In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: brief ontvangen; enorme koude gehad, het is weer aan het dooien; Mathilda kan slecht tegen de koude en met de gladheid durft zij de straat niet op; Jet is ziek geweest; sinds ze steun heeft mijden de mensen haar; de kolen zijn op; een vraag aan haar kleindochter; over andere familieleden; over het dagelijks leven…&nbsp;

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03 Onderwerp: brief ontvangen; enorme koude gehad, het is weer aan het dooien; Mathilda kan slecht tegen de koude en met de gladheid durft zij de straat niet op; Jet is ziek geweest; sinds ze steun heeft mijden de mensen haar; de kolen zijn op; een vraag aan haar kleindochter; over andere familieleden; over het dagelijks leven…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis van Gelderen, Jetty, 13-1-28, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp;Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Jetty van Gelderen

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: ontvangen en schrijven van brieven

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Amersfoort

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen werken in de vliegtuigsloperij. De metalen worden gesorteerd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen werken in de vliegtuigsloperij. De metalen worden gesorteerd.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 126 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wijngaard, Henri geb. 06-05-59 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-03-1943 Nr. 126 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wijngaard, Henri geb. 06-05-59 overleden 17-03-1943 te Westerbork op: 22-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Henri Wijngaard

Distributiestamkaart van Aron Alexander van Dam Notitie met adreswijziging Delfzijl-Amsterdam op 11 mei 1942.

Distributiestamkaart van Aron Alexander van Dam Notitie met adreswijziging Delfzijl-Amsterdam op 11 mei 1942.

Stamkaart van Aron A. van Dam

Uitnodiging voor Gans, Inie tot bijwoning van de dansavond beginnende om 19.30 uur in de Grote Zaal Datum: 1945-05-14

Uitnodiging voor Gans, Inie tot bijwoning van de dansavond beginnende om 19.30 uur in de Grote Zaal Datum: 1945-05-14

Uitnodiging voor Regina Gans voor het bijwonen van een dansavond

Van: Architekt und Pol. Ang.&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09&nbsp; Onderwerp: levering van sintels

Van: Architekt und Pol. Ang.&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09&nbsp; Onderwerp: levering van sintels

Brief van de Architekt und Pol. Ang. aan het Prov. Elektr. bedrijf Groningen

Van: Boezeman, Dr. Aan: verschillende bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-10 Onderwerp: bewoners die in aanmerking komen voor een bril of nieuwe glazen.

Van: Boezeman, Dr. Aan: verschillende bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-10 Onderwerp: bewoners die in aanmerking komen voor een bril of nieuwe glazen.

lijst met namen van bewoners die in aanmerking komen voor een (nieuwe) bril of glazen

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-14 Onderwerp: weer terug in Westerbork; vanuit Amersfoort verhuiskaarten gestuurd; pakketten ontvangen; papa wordt weer sanitäter.

Van: Zomerplaag, Boukje en Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-14 Onderwerp: weer terug in Westerbork; vanuit Amersfoort verhuiskaarten gestuurd; pakketten ontvangen; papa wordt weer sanitäter.

Brief van Boukje en Jettie Zomerplaag aan hun tante vanuit kamp Westerbork

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur (Röttgen) Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01 Onderwerp: een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt is bij de Joodse Raad binnengekomen.

Van: De Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Expositur (Röttgen) Aan: Frank, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01 Onderwerp: een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt is bij de Joodse Raad binnengekomen.

Brief van de Joodse Raad aan M. Frank over het ontvangen van een brief van Wilhelm Langstadt uit Theresienstadt

Van: van As, A. Jr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: hergebruik oud materiaal: lompen, metalen, glaswerk, meubelen en radiotoestellen (door de Duisters in elkaar geslagen kort voor de bevrijding van het kamp. Onderdelen kunnen worden gebruikt)

Van: van As, A. Jr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: hergebruik oud materiaal: lompen, metalen, glaswerk, meubelen en radiotoestellen (door de Duisters in elkaar geslagen kort voor de bevrijding van het kamp. Onderdelen kunnen worden gebruikt)

Verzoek van Aad van As aan J.G. Buijvoets betreffende hergebruik oud materiaal

Overzicht van brandputten en leidingen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:1000

Overzicht van brandputten en leidingen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:1000

Plattegrond van brandputten en leidingen

Namenlijst. Lijst met namen van personeel in het kamp en anderen. Onderwerp: collaboratie van commandanten, bewakers en Joodse dienstleiders; niet-Joods personeel; marechaussee en direct betrokkenen extern bij de deportatie van Joden uit kamp Westerbork.

Namenlijst. Lijst met namen van personeel in het kamp en anderen. Onderwerp: collaboratie van commandanten, bewakers en Joodse dienstleiders; niet-Joods personeel; marechaussee en direct betrokkenen extern bij de deportatie van Joden uit kamp Westerbork.

Namenlijst van personen die zouden hebben gecollaboreerd met de Duitse bezetter van kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 50 Cent Blauw-bruin Serie BB No. 4841 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 50 Cent Blauw-bruin Serie BB No. 4841 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Formulier Nederlandse Rode Kruis Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: Salomon Boas brengt Meyer Frank felicitaties over.

Formulier Nederlandse Rode Kruis Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: Salomon Boas brengt Meyer Frank felicitaties over.

Via Vogelinade Vries

Via Vogelina
de Vries