In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin Nr. 2 Radio Moscou 14.5.1945 16.15 uhr Radio London 14.5.1945 16.30 uhr

Informatiebulletin met radioberichten

Van: Leeraar-de Groot, S.&nbsp; Aan: Stadhuis, kamer 52&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: verzoek om in het bezit te komen van een rijwiel i.v.m. slecht ter been zijn. Het rijwiel is op 1942-07-21 ingeleverd.

Van: Leeraar-de Groot, S.&nbsp; Aan: Stadhuis, kamer 52&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: verzoek om in het bezit te komen van een rijwiel i.v.m. slecht ter been zijn. Het rijwiel is op 1942-07-21 ingeleverd.

Brief van S. Leeraar-de Groot aan Gemeente Amsterdam vanuit Amsterdam

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Brief van Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira aan Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: afdelingen binnen interneringskamp Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-16 Onderwerp: eigendommen van overleden gedetineerden. Kleding naar de Quarantaine afdeling. Markeren (label met naam) van de eigendommen en de kist.&nbsp;

Instructie van J.G. Buijvoets over wat te doen met eigendommen van overleden gedetineerden

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Brief van Levie Querido vanuit de Hollandsche Schouwburg

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Ledermann, Werner, 9-1-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Werner Ledermann

Van: Windmuller, R.&nbsp; Aan: Levie, de, Maurits (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-16&nbsp; Onderwerp: Joodse Raad; Pakketten; Omstandigheden. De schrijver bevindt zich in de Joodse Invalide (door de gemeente Amsterdam in gebruik als ziekenhuis). Hij heeft bij de Joodse Raad geïnformeerd hoe het zit met versturen van pakketten naar kamp Westerbork. Een zwager van hem is opgepakt en zal binnenkort in Westerbork verschijnen.

Van: Windmuller, R.&nbsp; Aan: Levie, de, Maurits (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-16&nbsp; Onderwerp: Joodse Raad; Pakketten; Omstandigheden. De schrijver bevindt zich in de Joodse Invalide (door de gemeente Amsterdam in gebruik als ziekenhuis). Hij heeft bij de Joodse Raad geïnformeerd hoe het zit met versturen van pakketten naar kamp Westerbork. Een zwager van hem is opgepakt en zal binnenkort in Westerbork verschijnen.

Brief van R. Windmuller aan Maurits de Levie vanuit Amsterdam

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Joodsche Invalide

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Van: onbekend Aan: Querido, Abraham (vermoedelijk) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01 Onderwerp: moeder moet ziek &nbsp;blijven. Voor Levie is weinig te doen; Jacob Brandon van de Joodse Raad niet kunnen spreken; Suskind was in de Rietlanden op de Panamakade, waar een trein werd volgeladen; de schrijver heeft hem in de trein kunnen spreken, weinig kans; zal de zaak opnemen met Brandon; de schrijver heeft Levie niet kunnen spreken, vanwege controle; Levie zal de volgende avond naar Vught gaan…

Brief van een onbekende schrijver aan een van de kinderen van Levie Querido vanuit Amsterdam

Van: Querido, Levie Aan: Manus en Piet Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-01 Onderwerp: Levie zal worden doorgestuurd naar Vught; hij zit in de benedenzaal, stoelen, tafels en volop licht, alsof hij naar een cabaret voorstelling aan het kijken is; aan divers tafeltjes wordt gedampt, geschaakt en gekaart; Levie snapt niet van het optimisme van de mensen; voedselvoorziening in de schouwburg; probeer Suskind te spreken en Brandon; bezorgen of toesturen van bezittingen…

Van: Querido, Levie Aan: Manus en Piet Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-01 Onderwerp: Levie zal worden doorgestuurd naar Vught; hij zit in de benedenzaal, stoelen, tafels en volop licht, alsof hij naar een cabaret voorstelling aan het kijken is; aan divers tafeltjes wordt gedampt, geschaakt en gekaart; Levie snapt niet van het optimisme van de mensen; voedselvoorziening in de schouwburg; probeer Suskind te spreken en Brandon; bezorgen of toesturen van bezittingen…

Brief van Levie Querido aan Manus en Piet vanuit de Hollandsche Schouwburg

Verzoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Mevrouw de Jong-Cohen bezit enkel deze schoenen en daarom het verzoek van de barakleider van barak 73 om ijzeren spijkers te regelen.

Verzoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Mevrouw de Jong-Cohen bezit enkel deze schoenen en daarom het verzoek van de barakleider van barak 73 om ijzeren spijkers te regelen.

Verzoek voor het regelen van ijzeren spijkers voor de schoenen van E. de Jong-Cohen

Bewijs Plaats: Westerbork Datum: 1943-05-24 Onderwerp: Mevrouw De Jong-Cohen wil haar schoenen laten repareren.&nbsp; Ondertekend door de barakleider van barak 57.

Bewijs Plaats: Westerbork Datum: 1943-05-24 Onderwerp: Mevrouw De Jong-Cohen wil haar schoenen laten repareren.&nbsp; Ondertekend door de barakleider van barak 57.

Bewijs voor het laten repareren van de schoenen van E. de Jong-Cohen in kamp Westerbork

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding dat ze doofstom is.

Label voor bagage van E. de Jong-Cohen

Label Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding: Taubstomm (doofstom)

Label Van: Jong-Cohen, de, Estella Met de vermelding: Taubstomm (doofstom)

Label met koord van E. de Jong-Cohen met de vermelding dat zij doofstom is

Werkplaatsen kamp Westerbork

Schoenmakerij

Verklaring Ondergetekende, predikant der Nederlands-Hervormde kerk, verklaart dat de evangelisatie onder doofstommen als afdeling van de Nederlands Hervormde kerk te beschouwen is. E. de Jong-Cohen is reeds vóór het jaar 1936 toegetreden tot het kerkgenootschap en waarschijnlijk ook gedoopt.&nbsp; Geschreven op de achterkant van een formulier van Keren Hathouro-commissie voor Nederland

Verklaring Ondergetekende, predikant der Nederlands-Hervormde kerk, verklaart dat de evangelisatie onder doofstommen als afdeling van de Nederlands Hervormde kerk te beschouwen is. E. de Jong-Cohen is reeds vóór het jaar 1936 toegetreden tot het kerkgenootschap en waarschijnlijk ook gedoopt.&nbsp; Geschreven op de achterkant van een formulier van Keren Hathouro-commissie voor Nederland

Verklaring over toetreden tot de Hervormde gemeenschap van E. de Jong-Cohen

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Onthullingen herinrichting terrein kamp Westerbork

Onthullingen Herinrichting voormalig terrein kamp Westerbork (1990-1992)

Onthullingen Herinrichting Historische Plek kamp Westerbork (2014-)

Van: de Leeuw, J. Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 38 L Datum: 1945-06-01 Onderwerp: opsomming van kappersgereedschappen die dhr. de Leeuw heeft meegebracht naar het kamp.

Van: de Leeuw, J. Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 38 L Datum: 1945-06-01 Onderwerp: opsomming van kappersgereedschappen die dhr. de Leeuw heeft meegebracht naar het kamp.

Lijst met een opsomming van kappersgereedschappen die dhr. de Leeuw heeft meegebracht naar het kamp.

Van: Cohen. L.A.A. , onbezoldigd rijksveldwachter Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-13 Onderwerp: proces-verbaal van diefstal uit barak 59. Dhr. Gerhard Frank, belast met leiding van de reparatiewerkplaatsen, deed de aangifte.

Van: Cohen. L.A.A. , onbezoldigd rijksveldwachter Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-13 Onderwerp: proces-verbaal van diefstal uit barak 59. Dhr. Gerhard Frank, belast met leiding van de reparatiewerkplaatsen, deed de aangifte.

Brief/Procesverbaal van L.A.A Cohen over een diefstal uit barak 59 in kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Diefstallen kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: voorstel indeling bureaus van de barakken 32, 33 en 34.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: voorstel indeling bureaus van de barakken 32, 33 en 34.&nbsp;

Abraham LevieVelleman

Abraham Levie
Velleman