In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 41

Door W. Löwenhardt getekende plattegrond van crematorium en omgeving met aangegeven de ligplaatsen van het as van de diverse geëxecuteerde en gecremeerde groepen verzetsstrijders in 1944. Tevens achtergebleven sporen van de executies in het gebouw. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05

Door W. Löwenhardt getekende plattegrond van crematorium en omgeving met aangegeven de ligplaatsen van het as van de diverse geëxecuteerde en gecremeerde groepen verzetsstrijders in 1944. Tevens achtergebleven sporen van de executies in het gebouw. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05

Foto van plattegrond van het crematorium in Kamp Westerbork met de ligplaatsen van het as van geëxecuteerde verzetstrijders

Landwacht

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Voorraad gebedenboeken Plaats; Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: voorraad van gebedenboeken opgeslagen in kisten in barak 55.&nbsp;

Lijst met voorraad van gebedenboeken voor verschillende religieuze gelegenheden in kamp Westerbork

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Foto van een olieverfschilderij met de titel ‘Vertrek uit het kamp.’&nbsp; Maker Gemaakt door: Verstappen, J. Verstappen was als leerling-machinist betrokken geweest bij de deportaties uit kamp Westerbork.

Foto van een schilderij met als titel 'Vertrek uit kamp Westerbork'

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart KC 411-412 Voedingsmiddelen 11e en 12e periode 1944 Bonkaart is compleet omdat deze niet geldig is verklaard.

Bonkaart voor voedingsmiddelen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-24/1942-02-01 Onderwerp: Levie Pach is in een Joods werkkamp terecht gekomen; bezoeken aan het kamp alleen tot familie 2de graad; Werners bezoek aan Amsterdam zal op 9 of 16 februari plaatsvinden; plan de de campagne, onder andere een bezoek aan de Joodse Raad, een strakke agenda, op de vrijdag vanaf het Centraal Station weer terug naar kamp Westerbork.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-24/1942-02-01 Onderwerp: Levie Pach is in een Joods werkkamp terecht gekomen; bezoeken aan het kamp alleen tot familie 2de graad; Werners bezoek aan Amsterdam zal op 9 of 16 februari plaatsvinden; plan de de campagne, onder andere een bezoek aan de Joodse Raad, een strakke agenda, op de vrijdag vanaf het Centraal Station weer terug naar kamp Westerbork.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Breslauer, W.R. Werken in de moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangene aan het werk in de moestuin, op de voorgrond tomatenplanten.&nbsp; &nbsp;

Breslauer, W.R. Werken in de moestuin.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangene aan het werk in de moestuin, op de voorgrond tomatenplanten.&nbsp; &nbsp;

De moestuin van het kamp

Bezugsschein (Bonkaart) Van: Waldmann, El(i)ze Transportnummer: III/2-1116 Plaats: Theresienstadt Notitie op de achterkant waarop staat dat El(i)ze Siegmund Mayer (6-12-1883, Bonn, vermoord op 16-10-1944 te Auschwitz-Birkenau) transport III/2-939 de volmacht geeft met deze bonkaart voor haar iets te kopen. De code staat voor een transport uit Keulen op 27-7-1942 naar Theresienstadt. Op de kaart staat ook de datum 27/II/1944 of 27/VI/1944.

Bezugsschein (Bonkaart) Van: Waldmann, El(i)ze Transportnummer: III/2-1116 Plaats: Theresienstadt Notitie op de achterkant waarop staat dat El(i)ze Siegmund Mayer (6-12-1883, Bonn, vermoord op 16-10-1944 te Auschwitz-Birkenau) transport III/2-939 de volmacht geeft met deze bonkaart voor haar iets te kopen. De code staat voor een transport uit Keulen op 27-7-1942 naar Theresienstadt. Op de kaart staat ook de datum 27/II/1944 of 27/VI/1944.

BettySnatager-Polak

Betty
Snatager-Polak