In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Lierens, A. Aan: van Heiks, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: wasgoed ontvangen…

Van: Lierens, A. Aan: van Heiks, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-29 Onderwerp: wasgoed ontvangen…

Briefkaart van A. Lierens en Jansje aan mevrouw A van Heiks vanuit kamp Westerbork

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-07 Onderwerp:&nbsp;Henk heeft gehoord dat Stella weer verhuisd is en heeft haar drie pakjes opgestuurd met onder andere raapstelen, radijs en vis. Hij zal haar voortaan ook berichten per telegraaf sturen. Pakjes zal hij voortaan aan Henri (Kwieser, barak 34) adresseren. Mirjam zal ook snel naar Westerbork komen. Met enveloppe

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, Estella&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-07 Onderwerp:&nbsp;Henk heeft gehoord dat Stella weer verhuisd is en heeft haar drie pakjes opgestuurd met onder andere raapstelen, radijs en vis. Hij zal haar voortaan ook berichten per telegraaf sturen. Pakjes zal hij voortaan aan Henri (Kwieser, barak 34) adresseren. Mirjam zal ook snel naar Westerbork komen. Met enveloppe

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Van: &nbsp;de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: Plaats: Den Haag Datum: 1942-12-16 Onderwerp: stopzetten nachtdienst. Er komt een bericht wanneer deze nachtdienst weer wordt hervat.&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag over het stopzetten van een nachtdienst

Gedicht van Dr. Walter Kauffmann met de titel ‘Bitte'&nbsp;

Gedicht van Dr. Walter Kauffmann met de titel ‘Bitte'&nbsp;

Gedicht van Dr. Walter Kauffmann met de titel ‘Bitte'

Naziconcentratiekampen

Kamp Vaihingen

Foto van Iszaak van Dam (rechts) met zijn neefje Bobby (Jacques) en zijn tante Gertrud Frida van Dam-Laug. Plaats: Weesp Datum: 1937

Foto van Iszaak van Dam (rechts) met zijn neefje Bobby (Jacques) en zijn tante Gertrud Frida van Dam-Laug. Plaats: Weesp Datum: 1937

Foto van Iszaak van Dam (rechts) met zijn neefje Bobby (Jacques) en zijn tante Gertrud Frida van Dam-Laug

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Brief van het Rode Kruis over het dragen van een Jodenster tijdens de bezetting betreffende Nathan Cohen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau de Haag&nbsp;(M.J. Keyzer)&nbsp; Aan: de voorlichtingsbureaus Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: voorkeur om voor te lichten tijdens een persoonlijk bezoek en niet via een brief.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag aan de voorlichtingsbureaus

Van: Lager Westerbork Aan: Asscher-Pinkhof, Clara Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: werkzaam in het kamp voor DB 10 als leerkracht.

Van: Lager Westerbork Aan: Asscher-Pinkhof, Clara Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-04 Onderwerp: werkzaam in het kamp voor DB 10 als leerkracht.

Arbeitskarte van Clara Asscher-Pinkhof in kamp Westerbork

Kamp Gardelegen

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Beste vrienden allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp:&nbsp;Meta is blij dat ze deze brief nog kan schrijven, want dat had ze na de vorige niet meer gedacht. Met paps gaat het beter. Hij wandelt bij mooi weer buiten en zodra de blaas kiemvrij blijft gaat hij de tweede operatie tegemoet. Over een week volgt de verhuizing en Meta denkt dat ze het beter gaat krijgen. Ze ziet graag weer een pakje tegemoet, hoewel de gedachte dat ze onbescheiden is haar bezwaart.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan: Beste vrienden allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-10 Onderwerp:&nbsp;Meta is blij dat ze deze brief nog kan schrijven, want dat had ze na de vorige niet meer gedacht. Met paps gaat het beter. Hij wandelt bij mooi weer buiten en zodra de blaas kiemvrij blijft gaat hij de tweede operatie tegemoet. Over een week volgt de verhuizing en Meta denkt dat ze het beter gaat krijgen. Ze ziet graag weer een pakje tegemoet, hoewel de gedachte dat ze onbescheiden is haar bezwaart.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-15 Onderwerp: indeling van Abraham Querido bij de Bosploeg (kappen en verzamelen van hout in verband met de behoefte aan brandstof).

Van: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-15 Onderwerp: indeling van Abraham Querido bij de Bosploeg (kappen en verzamelen van hout in verband met de behoefte aan brandstof).

Bewijs dat Abraham Querido bij de bosploeg van kamp Westerbork is ingedeeld

Plaatsen in kamp Westerbork

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina en familie Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-09 Onderwerp: begint met een liedje, met verwijzingen naar Reina; over Reina…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina en familie Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941-09 Onderwerp: begint met een liedje, met verwijzingen naar Reina; over Reina…

Brief van Ab Hakker aan Reina en familie vanuit Amsterdam

Foto van bewoners van kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van bewoners van kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Indische Nederlanders in (kamp) Schattenberg

Van: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie&nbsp; Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1950-02-13 Onderwerp: huurovereenkomst schiet-, mortier en granaatterreinen.

Van: Eerstaanwezend Ingenieur der Genie&nbsp; Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1950-02-13 Onderwerp: huurovereenkomst schiet-, mortier en granaatterreinen.

Brief van de Ir. van de Genie te Groningen aan Houtvester Assen

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: het gezin van zijn zus Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-09 Onderwerp: onder andere Rika is thuis; vraag aan Aron of hij bij de Joodse Raad vrijstelling kan regelen voor zijn schoonouders ziek/oud en zijn zwagers, die onmisbaar is als verzorger voor zijn ouders.

Van: Sleutelberg, Meijer Aan: het gezin van zijn zus Golina Plaats: Farmsum Datum: 1942-08-09 Onderwerp: onder andere Rika is thuis; vraag aan Aron of hij bij de Joodse Raad vrijstelling kan regelen voor zijn schoonouders ziek/oud en zijn zwagers, die onmisbaar is als verzorger voor zijn ouders.

Brief van Meijer Sleutelberg een het gezin van zijn zus Golina van Dam-Sleutelberg vanuit Farmsum

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10/11 Onderwerp: kleinzoon Maurice ernstig ziek, ligt bij haar in het kampziekenhuis; brieven ontvangen, pakketje nog niet. Ze zal het pakketje delen met haar dochter en kleinkinderen.&nbsp;

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10/11 Onderwerp: kleinzoon Maurice ernstig ziek, ligt bij haar in het kampziekenhuis; brieven ontvangen, pakketje nog niet. Ze zal het pakketje delen met haar dochter en kleinkinderen.&nbsp;

Ruth FrancisSplitter-Türk

Ruth Francis
Splitter-Türk