In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Grietje Muller

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Apeldoorn

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Stuifzand

Joodse gemeente Ochten

Portretfoto van kampcommandant/Directeur J. Schol.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Jacques Schol werd in mei 1940 aangesteld als directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp. Samen met zijn vrouw woonde hij in de commandantswoning. Ook toen kamp Westerbork een doorgangskamp werd bleef Schol zijn functie vervullen onder de Duits bezetting van het kamp. In januari 1943 werd hij weggewerkt door kampcommandant Gemmeker.

Portretfoto van kampcommandant/Directeur J. Schol.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Jacques Schol werd in mei 1940 aangesteld als directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp. Samen met zijn vrouw woonde hij in de commandantswoning. Ook toen kamp Westerbork een doorgangskamp werd bleef Schol zijn functie vervullen onder de Duits bezetting van het kamp. In januari 1943 werd hij weggewerkt door kampcommandant Gemmeker.

Foto van kampcommandant/Directeur Jacques Schol

Van: Querido, Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05

Van: Querido, Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05

Enveloppe van Jack aan Corrie en Piet den Haan-Palache vanuit Amsterdam

Oproep Oproep om te verschijnen bij de Verwaltung, barak 86 Oproep bestemd voor: Katz, Werner&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-12-13

Oproep Oproep om te verschijnen bij de Verwaltung, barak 86 Oproep bestemd voor: Katz, Werner&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-12-13

Oproep voor Werner Katz

Joods werkkamp Ybenheer

Overzicht van Vluchtelingenkampen in Nederland Datum: 1939-10-22 Onderwerp: verschillende locaties in Nederland waar Joodse vluchtelingen zijn ondergebracht (2389 personen), waaronder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, waar zich op het moment van schijven 26 vluchtelingen bevinden.

Overzicht van Vluchtelingenkampen in Nederland Datum: 1939-10-22 Onderwerp: verschillende locaties in Nederland waar Joodse vluchtelingen zijn ondergebracht (2389 personen), waaronder Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, waar zich op het moment van schijven 26 vluchtelingen bevinden.

Overzicht van Vluchtelingenkampen op 22 oktober 1939

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Van:&nbsp; Aan: geachte mevrouw (De Jong?) Plaats:&nbsp; Datum: 1945-03-09 Onderwerp: persoonsbewijzen

Van:&nbsp; Aan: geachte mevrouw (De Jong?) Plaats:&nbsp; Datum: 1945-03-09 Onderwerp: persoonsbewijzen

Brief van een onbekend persoon aan een onbekend persoon

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Van: Toornstra, dhr. Hoofd Afdeling III Aan: Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg Plaats: Opleidingscentrum Kanaalweg Datum: 1947-07-02 Onderwerp: doel, taak en praktijk van de sociale en geestelijke verzorging.

Rede van de heer Toornstra aan het Kampcommandanten Opleidingscentrum Kanaalweg

Geboorteakte Op 22 -07-1944 is te Westerbork geboren Eric Hans de Vries Robles, zoon van Bernard de Vries Robles en Suze de Vries. Akte nr. 22 Gemeente Westerbork

Geboorteakte Op 22 -07-1944 is te Westerbork geboren Eric Hans de Vries Robles, zoon van Bernard de Vries Robles en Suze de Vries. Akte nr. 22 Gemeente Westerbork

Akte van geboorte in kamp Westerbork van Eric Hans de Vries Robles

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Naziconcentratiekampen

Kamp Jawischowitz

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

Persoonsbewijs Van: Schrijver, Samuel Amsterdam, 1941-08-29 Met stempel J

Persoonsbewijs

Van: Architekt und Pol. Ang.&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09&nbsp; Onderwerp: levering van sintels

Van: Architekt und Pol. Ang.&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-09&nbsp; Onderwerp: levering van sintels

Brief van de Architekt und Pol. Ang. aan het Prov. Elektr. bedrijf Groningen

Politie-complex (barak 51) Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later zal deze barak eer nog een hele vleugel met cellen erbij krijgen.

Politie-complex (barak 51) Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100 Opmerking: later zal deze barak eer nog een hele vleugel met cellen erbij krijgen.

Bouwtekening van de gevangenis in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Het inrichten van lokalen voor nijverheidsonderwijs in gedeelte van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-11

Het inrichten van lokalen voor nijverheidsonderwijs in gedeelte van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1957-11

Plattegrond in verband met het inrichten van lokalen voor het geven van nijverheidsonderwijs in het woonoord Schattenberg

Notulen der vergadering van de Agrarische Subcommissie&nbsp; Datum: 1939-10-23 Onderwerp: opleiding landbouw, tuinbouw en veeteeltonderwijs. Directeur Syswerda was namens het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aanwezig.

Notulen der vergadering van de Agrarische Subcommissie&nbsp; Datum: 1939-10-23 Onderwerp: opleiding landbouw, tuinbouw en veeteeltonderwijs. Directeur Syswerda was namens het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aanwezig.

Verslag van een een vergadering van de Agrarische Subcommissie over Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Hongerwinter

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-14 Onderwerp: diefstal van meubilair.&nbsp; Er wordt op niet-toegestane wijze meubilair van het ene huis naar het andere gebracht, in een geval door inbraak in een onbewoond huis. Dhr. Heikens stelt voor de ' delinquenten' op staande voet te ontslaan, als waarschuwing voor anderen. geen inventarislijst klopt meer en het is niet meer bij te houden.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-14 Onderwerp: diefstal van meubilair.&nbsp; Er wordt op niet-toegestane wijze meubilair van het ene huis naar het andere gebracht, in een geval door inbraak in een onbewoond huis. Dhr. Heikens stelt voor de ' delinquenten' op staande voet te ontslaan, als waarschuwing voor anderen. geen inventarislijst klopt meer en het is niet meer bij te houden.

Rapport van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over het stelen en verplaatsen van meubilair door personeel

Van: Swart&nbsp; Aan: Swart, F.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1944-09-03&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken en toezenden van pakketten. Blz.: 2 Met bijbehorende enveloppe, is teruggestuurd omdat Frouwina niet meer in het kamp aanwezig was (en naar Ravensbrück is doorgestuurd).

Van: Swart&nbsp; Aan: Swart, F.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1944-09-03&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken en toezenden van pakketten. Blz.: 2 Met bijbehorende enveloppe, is teruggestuurd omdat Frouwina niet meer in het kamp aanwezig was (en naar Ravensbrück is doorgestuurd).

Brief

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: niet doorgaan van uitgifte van scheerzeep

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: niet doorgaan van uitgifte van scheerzeep

SimonStodel

Simon
Stodel