekentransport aan Sturmbahnführer Zöpf

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 26

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Barakleiding in kamp Westerbork

De officiële overlijdensdatum. zoals vastgelegd in een overlijdensakte van oktober 1951 in Arnhem, kan niet kloppen. Heinrich Spittel is op 14 september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Op een onbekende datum is hij vanuit Auschwitz overgebracht naar het kamp Stutthof. Op 21 november 1944 komt hij dan aan in Natzweiler en wordt van daaruit op 29 januari 1945 ingeschreven in Buchenwald (Ohrdruf). Van daaruit is hij, zo blijkt uit de verklaring van een overlevende, op 25 april 1945 met een ziekentransport in Bergen Belsen aangekomen. Heinz was ernstig verzwakt door uitputting en is in de dagen na aankomst in Bergen Belsen overleden. Zijn exacte overlijdensdatum kon in naoorlogs onderzoek door het Informatiebureau van het Rode Kruis niet worden vastgesteld, maar ligt tussen 25 april en eind mei 1945.&nbsp;

Paulinede Vries-Stern

Pauline
de Vries-Stern