In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Plaats: Amsterdam Datum: maart 1947 Ontvangen van de Vereeniging het Zendingsbureau te Oegstgeest de somma van F. 175,-

Van: Amstleven N.V. Amsterdamsche Maatschappij van Levensverzekeringen Plaats: Amsterdam Datum: maart 1947 Ontvangen van de Vereeniging het Zendingsbureau te Oegstgeest de somma van F. 175,-

Ontvangstbewijs van Amstleven N.V.

Van:&nbsp;Zusje Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-010 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp;Zusje Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-010 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) van Zusje aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: L., de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: L.: Chaja ziet er goed uit, ze is sinds 8 maanden gegroeid; ze was verrukt met het pakje en de brief van Noor; ze lijkt opgewekt en goed aangepast aan haar omgeving; over de kinderen en het kinderhuis en de leefomstandigheden; de directrice: Chaja is uit haar kleren gegroeid, ze hebben nog wat voor haar kunnen bemachtigen; ze is nog een paar op school geweest. De school is echter minder geschikt voor haar. Ze krijgt nu les van de begeleiders in een aantal vakken; ze is erg lief met de kleine kinderen; vooral met een klein jongetje, die haar aan haar broertje doet herinneren; Chaja: Sinterklaas is langs geweest. Ze heeft 12 boekjes en een paar sokken gekregen en met kerst een…; ze zou Eddy graag eens willen zien…

Van: L., de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: L.: Chaja ziet er goed uit, ze is sinds 8 maanden gegroeid; ze was verrukt met het pakje en de brief van Noor; ze lijkt opgewekt en goed aangepast aan haar omgeving; over de kinderen en het kinderhuis en de leefomstandigheden; de directrice: Chaja is uit haar kleren gegroeid, ze hebben nog wat voor haar kunnen bemachtigen; ze is nog een paar op school geweest. De school is echter minder geschikt voor haar. Ze krijgt nu les van de begeleiders in een aantal vakken; ze is erg lief met de kleine kinderen; vooral met een klein jongetje, die haar aan haar broertje doet herinneren; Chaja: Sinterklaas is langs geweest. Ze heeft 12 boekjes en een paar sokken gekregen en met kerst een…; ze zou Eddy graag eens willen zien…

Brief van L, de directrice en Chaja van Bergen aan Noor vanuit het kinderhuis

Van: de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1944 Onderwerp: vernomen dat Noor ziek is; hoop op een snel herstel; Chaja maakt het goed; ze zou meer willen schrijven, maar zo'n brief is al een hele opgaaf voor haar; Chaja vindt het heerlijk om met de kleine baby' s te sjouwen en ze de fles te geven. Chaja wordt in het kinderhuis huishoudelijk opgevoed; Chaja: over het gevierde Paasfeest, tafel versierd met paashaasjes en paaseieren; op de tweede Paasdag mochten de kinderen paaseieren gaan zoeken, Chaja heeft er vijf gevonden; er is een fröbelschool en de kinderen spelen de hele dag buiten; groeten aan Eddy en Pappa…

Van: de directrice en van Bergen, Chaja Aan: Noor (van Bergen-Diamant, Nora) Plaats: Oud Gastel Datum: 1944 Onderwerp: vernomen dat Noor ziek is; hoop op een snel herstel; Chaja maakt het goed; ze zou meer willen schrijven, maar zo'n brief is al een hele opgaaf voor haar; Chaja vindt het heerlijk om met de kleine baby' s te sjouwen en ze de fles te geven. Chaja wordt in het kinderhuis huishoudelijk opgevoed; Chaja: over het gevierde Paasfeest, tafel versierd met paashaasjes en paaseieren; op de tweede Paasdag mochten de kinderen paaseieren gaan zoeken, Chaja heeft er vijf gevonden; er is een fröbelschool en de kinderen spelen de hele dag buiten; groeten aan Eddy en Pappa…

Brief van de directrice en Chaja aan Noor vanuit het kinderhuis in Oud Gastel

Joodse gemeenten in Zuid-Holland

Joodse gemeente Alphen aan den Rijn

Van: Dop, zuster en van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: met Chaja gaat het super best; ze helpt mee met allerlei huishoudelijke klusjes en de verzorging van baby's; de vraag of er nog kleren zijn voor Chaja; haar mantels zijn nog goed en groot genoeg; Chaja: ze kan geen verlanglijstje maken; er is een baby van twee maanden oud binnengekomen; is Eddy nu al twee jaar?; over andere kinderen; bedtijd; school en geplaagd worden door de andere kinderen; ze vraagt of Nora haar eens komt opzoeken.

Van: Dop, zuster en van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Oud Gastel Datum: 1943-1944 Onderwerp: met Chaja gaat het super best; ze helpt mee met allerlei huishoudelijke klusjes en de verzorging van baby's; de vraag of er nog kleren zijn voor Chaja; haar mantels zijn nog goed en groot genoeg; Chaja: ze kan geen verlanglijstje maken; er is een baby van twee maanden oud binnengekomen; is Eddy nu al twee jaar?; over andere kinderen; bedtijd; school en geplaagd worden door de andere kinderen; ze vraagt of Nora haar eens komt opzoeken.

Brief van een verzorgster aan de moeder van Chaja en van Chaja zelf vanuit het kindertehuis in Oud Gastel

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Drie dubbele arbeiderswoningen (dienstwoningen) in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100

Bouwtekening van dienstwoningen voor personeel in het Centraal Vluchtelingenkamp

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: niet doorgaan van uitgifte van scheerzeep

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: niet doorgaan van uitgifte van scheerzeep

EugenSittner

Eugen
Sittner