In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-26&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; Overlijden van Maximilian en Hanna in Bergen Belsen. Het bericht werd doorgegeven door iemand die bij het overlijden van Max aanwezig was. De schrijver probeert deze getuige te bezoeken.

Van:&nbsp; Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-26&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; Overlijden van Maximilian en Hanna in Bergen Belsen. Het bericht werd doorgegeven door iemand die bij het overlijden van Max aanwezig was. De schrijver probeert deze getuige te bezoeken.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Van: Gelder, van, Sonja&nbsp; Verklaring van kamp commandant van het British Internees Camp dat zij op 1944-11-19 vanuit Bergen Belsen in Wurzach/Biberach is gearriveerd en daar is gebleven tot 1945-06-12&nbsp; Afgegeven op 1945-06-12

Van: Gelder, van, Sonja&nbsp; Verklaring van kamp commandant van het British Internees Camp dat zij op 1944-11-19 vanuit Bergen Belsen in Wurzach/Biberach is gearriveerd en daar is gebleven tot 1945-06-12&nbsp; Afgegeven op 1945-06-12

van de commandant van het interneringskamp Wurzach/Biberach aan S. van Gelder

Van: Centrale Textiel Inspectie Aan: Friedheim, Hans Datum: 1945-06-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim is aangewezen als verantwoordelijke en leidinggevende persoon in het bedrijf ‘Tilona’.

Van: Centrale Textiel Inspectie Aan: Friedheim, Hans Datum: 1945-06-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim is aangewezen als verantwoordelijke en leidinggevende persoon in het bedrijf ‘Tilona’.

Verklaring Centrale Textiel Inspectie over de leiding van het bedrijf Tilona door Hans Friedheim

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: de familie Meijer en de Jong Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-25 Onderwerp: Mirjam vraagt om een pakje met roggebrood en kaas. In verband met Hetty's verjaardag vraagt ze ook om een spel, legpuzzel, springtouw of bal. Hetty is erg lief en wordt groot.

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan de familie Meijer en de Jong vanuit kamp Westerbork

Gedeelte uit interview met Lewi, Arno en Lotte&nbsp;(Lewi)-Sielmann Interview afgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Arno kwam in het Joodse werkkamp De Bruine Enk terecht. Na de opheffing van dit kamp volgde een verblijf in kamp Westerbork. Arno werkte korte tijd als tandtechnicus, Lotte in het ziekenhuis, de aardappelkeuken en de wasserette. In een brief verstopt in een teruggekeerde wagon stond geschreven dat een transport naar Riga ging (mogelijk is dit de oorzaak van de geruchten ten aanzien van de bestemming van de Sobibortransporten). In verband met represaillemaatregelen wilden ze niet vluchten. Een ontsnappingspoging van de hele groep mislukte; een poging om Kurt Hannemann en Harald Simon van het transport van 19-10-1943 ter redden mislukte ook; een bevriende relatie slaagde erin Lotte's naam op een Palestina certificaat van iemand anders te krijgen, waardoor beiden voor het transport van 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen is aanmerking kwamen. Uiteindelijk zijn beiden in Tröbitz bevrijd.

Gedeelte uit interview met Lewi, Arno en Lotte&nbsp;(Lewi)-Sielmann Interview afgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Arno kwam in het Joodse werkkamp De Bruine Enk terecht. Na de opheffing van dit kamp volgde een verblijf in kamp Westerbork. Arno werkte korte tijd als tandtechnicus, Lotte in het ziekenhuis, de aardappelkeuken en de wasserette. In een brief verstopt in een teruggekeerde wagon stond geschreven dat een transport naar Riga ging (mogelijk is dit de oorzaak van de geruchten ten aanzien van de bestemming van de Sobibortransporten). In verband met represaillemaatregelen wilden ze niet vluchten. Een ontsnappingspoging van de hele groep mislukte; een poging om Kurt Hannemann en Harald Simon van het transport van 19-10-1943 ter redden mislukte ook; een bevriende relatie slaagde erin Lotte's naam op een Palestina certificaat van iemand anders te krijgen, waardoor beiden voor het transport van 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen is aanmerking kwamen. Uiteindelijk zijn beiden in Tröbitz bevrijd.

Interview van Aro lewi en Lotte Lewi-Sielmann

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Aanvraag betreffende de gezochte Morris Zomerplaag

Verklaring schadevergoeding Van: Asscher, A. Datum: 1955 Onderwerp: Asscher eist schadevergoeding voor de tijd dat hij in gevangenschap in Duitsland verbleef. Ook eist hij schadevergoeding voor de vrijheidsberoving in de periode dat hij een Jodenster moest dragen.

Verklaring schadevergoeding Van: Asscher, A. Datum: 1955 Onderwerp: Asscher eist schadevergoeding voor de tijd dat hij in gevangenschap in Duitsland verbleef. Ook eist hij schadevergoeding voor de vrijheidsberoving in de periode dat hij een Jodenster moest dragen.

RebeccaVleeschdrager-Ossendrijver

Rebecca
Vleeschdrager-Ossendrijver