We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Rosenbaum, David,&nbsp; Aan: (Birnbaum) Ilse (Mirjam),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-09-15,&nbsp; Onderwerp: over emotionele stemming van de schrijver na het transport van 14 september 1943 en het vertrek van zijn vriend Ernst Cosmann (wagonleider) en andere Hachsjara jongeren van boven de 21 jaar uit Elden en Deventer en het inrichten van hun wagon. Zippie (Alfred Fränkel) zal jullie alles vertellen. David werkt op het moment zelf in Meppel, in een buitencommando van het kamp. Schrijven van een brief kan eventueel via Fokkie (Selfried Fuchs). De jongeren kregen een aanbevelingsbrief mee van kampcommandant Gemmeker.

Van: Rosenbaum, David,&nbsp; Aan: (Birnbaum) Ilse (Mirjam),&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-09-15,&nbsp; Onderwerp: over emotionele stemming van de schrijver na het transport van 14 september 1943 en het vertrek van zijn vriend Ernst Cosmann (wagonleider) en andere Hachsjara jongeren van boven de 21 jaar uit Elden en Deventer en het inrichten van hun wagon. Zippie (Alfred Fränkel) zal jullie alles vertellen. David werkt op het moment zelf in Meppel, in een buitencommando van het kamp. Schrijven van een brief kan eventueel via Fokkie (Selfried Fuchs). De jongeren kregen een aanbevelingsbrief mee van kampcommandant Gemmeker.

Brief van David Rosenbaum aan Ilse Birnbaum vanuit kamp Westerbork

Gedeelte uit interview met Lewi, Arno en Lotte&nbsp;(Lewi)-Sielmann Interview afgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Arno kwam in het Joodse werkkamp De Bruine Enk terecht. Na de opheffing van dit kamp volgde een verblijf in kamp Westerbork. Arno werkte korte tijd als tandtechnicus, Lotte in het ziekenhuis, de aardappelkeuken en de wasserette. In een brief verstopt in een teruggekeerde wagon stond geschreven dat een transport naar Riga ging (mogelijk is dit de oorzaak van de geruchten ten aanzien van de bestemming van de Sobibortransporten). In verband met represaillemaatregelen wilden ze niet vluchten. Een ontsnappingspoging van de hele groep mislukte; een poging om Kurt Hannemann en Harald Simon van het transport van 19-10-1943 ter redden mislukte ook; een bevriende relatie slaagde erin Lotte's naam op een Palestina certificaat van iemand anders te krijgen, waardoor beiden voor het transport van 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen is aanmerking kwamen. Uiteindelijk zijn beiden in Tröbitz bevrijd.

Gedeelte uit interview met Lewi, Arno en Lotte&nbsp;(Lewi)-Sielmann Interview afgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Arno kwam in het Joodse werkkamp De Bruine Enk terecht. Na de opheffing van dit kamp volgde een verblijf in kamp Westerbork. Arno werkte korte tijd als tandtechnicus, Lotte in het ziekenhuis, de aardappelkeuken en de wasserette. In een brief verstopt in een teruggekeerde wagon stond geschreven dat een transport naar Riga ging (mogelijk is dit de oorzaak van de geruchten ten aanzien van de bestemming van de Sobibortransporten). In verband met represaillemaatregelen wilden ze niet vluchten. Een ontsnappingspoging van de hele groep mislukte; een poging om Kurt Hannemann en Harald Simon van het transport van 19-10-1943 ter redden mislukte ook; een bevriende relatie slaagde erin Lotte's naam op een Palestina certificaat van iemand anders te krijgen, waardoor beiden voor het transport van 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen is aanmerking kwamen. Uiteindelijk zijn beiden in Tröbitz bevrijd.

Interview van Aro lewi en Lotte Lewi-Sielmann

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner opgenomen in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman Onderwerp: Binnenkomst op 3 oktober 1942 van de Palestina-pioniers uit Elden. Uitstel van transport mede dankzij de vader van Schlomo (Siegfried) Samson, die plaatsvervangend dienstleider van Dienstbereich 2 &nbsp;in kamp Westerbork was. De groep van pioniers groeide, mede ook door aanhang (zie bijvoorbeeld Gerrit Klijnkramer). De vrouw van Werner en Blüth van de Joodse Raad in kamp Westerbork zorgeden voor werkkleding voor een groep van 50-100 personen. Werner kon met Ernst Cosmann uit het kamp ontvluchten, maar zij zagen ervan af. Ze wilden de groep niet verlaten. Zelf ontkwam Werner aan transport op 2 november 1942 met behulp van een armband van de Joodse Raad. Josef Samson zorgde ervoor dat hij weer opnieuw werd ingeschreven als kampgevangene. Vrijstelling van transport voor zijn vrouw, eerst op zijn eigen vrijstelling en later op haar Palestina-certificaat; Selfried Fuchs; Zippie (Alfred Fränkel) van de Joodse Raad is de contactpersoon naar buiten toe, omdat hij zich vrij kon bewegen; ontruimen gebouwen van de Joodse Raad in Amsterdam; ontvluchtingsplan van de gehele Hachjara-groep en het af lasten ervan, werd geschoten vanuit het kamp; individuele ontvluchtingen tijdens de chaos van de uitgaande transporten; quarantaine; uitwisseling-transporten; represailles; transport 14 september 1943, valse hoop; Bergen-Belsen, verhaal van gaskamers via pioniers die met ziekentransporten in Bergen-Belsen terechtkwamen in een kamp naast het Sternlager waar Werner zat. Via het prikkeldraad konden ze met elkaar praten.

Gedeelte uit interview met Ahlfeld, Werner opgenomen in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman Onderwerp: Binnenkomst op 3 oktober 1942 van de Palestina-pioniers uit Elden. Uitstel van transport mede dankzij de vader van Schlomo (Siegfried) Samson, die plaatsvervangend dienstleider van Dienstbereich 2 &nbsp;in kamp Westerbork was. De groep van pioniers groeide, mede ook door aanhang (zie bijvoorbeeld Gerrit Klijnkramer). De vrouw van Werner en Blüth van de Joodse Raad in kamp Westerbork zorgeden voor werkkleding voor een groep van 50-100 personen. Werner kon met Ernst Cosmann uit het kamp ontvluchten, maar zij zagen ervan af. Ze wilden de groep niet verlaten. Zelf ontkwam Werner aan transport op 2 november 1942 met behulp van een armband van de Joodse Raad. Josef Samson zorgde ervoor dat hij weer opnieuw werd ingeschreven als kampgevangene. Vrijstelling van transport voor zijn vrouw, eerst op zijn eigen vrijstelling en later op haar Palestina-certificaat; Selfried Fuchs; Zippie (Alfred Fränkel) van de Joodse Raad is de contactpersoon naar buiten toe, omdat hij zich vrij kon bewegen; ontruimen gebouwen van de Joodse Raad in Amsterdam; ontvluchtingsplan van de gehele Hachjara-groep en het af lasten ervan, werd geschoten vanuit het kamp; individuele ontvluchtingen tijdens de chaos van de uitgaande transporten; quarantaine; uitwisseling-transporten; represailles; transport 14 september 1943, valse hoop; Bergen-Belsen, verhaal van gaskamers via pioniers die met ziekentransporten in Bergen-Belsen terechtkwamen in een kamp naast het Sternlager waar Werner zat. Via het prikkeldraad konden ze met elkaar praten.

Interview met Werner Ahlfeld in 1986 door Mirjam Pinkhof-Waterman

Gedeelte uit interview met Siegel, Shaul (Paul) Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: Einzelhachsjara, onderduik met anderen, een maand kunnen uithouden, vervolgens naar Deventer gevlucht. de papieren van Shaul waren niet in orde, waardoor verdere onderduik volgde, ontdekt door de politie en overgebracht naar kamp Westerbork. De groep pioniers bleven zoveel mogelijk bij elkaar. In september 1943 worden de leden ouden dan 21 gedeporteerd; Palestina-certificaten; geen individuele vluchtpogingen, wachten op een algemeen reddingsplan. Transporten naar Bergen-Belsen; methode van ontvluchten via vrijwillige opgave voor transport om vervolgens te ontsnappen met valse Ausweisen voor werken buiten het kamp…Paul nam zo op 1 februari 1944 de benen. Joop Westerweel (verzetsgroep).

Gedeelte uit interview met Siegel, Shaul (Paul) Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: Einzelhachsjara, onderduik met anderen, een maand kunnen uithouden, vervolgens naar Deventer gevlucht. de papieren van Shaul waren niet in orde, waardoor verdere onderduik volgde, ontdekt door de politie en overgebracht naar kamp Westerbork. De groep pioniers bleven zoveel mogelijk bij elkaar. In september 1943 worden de leden ouden dan 21 gedeporteerd; Palestina-certificaten; geen individuele vluchtpogingen, wachten op een algemeen reddingsplan. Transporten naar Bergen-Belsen; methode van ontvluchten via vrijwillige opgave voor transport om vervolgens te ontsnappen met valse Ausweisen voor werken buiten het kamp…Paul nam zo op 1 februari 1944 de benen. Joop Westerweel (verzetsgroep).

Interview met Shaul Siegel door Mirjam Pinkhof-Waterman

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

Gedeelte uit interview met Durlacher, Lore. Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam en vlucht uit het Apeldoornsche Bosch, na tip van Zippie (Alfred Fränkel); onderduik in Hilversum bij de onbetrouwbare familie Metz; valse papieren van Ilse (Mirjam Birnbaum); (mislukt)ontsnappingsplan kamp Westerbork; ontsnapping Westerbork op individuele basis of per tweetal; aanhouding door een politieman. &nbsp; &nbsp;

CatharinaSons-Boekman

Catharina
Sons-Boekman