In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampbewoners Westerbork naar sekse en leeftijd

Jongeren kamp Westerbork(15-21 jaar)

Verslag van Aad van As over de samenwerking met de fam. Stoker en de chauffeurs van kamp Westerbork. Tevens het verhaal van Fritsje (Gert Willinger).

Verslag van Aad van As over de samenwerking met de fam. Stoker en de chauffeurs van kamp Westerbork. Tevens het verhaal van Fritsje (Gert Willinger).

Verslag van Aad van As over verzet in kamp Westerbork en de samenwerking met de familie Stoker

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein staan te wachten Kamp Westerbork, 1942 Een Nederlandse politieman en iemand van de Grüne Polizei zijn ook op de foto te zien.

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein staan te wachten Kamp Westerbork, 1942 Een Nederlandse politieman en iemand van de Grüne Polizei zijn ook op de foto te zien.

Kampgevangenen wachten met hun bagage voor een rijtuig van de deportatietrein

Transporten&nbsp; Rij van mensen op weg van Hooghalen naar kamp Westerbork. Hooghalen, 1942. Een lange stoet mensen op weg naar het kamp. Op de achtergrond mede-kampgevangenen en een SS'er die toezicht houden.

Transporten&nbsp; Rij van mensen op weg van Hooghalen naar kamp Westerbork. Hooghalen, 1942. Een lange stoet mensen op weg naar het kamp. Op de achtergrond mede-kampgevangenen en een SS'er die toezicht houden.

Een grote groep kampgevangenen begeeft zich met bagage naar de trein

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein Kamp Westerbork, 1942 Mensen met bagage bij de trein. Ze staan op het punt van instappen. Sommigen zitten reeds in de rijtuig.

Transport Transport. Mensen met bagage bij de trein Kamp Westerbork, 1942 Mensen met bagage bij de trein. Ze staan op het punt van instappen. Sommigen zitten reeds in de rijtuig.

Kampgevangenen stappen in een rijtuig van de deportatietrein

Binnenkomend of vertrekkend transport bij Hooghalen Groep mensen met bagage. Op de voorgrond loopt een man met een brancard Hooghalen, 1942.

Binnenkomend of vertrekkend transport bij Hooghalen Groep mensen met bagage. Op de voorgrond loopt een man met een brancard Hooghalen, 1942.

Een groep mensen met bagage en een brancard

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein.&nbsp; De wagons worden gebruikt als bagagewagons. De kampgevangenen zelf krijgen een zitplaats in een coupe van een derde klas rijtuig. Hooghalen, 1942

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein.&nbsp; De wagons worden gebruikt als bagagewagons. De kampgevangenen zelf krijgen een zitplaats in een coupe van een derde klas rijtuig. Hooghalen, 1942

Kampgevangenen met bagage wachtend bij de bagagewagons van de deportatietrein

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

Kampleiding Kampleiding bij een trein met veewagons. Op de achtergrond staan een tweetal OD'ers. Naast kampcommandant Gemmeker staat kampgevangene Heinz Todtmann, de adjudant van de kampcommandant. Kamp Westerbork, 1943-1944.

SS'ers en kampgevangenen op het perron bij een vertrekkende trein

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Vertrek uit kamp Westerbork Kampgevangenen op weg naar de trein. Kamp Westerbork, 1944-05-19 Still uit de Westerbork-film van W. R. Breslauer uit 1944.

Kampgevangenen op weg naar de trein

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Transport. Transport uit Westerbork. Kampgevangenen hebben zich verzameld bij de deportatietrein. Sommigen staan reeds in de veewagons. Kamp Westerbork, 1943-1944

Transport. Transport uit Westerbork. Kampgevangenen hebben zich verzameld bij de deportatietrein. Sommigen staan reeds in de veewagons. Kamp Westerbork, 1943-1944

Kampgevangenen bij een deportatietrein

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Kampgevangenen wachten bepakt en gezakt bij een deportatietrein

Mensen Kampgevangenen bij de deportatietrein Kamp Westerbork, 1943-1944

Mensen Kampgevangenen bij de deportatietrein Kamp Westerbork, 1943-1944

Kampgevangenen bij de deportatietrein

Mensen bij de trein.&nbsp; Drukte op het perron bij een vertrekkend transport Kamp Westerbork, 1943-1944

Mensen bij de trein.&nbsp; Drukte op het perron bij een vertrekkend transport Kamp Westerbork, 1943-1944

SigmundSeligsberger

Sigmund
Seligsberger