In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Collaboratie

Landwacht

Nationale Jeugdstorm

Een detail van een familie- en een keukenbarak met een paar kinderen ervoor. Plaats: woonoord Schattenberg. Datum: 1956-1965

Een detail van een familie- en een keukenbarak met een paar kinderen ervoor. Plaats: woonoord Schattenberg. Datum: 1956-1965

Foto met een detail van een familie- en een keukenbarak (rechts)

Toegangsweg naar het kamp en het spoor. Dienstwoningen, barak 75 en het ketelhuis en andere gebouwen op de achtergrond. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12&nbsp;

Toegangsweg naar het kamp en het spoor. Dienstwoningen, barak 75 en het ketelhuis en andere gebouwen op de achtergrond. Foto van een tekening van J.H. Gosschalk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12&nbsp;

Foto van een tekening van de toegangsweg en spoor naar kamp Westerbork door J.H. Gosschalk

Proclamatie Van: de opperste bevelhebber van de geallieerde expeditiemacht, de Generaal Dwight D. Eisenhower

Proclamatie Van: de opperste bevelhebber van de geallieerde expeditiemacht, de Generaal Dwight D. Eisenhower

Proclamatie van Dwight D. Eisenhower

Van: de directeur van het postkantoor te Zeist Aan: Frank, M. Plaats: Zeist Datum: 1943-09-23 Onderwerp: het is onduidelijk of een pakket verzonden op 12 augustus naar Ruth Langstadt wel is aangekomen. Volgens het potkantoor is het pakket in het kamp aangekomen, maar kennelijk heeft Ruth het niet ontvangen.

Van: de directeur van het postkantoor te Zeist Aan: Frank, M. Plaats: Zeist Datum: 1943-09-23 Onderwerp: het is onduidelijk of een pakket verzonden op 12 augustus naar Ruth Langstadt wel is aangekomen. Volgens het potkantoor is het pakket in het kamp aangekomen, maar kennelijk heeft Ruth het niet ontvangen.

Brief van het postkantoor te Zeist over een verzonden postpakket naar kamp Westerbork

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Een groep van de Schulerkreis in kamp Westerbork

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in dienst nemen joodse ambtenaren

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-02-15 Onderwerp: verbod in dienst nemen joodse ambtenaren

Brief

Wasserij van het interneringskamp Westerbork, barak 20 Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De wasserij. De persoon op de foto is de heer Mulder.

Wasserij van het interneringskamp Westerbork, barak 20 Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; De wasserij. De persoon op de foto is de heer Mulder.

Foto van het interieur van de wasserij van het Interneringskamp Westerbork

1940

Juli 1940

Mei 1940

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

DoraTepper

Dora
Tepper