We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Lijst met voorraad van gebedenboeken voor verschillende religieuze gelegenheden in kamp Westerbork

Frederik Walter Kamerling was een zoon van gemengd-gehuwde (sic) arts. Hij was zelf ongehuwd. Van beroep was hij bakker. Vanwege een zwakke geestelijke gesteldheid werd ij in augustus 1942 opgenomen in de inrichting Zon en Schild. Toen in februari 1943 het gerucht ging dat de Joodse patienten zouden worden opgehaald, haalde zijn vader hem daar weg en bracht hem onder bij een gezin in de Tuinstraat in Amersfoort. Frederik Walter Kamerling was in de war. Op 20 augustus 1943 kwam bij de politie een melding binnen dat hij in overspannen toestand via een dakgoot bij een Duitse buurman naar binnen was geklommen. Hij werd per taxi teruggebracht naar Zon en Schild en daarna via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd.&nbsp; Bron: K.Ribbens, Zullen we nog terugkeren...... De jodenvervolging in Amersfoort tijdens de tweede wereldoorlog (Amersfoort 2002) 92, 166-167

Specifieke groepen kampbewoners

Joodse Ordedienst

Leo Meijer werd op 25 juli 1935 in Zwijndrecht geboren als enig kind van Herman Izaäk Meijer en Charlotte Rozeboom. Leo groeide op aan het Veerplein in Zwijndrecht, boven de apotheek van zijn vader. Toen Leo zes jaar geworden was, ging hij naar de openbare lagere school van het dorp. Niet voor lang, want begin 1942 mochten hij en de andere Joodse kinderen van de Duitse bezetter niet meer naar deze school. Er werd toen in Dordrecht een klasje gevormd voor de Joodse kinderen.&nbsp; In de herfst van 1942 is het gezin Meijer van huis gehaald en samen met 17 andere joden uit Zwijndrecht met de trein vervoerd naar het Centraal Station in Amsterdam. Vandaar moesten ze lopen naar de Hollandsche Schouwburg. Op 11 november 1942 wordt het gezin Meijer in kamp Westerbork geregistreerd. Vader Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer bijna twee jaar in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 is Leo met zijn ouders op transport gesteld naar Theresienstadt. Leo en zijn moeder zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar moeder en zoon na aankomst zijn vermoord. Vader Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven.&nbsp; zie ook https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/leo-meijer

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type A4. Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord. &nbsp;

Betreft: Saneringsplan woonoord Schattenberg.&nbsp; Het bouwen van woningen type A4. Opmerking: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. Het gebouw op de bouwtekening is een voorbeeld van een aanzicht en indeling van een nieuw woningtype in het woonoord. &nbsp;

Plattegrond van een aanzicht en indeling van nieuwe woningen in het woonoord Schattenberg

Van: Ingenieur der Genie Groningen (Luitenant Kolonel Ir. J. van Assen)&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1949-10-21&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg door de Ministeries van Oorlog, Marine en Overzeese Gebiedsdelen; wijziging aanvangsdatum; voorwaarden gebruik en betreden van het terrein door medewerkers van Staatsbosbeheer.

Van: Ingenieur der Genie Groningen (Luitenant Kolonel Ir. J. van Assen)&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1949-10-21&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg door de Ministeries van Oorlog, Marine en Overzeese Gebiedsdelen; wijziging aanvangsdatum; voorwaarden gebruik en betreden van het terrein door medewerkers van Staatsbosbeheer.

Brief van de Ingenieur van de Genie aan de Houtvester Assen

Een foto van luitenant Konings en zijn verloofde.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946&nbsp; Het verloofde echtpaar staat geposeerd bij de entree van de woning van de kampcommandant (Buijvoets).&nbsp; De woning diende in deze periode als een tehuis voor officieren. Zicht op huis 1.

Een foto van luitenant Konings en zijn verloofde.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946&nbsp; Het verloofde echtpaar staat geposeerd bij de entree van de woning van de kampcommandant (Buijvoets).&nbsp; De woning diende in deze periode als een tehuis voor officieren. Zicht op huis 1.

GrietjeSpeijer-Elsas

Grietje
Speijer-Elsas