In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-14 Onderwerp: Abraham moet zich op de Appèlplaats melden bij Benno Sonn, groepsleider van de Bosploeg.

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-14 Onderwerp: Abraham moet zich op de Appèlplaats melden bij Benno Sonn, groepsleider van de Bosploeg.

Bewijs dat Abraham Querido ingedeeld is bij de Gruppe Sonn en zich moet melden op de Appelplaats

Van: Wolff, Maurits&nbsp; Datum: 1945-01-15&nbsp; Betreft indeling bij de Holzgruppe (buitendienst)

Van: Wolff, Maurits&nbsp; Datum: 1945-01-15&nbsp; Betreft indeling bij de Holzgruppe (buitendienst)

van indeling van Maurits Wolff bij de houtgroep van kamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1944-08-02 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Woonadres: Langestrasse 5/271 Onderwerp: Identiteitskaart met persoonskenmerken op de achterkant. Laatste woonadres Westerbork, transport XXIV/5-170.

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1944-08-02 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Woonadres: Langestrasse 5/271 Onderwerp: Identiteitskaart met persoonskenmerken op de achterkant. Laatste woonadres Westerbork, transport XXIV/5-170.

Ausweiskarte van Leon Magnus in Theresienstadt

Ausweiskarte Betreft een vergunning voor de heer Montezinos die bij de registratie werkzaam is en vrij kan passeren. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-16

Ausweiskarte Betreft een vergunning voor de heer Montezinos die bij de registratie werkzaam is en vrij kan passeren. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-16

Ausweiskarte van Maurits Montezinos

Van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-07 Werkt in de wasserij

Van: Meents, Levie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-07 Werkt in de wasserij

van Levie Meents werkzaam in de wasserij van kamp Westerbork

Arbeitskarte&nbsp; Van: Meents-van Leer, Lena&nbsp; Datum: 1944-07-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Groep DB4 Pflegerin

Arbeitskarte&nbsp; Van: Meents-van Leer, Lena&nbsp; Datum: 1944-07-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Groep DB4 Pflegerin

van Lena Meents-van Leer in kamp Westerbork

Registratiekaart met betrekking tot opleiding en beroep kampbewoner in Theresienstadt.

Registratiekaart met betrekking tot opleiding en beroep kampbewoner in Theresienstadt.

Registratiekaart blanco uit Theresienstadt

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 288 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Jansen, Jenny geb. 26-04-83 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 288 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Jansen, Jenny geb. 26-04-83 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jenny Jansen

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-03-23 Op het recept staat: 'J.C.Kuttner, kan de heer M.Wolff de ring links doorknippen?

Van: Wolff, Maurits Datum: 1945-03-23 Op het recept staat: 'J.C.Kuttner, kan de heer M.Wolff de ring links doorknippen?

voor het doorknippen van een ring van Maurits Wolff

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie, Cor, Jo en kinderen Datum: 1943-01-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis, vervolgens breekt er roodvonk in hun barak uit (de barak is nu voor 10 dagen in quarantaine). De toestand in het kamp is gespannen. Het Apeldoornsche Bosch is leeggehaald. ‘s Nachts komen transporten met zieken uit Amsterdam. De schrijver heeft voor de derde keer een keelontsteking. De komende nacht gaat een transport met zieken naar Polen. Er gaan sterke geruchten dat er ook mensen naar het nieuwe kamp in Vught gaan. Vanaf heden gaat alles onder censuur. Deze brief zal illegaal het kamp uitgaan. Uit de ziekenbarak van de schrijver zullen de volgende dag 50 zieken op transport gaan (oude mensen, hulpbehoeftigen, blinden, zware hartpatiënten...) Onze enige zorg is hoe uit deze chaos te komen. Uit het Apeldoornsche Bosch zijn rechtstreeks ongeveer 1100 mensen op transport gesteld met 50 man personeel. Ze zijn in veewagens vervoerd. Ze zijn slechter behandeld dan beesten en zonder dekens op transport gegaan. ’s Avonds om tien uur is het begonnen en 's morgens om vijf uur was het klaar. Ieder nuchter mens kan begrijpen wat er met deze mensen gaat gebeuren… Wat onze kansen betreft gaat er loos alarm dat er 2000 mensen zullen blijven, waaronder de Alte kampbewoners (1000 personen)…het ziekenhuispersoneel staat waarschijnlijk niet ongunstig. Een gedeelte blijft hier en de rest gaat naar Vught. Definitief is nog niets…

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie, Cor, Jo en kinderen Datum: 1943-01-22 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis, vervolgens breekt er roodvonk in hun barak uit (de barak is nu voor 10 dagen in quarantaine). De toestand in het kamp is gespannen. Het Apeldoornsche Bosch is leeggehaald. ‘s Nachts komen transporten met zieken uit Amsterdam. De schrijver heeft voor de derde keer een keelontsteking. De komende nacht gaat een transport met zieken naar Polen. Er gaan sterke geruchten dat er ook mensen naar het nieuwe kamp in Vught gaan. Vanaf heden gaat alles onder censuur. Deze brief zal illegaal het kamp uitgaan. Uit de ziekenbarak van de schrijver zullen de volgende dag 50 zieken op transport gaan (oude mensen, hulpbehoeftigen, blinden, zware hartpatiënten...) Onze enige zorg is hoe uit deze chaos te komen. Uit het Apeldoornsche Bosch zijn rechtstreeks ongeveer 1100 mensen op transport gesteld met 50 man personeel. Ze zijn in veewagens vervoerd. Ze zijn slechter behandeld dan beesten en zonder dekens op transport gegaan. ’s Avonds om tien uur is het begonnen en 's morgens om vijf uur was het klaar. Ieder nuchter mens kan begrijpen wat er met deze mensen gaat gebeuren… Wat onze kansen betreft gaat er loos alarm dat er 2000 mensen zullen blijven, waaronder de Alte kampbewoners (1000 personen)…het ziekenhuispersoneel staat waarschijnlijk niet ongunstig. Een gedeelte blijft hier en de rest gaat naar Vught. Definitief is nog niets…

Brief van Louis Stranders aan de familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Enveloppe met adres.&nbsp; Gericht aan M. Wolff&nbsp; Datum: 1942-10 Met opmerking retour afzender. Maurits is bij de bezorging van de brief al uit kamp Westerbork ontsnapt.

Enveloppe met adres.&nbsp; Gericht aan M. Wolff&nbsp; Datum: 1942-10 Met opmerking retour afzender. Maurits is bij de bezorging van de brief al uit kamp Westerbork ontsnapt.

met adres van Maurits Wolff in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 254 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Jacobs, Salomon geb. 21-05-59 overleden te Westerbork op 04-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 254 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Jacobs, Salomon geb. 21-05-59 overleden te Westerbork op 04-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Salomon Jacobs

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Mededeling voor Simon Magnus over eventuele deportatie/evacuatie uit Theresienstadt

Notities&nbsp; Van: Jong-Cohen, de, Estella Onderwerp: aantekeningen over het versturen van pakketten aan haar zwager Henri Kwieser die is gedeporteerd naar Theresienstadt. Estella heeft zich op de hoogte laten brengen door iemand die heeft samengewerkt met Henri Kwieser bij de Joodse Raad.

Notities&nbsp; Van: Jong-Cohen, de, Estella Onderwerp: aantekeningen over het versturen van pakketten aan haar zwager Henri Kwieser die is gedeporteerd naar Theresienstadt. Estella heeft zich op de hoogte laten brengen door iemand die heeft samengewerkt met Henri Kwieser bij de Joodse Raad.

Henderienavan Thijn-Wolff

Henderiena
van Thijn-Wolff