In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 12 Datum: 1943-03-05 Werktijden; Heidelager

Lagerbefehl No. 12 Datum: 1943-03-05 Werktijden; Heidelager

Lagerbefehl No. 12

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Appell!! Appel!! appell!! Da macht ein jeder schnell, wenn die musik ertont, sind wir zur stell ! Tekst uit 'Humor Melodie'. Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27. Foto uit het boek 'Humor und Melodie' (Cabaret).

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: oom Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-06-11 Onderwerp: zowaar een briefje van oom Sal; hij heeft het druk op het kantoor; briefjes van Chaja gelezen die ze aan haar moeder en opa en oma heeft geschreven; schrijven en een kaart sturen van het Centraal Station voor haar dagboek; hier ontvang je twee van die kaarten, de ene is een luchtfoto; beschrijving van de luchtfoto; geniet maar fijn…

Van: oom Sal Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1946-06-11 Onderwerp: zowaar een briefje van oom Sal; hij heeft het druk op het kantoor; briefjes van Chaja gelezen die ze aan haar moeder en opa en oma heeft geschreven; schrijven en een kaart sturen van het Centraal Station voor haar dagboek; hier ontvang je twee van die kaarten, de ene is een luchtfoto; beschrijving van de luchtfoto; geniet maar fijn…

Brief van oom Sal aan Chaja van Bergen vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 416 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hesz, Ida geb. 01-10-98 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 416 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hesz, Ida geb. 01-10-98 overleden te Westerbork op 06-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Ida Hess

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-07-13 Onderwerp: al een dag bij een gezin met twee andere meisjes; feesten; bonte dinsdag met toneelstukje in het kamp, bijdrage van de kinderen zelf; liedjes; tijdens de toneeluitvoering had Chaja soms de tranen in de ogen van lachen; 's avond laat in de eetzaal nog aan de chocolademelk… en naar bed….

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-07-13 Onderwerp: al een dag bij een gezin met twee andere meisjes; feesten; bonte dinsdag met toneelstukje in het kamp, bijdrage van de kinderen zelf; liedjes; tijdens de toneeluitvoering had Chaja soms de tranen in de ogen van lachen; 's avond laat in de eetzaal nog aan de chocolademelk… en naar bed….

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeland

Koopcontract inboedel Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-06

Koopcontract inboedel Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-06

Koopcontract inboedel fam. Diamant-Querido in Amsterdam

Van: Frenkel, Hans Afgegeven 1944-07-01 te Westerbork.

Van: Frenkel, Hans Afgegeven 1944-07-01 te Westerbork.

Arbeitskarte van Hans Frenkel

Van: Nieweg, Benjamin Aan: Sleutelberg, B. Plaats: Appingedam Datum: 1942-11 Onderwerp: Rika is met meer ‘Damsters’ &nbsp;vertrokken. Er zijn er ook gebleven, waaronder de schrijver vanwege zijn reumatiek.

Van: Nieweg, Benjamin Aan: Sleutelberg, B. Plaats: Appingedam Datum: 1942-11 Onderwerp: Rika is met meer ‘Damsters’ &nbsp;vertrokken. Er zijn er ook gebleven, waaronder de schrijver vanwege zijn reumatiek.

Briefkaart van Nieweg aan de familie B. Sleutelberg vanuit Appingedam

Van: het bevolkingsregister Amsterdam Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1953-06-16 Onderwerp: uittreksel geboorteregister.

Van: het bevolkingsregister Amsterdam Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1953-06-16 Onderwerp: uittreksel geboorteregister.

Uittreksel uit het Bevolkingsregister van de gemeente Amsterdam van Chaja van Bergen

Van: Gans, Gerard Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: blok 6B, nummer 646; eerste teken van leven uit Vught; eerst Arnhem, toen Amersfoort en nu Vught; hij hoopt spoedig naar huis te mogen gaan; verzoek om een pakketje met levensmiddelen (hij geeft een opsomming)…

Van: Gans, Gerard Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: blok 6B, nummer 646; eerste teken van leven uit Vught; eerst Arnhem, toen Amersfoort en nu Vught; hij hoopt spoedig naar huis te mogen gaan; verzoek om een pakketje met levensmiddelen (hij geeft een opsomming)…

Brief van Gerard Gans aan zijn ouders vanuit kamp Vught

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob&nbsp; Datum: 1943-06-26 Voorlopig uitstel van transport

Puttkammerverklaring&nbsp; Van: Gokkes, Jacob&nbsp; Datum: 1943-06-26 Voorlopig uitstel van transport

Mathilde RosetteSchwarz

Mathilde Rosette
Schwarz