In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiders- personeelswoningen&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:100

Bouwtekening van de dubbele woningen voor het personeel van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-07 Onderwerp: briefpost; verschillende typen barakken, verschillende omstandigheden qua verwarming en kachels. De grote barakken hebben maar twee kleine kachels per barakgedeelte; tot voor kort was er in de grote barakken ook geen licht, er is begonnen met de aanleg van kabels; over de pakketpost, over het kamp als modderpoel; Kurt Hirschfeld is getrouwd, de commandant geeft geen toestemming meer voor kinderhuwelijken.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-07 Onderwerp: briefpost; verschillende typen barakken, verschillende omstandigheden qua verwarming en kachels. De grote barakken hebben maar twee kleine kachels per barakgedeelte; tot voor kort was er in de grote barakken ook geen licht, er is begonnen met de aanleg van kabels; over de pakketpost, over het kamp als modderpoel; Kurt Hirschfeld is getrouwd, de commandant geeft geen toestemming meer voor kinderhuwelijken.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Foto van Abraham Roos

Het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Op de achtergrond is de ingang van het kamp te zien.

Het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1948 Op de achtergrond is de ingang van het kamp te zien.

Foto van het gezin Buijvoets en een onbekende man in de woning van de kampcommandant

Van: Philips, Leo en Saar Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-03&nbsp; Onderwerp: stuur geen pakjes meer want vader, moeder en de kinderen zijn op transport gegaan. Chelly, Simon en zijn moeder zijn ook doorgezonden.

Van: Philips, Leo en Saar Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-03&nbsp; Onderwerp: stuur geen pakjes meer want vader, moeder en de kinderen zijn op transport gegaan. Chelly, Simon en zijn moeder zijn ook doorgezonden.

Briefkaart van van Leo en Saar Philips aan Arthur Philips vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03-03 Onderwerp: over briefwisselingen; sukkelt de harde winter door, gelukkig is het al maart…; over haar kleindochter, die weer naar school kan gaan; Mathilde heeft haar al twee jaar niet meer gezien; &nbsp;met Leentje van Dam gesproken…; over anderen…

Van: van Koppelen-Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-03-03 Onderwerp: over briefwisselingen; sukkelt de harde winter door, gelukkig is het al maart…; over haar kleindochter, die weer naar school kan gaan; Mathilde heeft haar al twee jaar niet meer gezien; &nbsp;met Leentje van Dam gesproken…; over anderen…

Brief van Mathilde van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Brief van M. van Cleef-Hilversum aan de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-19 Onderwerp: Mathilda is weg bij Cato. Ze is nu bij tante Fietje; Ze helpt zoveel mogelijk in de huishouden en ze gaat elke dag naar oom Bennie; het is volop zomer; met de voedselvoorziening gaat het best. Er wordt geen honger geleden; broer van haar overleden man Bram kwam langs bij Fietje. Hij was oud geworden en had veel slaag gehad; bij Fietje komt veel bezoek, bij Cato nooit, die hield daar niet van….

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-08-19 Onderwerp: Mathilda is weg bij Cato. Ze is nu bij tante Fietje; Ze helpt zoveel mogelijk in de huishouden en ze gaat elke dag naar oom Bennie; het is volop zomer; met de voedselvoorziening gaat het best. Er wordt geen honger geleden; broer van haar overleden man Bram kwam langs bij Fietje. Hij was oud geworden en had veel slaag gehad; bij Fietje komt veel bezoek, bij Cato nooit, die hield daar niet van….

Philip JacquesVos

Philip Jacques
Vos