In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;boven Londen Datum: 1946 Onderwerp: over het ontbijt… en dingen die niet goed gaan; ze fiets nog wat en drie keer in de week wordt er iets voor de Nederlandse kinderen georganiseerd, vandaag is er weer zo'n dag; Chaja en haar lotgenote zijn vroeg opgestaan om voor het uitstapje te kunnen schrijven naar huis…; welke vruchten ze in de tuin hebben en ze schrijft enige zinnetjes in het Engels met de Nederlandse vertaling erbij…

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;boven Londen Datum: 1946 Onderwerp: over het ontbijt… en dingen die niet goed gaan; ze fiets nog wat en drie keer in de week wordt er iets voor de Nederlandse kinderen georganiseerd, vandaag is er weer zo'n dag; Chaja en haar lotgenote zijn vroeg opgestaan om voor het uitstapje te kunnen schrijven naar huis…; welke vruchten ze in de tuin hebben en ze schrijft enige zinnetjes in het Engels met de Nederlandse vertaling erbij…

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeleland

Lagerbefehl No. 85&nbsp; Datum: 1944-07-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Papierbesparing

Lagerbefehl No. 85&nbsp; Datum: 1944-07-31&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Papierbesparing

Lagerbefehl No. 85

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Foto van een tekening van een dienstwoning en afrastering door J.H. Gosschalk

Van: Barnstijn, M. (Sientje) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-17&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; drukte, schrijven, transporten en machtiging voor pensioen, geregeld van notaris Schaap van de Joodse Raad in kamp Westerbork, deel van dit pensioen nodig, de rest kan op het spaarbankboekje; zoon Gustaaf is niet in kamp Westerbork geregistreerd. mogelijk is hij nog in Holland of naar kamp Amersfoort gegaan; probeer nog spullen uit het huis te halen, foto's brieven…; zoek contact met Leo van Emden. Hij regelt pakketjes en geldzendingen voor zijn moeder in het kamp.

Van: Barnstijn, M. (Sientje) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-17&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; drukte, schrijven, transporten en machtiging voor pensioen, geregeld van notaris Schaap van de Joodse Raad in kamp Westerbork, deel van dit pensioen nodig, de rest kan op het spaarbankboekje; zoon Gustaaf is niet in kamp Westerbork geregistreerd. mogelijk is hij nog in Holland of naar kamp Amersfoort gegaan; probeer nog spullen uit het huis te halen, foto's brieven…; zoek contact met Leo van Emden. Hij regelt pakketjes en geldzendingen voor zijn moeder in het kamp.

Brief van Sientje Barnstijn-van den Berg aan haar dochter vanuit kamp Westerbork

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Tekening gemaakt in het Joodse werkkamp De Vecht

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;onbekend Onderwerp: terug van het kamp. wat ze niet meer nodig heeft kan ze naar haar moeder toesturen; ook de groeten van oma…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;onbekend Onderwerp: terug van het kamp. wat ze niet meer nodig heeft kan ze naar haar moeder toesturen; ook de groeten van oma…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja

Naziconcentratiekampen

Sachsenhausen

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-05 Onderwerp: brief van Chaja ontvangen, koppelt terug met wat Chaja geschreven heeft en dat zij zo in Engeland geniet bij het gezin Smith waar zij is ondergebracht; over hoe haar Engels is; donderdag gaat Nora haar zoon Eddy ophalen. het wordt dan weer wat drukker thuis…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-08-05 Onderwerp: brief van Chaja ontvangen, koppelt terug met wat Chaja geschreven heeft en dat zij zo in Engeland geniet bij het gezin Smith waar zij is ondergebracht; over hoe haar Engels is; donderdag gaat Nora haar zoon Eddy ophalen. het wordt dan weer wat drukker thuis…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan Chaja

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-12-21, No. 61&nbsp; Inhoud: Geruchten (Joelfeest) in het kamp en strafmaatregelen tegen het verspreiden van deze geruchten.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-12-21, No. 61&nbsp; Inhoud: Geruchten (Joelfeest) in het kamp en strafmaatregelen tegen het verspreiden van deze geruchten.

Lagerbefehl No. 61

Van: Knorr, Johanna Wilhelmina Datum: 1941-08-23 Geboortedatum: 1913-08-11 Plaats: Bloemendaal Onderwerp: betreft een vals persoonsbewijs. De werkelijke naam van de houdster is Margaretha Wallega-Vieijra (11-07-1912). Dit persoonsbewijs kreeg zij na haar ontvluchting uit kamp Westerbork (29-7-1943) toen zij in onderduik ging.

Van: Knorr, Johanna Wilhelmina Datum: 1941-08-23 Geboortedatum: 1913-08-11 Plaats: Bloemendaal Onderwerp: betreft een vals persoonsbewijs. De werkelijke naam van de houdster is Margaretha Wallega-Vieijra (11-07-1912). Dit persoonsbewijs kreeg zij na haar ontvluchting uit kamp Westerbork (29-7-1943) toen zij in onderduik ging.

Vals persoonsbewijs van Margaretha Wallega-Vieijra

Van: Gans, Gerard Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-09 Onderwerp: barak 6 B, nummer 646; instructies voor het schrijven van een brief: Shutzhaftling G. Gans…; de inhoud mag niet over politiek of godsdienst gaan; pakketten zijn wel toegestaan; graag truien, een slip-over en een stuk zeep; schrijf goed en duidelijk en op de lijnen…

Van: Gans, Gerard Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-09 Onderwerp: barak 6 B, nummer 646; instructies voor het schrijven van een brief: Shutzhaftling G. Gans…; de inhoud mag niet over politiek of godsdienst gaan; pakketten zijn wel toegestaan; graag truien, een slip-over en een stuk zeep; schrijf goed en duidelijk en op de lijnen…

RachelSteinmetz-Iwanier

Rachel
Steinmetz-Iwanier