In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: hoeveel personen zijn op jullie kamp; hoe slaap ze, in het mooie huis of in de stal?; of Chaja al tochten heeft gemaakt'; stuur je nog eens een kaartje…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp; Onderwerp: hoeveel personen zijn op jullie kamp; hoe slaap ze, in het mooie huis of in de stal?; of Chaja al tochten heeft gemaakt'; stuur je nog eens een kaartje…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter vanuit Amsterdam

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Eliazar Duizend vanuit de Joodse/Hollandsche Schouwburg in Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Het Nederlandse Rode Kruis (Society) Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Londen Datum: 1944-04-17 Onderwerp: leegloop van kamp Westerbork; er wordt geadviseerd geen pakketjes meet te sturen, orde is gecanceld. Mogelijke overplaatsing naar Bergen-Belsen of Theresienstadt. Wachten op een bericht van Amelia uit en van deze beide kampen.

Van: Het Nederlandse Rode Kruis (Society) Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Londen Datum: 1944-04-17 Onderwerp: leegloop van kamp Westerbork; er wordt geadviseerd geen pakketjes meet te sturen, orde is gecanceld. Mogelijke overplaatsing naar Bergen-Belsen of Theresienstadt. Wachten op een bericht van Amelia uit en van deze beide kampen.

Brief van het Rode Kruis aan mevrouw Fluck over leegloop van kamp Westerbork

Van: Aan: Joodse vluchtelingen Plaats: alle vluchtelingenkampen Datum: 1939-1940 Onderwerp: richtlijnen en mogelijkheden voor culturele activiteiten in de vluchtelingenkampen.

Van: Aan: Joodse vluchtelingen Plaats: alle vluchtelingenkampen Datum: 1939-1940 Onderwerp: richtlijnen en mogelijkheden voor culturele activiteiten in de vluchtelingenkampen.

Notitie met richtlijnen voor de behartiging en bevordering van de culturele belangen in vluchtelingenkampen

Allied Expeditiionary Force D.P. Index Card Van: Hedeman, Judith Hetty Reg.nr. F 01165010

Allied Expeditiionary Force D.P. Index Card Van: Hedeman, Judith Hetty Reg.nr. F 01165010

D.P. Index Card van Judith Hetty Hedeman

Erich Joseph (Piefke) Levy was verloofd met Malvine (Mimi) Brandweiner. Ze hadden elkaar leren kennen in de kibboets in Franeker, een Joodse landbouwschool die in 1935 was gesticht. Hier werden jonge zionisten voorbereid op emigratie naar Palestina. Op 3 november 1941 vielen de Duitsers samen met de Franeker politie de kibboets in Franeker binnen en arresteerden de aanwezige bewoners voor het hamsteren van voorraden. Zij werden overgebracht naar gevangenis Blokhuispoort in Leeuwarden en gingen &nbsp;later op transport naar Kamp Westerbork. Dit betekende het einde van de kibboets Franeker. Op het moment van de overval zat Erich veilig in Amsterdam. Hij was daar aan herstellen van een ziekte. Begin 1942 kreeg &nbsp;Mimi enkele dagen uitzonderlijk verlof van de kampleiding in Westerbork om haar vriend in Amsterdam op te zoeken. Moritz Schnitzer, die op 3 november tijdens de inval in Franeker kon ontsnappen, kwam regelmatig bij Erich over de vloer. Hij probeerde Mimi over te halen niet naar Westerbork terug te gaan. Ze wil er niets van horen, ongerust als ze is over mogelijke strafmaatregelen tegen haar vrienden. Na deze dagen in Amsterdam hebben Mimi en Piefke elkaar waarschijnlijk niet meer teruggezien. Moritz Schnitzer en Erich Levy vluchtten in het voorjaar van 1942 uit Amsterdam, in de hoop via Frankrijk te kunnen ontkomen. Ze bereikten Zwitserland, maar werden door de Zwitserse vreemdelingendienst naar de grens teruggestuurd, omdat ze niet beschikten over de juiste papieren. Terug bij de Frans-Zwitserse grens werd Erich door de Duitsers opgepakt. Hij is op 1 augustus 1942 in Auschwitz vermoord. Mimi werd met het eerste transport van 15 juli 1942 vanuit Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd.&nbsp; Bron: https://historischcentrumfraneker.nl/inwoners/malvine-sara-mimi-brandweiner/

Käte DorisSeelig

Käte Doris
Seelig