In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Vanaf 1942 begonnen de nazi’s met de deportaties van voornamelijk Joden uit heel Europa naar vernietigingskampen in het Oosten. Dit had gevolgen voor kamp Westerbork. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste geïnterneerden het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.  

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De dekolonisatieoorlog in het voormalige Nederlands-Indië was in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Dit verhaal werd opgetekend door conservator Guido Abuys. Meer over de familie Enthoven is te vinden in het boek Kroniek van het geslacht Enthoven (Zutphen 1991).&nbsp;

Het is 23 mei 1945. Henriette Enthoven-van Lier schrijft vanuit Mont Pèlerin in Zwitserland een brief aan haar familie, waarin ze terugkijkt naar het transport van kamp Westerbork naar Theresienstadt en haar aankomst in dit getto.

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Gerdien Verschoor was tussen 2019 en 2022 de directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dit verhaal publiceerde zij op haar <a href="https://gerdienverschoor.wordpress.com/2019/02/07/het-treinbord/#more-3294">eigen website</a>.

Het moet ergens in de jaren negentig geweest zijn: het was na de Wende en ik werkte bij de Nederlandse Ambassade in Warschau. Alles in Polen veranderde. Als attaché voor pers- en culturele zaken richtte ik me niet alleen op pers en cultuur, maar ook op de historische en maatschappelijke onderwerpen die in die periode actueel waren. Vele musea en historische instituten maakten een transitie door: nu Polen het communisme van zich had afgeschud, konden vele verhalen eindelijk op een andere manier verteld worden.

Het treinbord

Dit verhaal, geschreven door conservator Guido Abuys, werd in 2018 als column gepubliceerd op de website van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.&nbsp;

Een houten beeldje van een jongen van een jaar of twaalf, gekleed in een blouse, korte broek, hoge sokken en wandelschoenen. Op het voetstuk zijn de initialen E.B. ingekrast en is het jaar 1941 duidelijk zichtbaar. Het beeldje zou geschonken zijn aan Jacques Schol, directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp;

Een jongen vereeuwigd in hout

In juni 2025 verscheen Sprekende stenen. Stolpersteine in Zwolle, een publicatie waarin de verhalen van Joodse inwoners van Zwolle worden belicht. Ook voor het gezin Caneel, dat voor hun deportatie aan de Vispoortenplas 10 woonde, zijn struikelstenen gelegd.&nbsp;

Carolina Caneel-Bamberg, haar man Salomon Caneel en hun zoontje Mozes “Max” Caneel werden begin oktober 1942 vanuit Zwolle naar kamp Westerbork gebracht. Het was in die dagen overvol in het kamp: door de ontruiming van de Joodse werkkampen en de razzia’s waarbij de familieleden van de Joodse dwangarbeiders werden opgehaald, kwamen er zo’n 12.000 personen naar het kamp. In een brief aan vriendin Janny Bosman schrijft Carolina over de chaotische situatie en de onwetendheid over hun verdere lot. Ook vraagt ze om een paar hoge schoenen of laarsjes in maat 26 voor zoontje Max en een stel dekens, want die zijn ze inmiddels kwijtgeraakt.&nbsp;

"Onze Max is een reuzelieve schat..."

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Arbeitskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Gruppe DB. 2 Frauengruppe Horst Cohen (Fliegende Kolonne) Datum: 1944-07-05 Plaats: Westerbork, kamp

Arbeitskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Gruppe DB. 2 Frauengruppe Horst Cohen (Fliegende Kolonne) Datum: 1944-07-05 Plaats: Westerbork, kamp

Arbeitskarte van Suzanna Noach-de Haan

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Een barak in aanbouw.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Een barak in aanbouw.

van de bouw van een aantal barakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Voor dienst bij transport (binnenkomende- en uitgaande transporten); Palestina-vrijstelling.

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Voor dienst bij transport (binnenkomende- en uitgaande transporten); Palestina-vrijstelling.

Ausweiskarte van Kurt Walter in kamp Westerbork

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Schermplaat voor aeratie-as bij machinekamer&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:2&nbsp; Datum: 1939-09-09

Zuiveringsinstallatie voor rioolwater&nbsp; Schermplaat voor aeratie-as bij machinekamer&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Schaal: 1:2&nbsp; Datum: 1939-09-09

Bouwtekening van de waterzuivering in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Brief van Leo Loeb en Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administraties Plaats: Amsterdam Datum: 1940-12-24 Onderwerp: verbod in dienstneming joden

Van: Wethouder voor Arbeidszaken Kropman Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administraties Plaats: Amsterdam Datum: 1940-12-24 Onderwerp: verbod in dienstneming joden

Brief

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Brief van moeder aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Van: het Franse Rode Kruis Aan: de Raay, Eduard Plaats: Praag Datum: 1945-07 Onderwerp: kantinekaart; verstrekking van maaltijden (3x per dag)).

Van: het Franse Rode Kruis Aan: de Raay, Eduard Plaats: Praag Datum: 1945-07 Onderwerp: kantinekaart; verstrekking van maaltijden (3x per dag)).

Kaart (kantine) van Eduard de Raay tijdens zijn repatriëring in Praag

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Geneeskundig inspecteur Volksgezondheid Groningen&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: artsen van Joodse afkomst.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Geneeskundig inspecteur Volksgezondheid Groningen&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-30&nbsp; Onderwerp: artsen van Joodse afkomst.

Brief van de Burgemeester Zuidbroek aan de Geneeskundig Inspecteur Volksgezondheid Groningen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Joodsche Raad afd. Hengelo (O)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19&nbsp; Onderwerp: De controle van de bagage in kamp Westerbork is verscherpt. Inbeslagname bij aankomst door het LIRO. Aangeraden wordt geen grote pakketten te sturen, behalve als deze zijn gericht aan De Fürsorge of het ziekenhuis van het kamp. Deze paktetten komen de gemeenschap ten goede.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Joodsche Raad afd. Hengelo (O)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19&nbsp; Onderwerp: De controle van de bagage in kamp Westerbork is verscherpt. Inbeslagname bij aankomst door het LIRO. Aangeraden wordt geen grote pakketten te sturen, behalve als deze zijn gericht aan De Fürsorge of het ziekenhuis van het kamp. Deze paktetten komen de gemeenschap ten goede.

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan de afdeling in Hengelo

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-21 Onderwerp: bewaker (Schalkhaar); kampgevangenen uit Vught springen uit de wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Vrijlatingsbewijs / Entlassungsschein Van: Gerzon, Sigbert Arthur Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-18 Bewijs dat Gerzon op 19-12-1942 wordt ontslagen uit kamp Westerbork.

Vrijlatingsbewijs / Entlassungsschein Van: Gerzon, Sigbert Arthur Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-18 Bewijs dat Gerzon op 19-12-1942 wordt ontslagen uit kamp Westerbork.

Vrijlatingsbewijs van Sigbert Arthur Gerzon

Bijlage bij brief afkomstig van Informatiebureau Nederlandsche Roode Kruis Vermelding van namen van repatrieerden van het transport van 16-10-1942 naar Auschwitz Jacob Zilverberg, Emanuel Neter en Jermias Samettini.

Bijlage bij brief afkomstig van Informatiebureau Nederlandsche Roode Kruis Vermelding van namen van repatrieerden van het transport van 16-10-1942 naar Auschwitz Jacob Zilverberg, Emanuel Neter en Jermias Samettini.

Bijlage bij de brief van het Rode kruis aan J. Adelaar

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Van: Boerma, A.P.A., arts Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-25 Onderwerp: Het verzoek tot plaatsing van wastafels in plaats van gootstenen. De gootstenen zijn al in barak 82 geplaatst. Dat is niet conform de afspraak. Een verzoek om in ieder geval in barak 81 wastafels te plaatsen. Bl.2 t/m 8: correspondentie van het Dir-Gen. v. Bijz. Rechtspleging over overplaatsing van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork.

Verzoek tot het plaatsen van wastafels in barak 81 en het overbrengen van tbc-patiënten van Schoorl naar kamp Westerbork

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Briefkaart van Joachim de Groot aan W. Schokker vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Van: 1ste Luitenant Oldejans, R. (commandant van een bewakingscompagnie) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-09 Onderwerp: herkenning kenteken van gedetineerden tijdens het werk op de vlasfabriek te Orvelte. De gedetineerden zijn niet te onderscheiden van het gewone burgerpersoneel.

Verzoek van R. Oldejans aan J.G. Buijvoets over de herkenbaarheid van gedetineerden op de vlasfabriek te Orvelte

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph (broer) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: adreswijziging, verhuisd van barak 67 naar barak 60.&nbsp;

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph (broer) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-17 Onderwerp: adreswijziging, verhuisd van barak 67 naar barak 60.&nbsp;

Briefkaart van Abraham van Dam met een adreswijziging vanuit kamp Westerbork

Op 18 februari 1925 richtte José Vigevéno de N.V. Nederlandsche Thermochemische Fabrieken (N.T.F.) op. Voor dit destructiebedrijf had hij een chemicus nodig en hiervoor trok hij Hendrik Jacob Prins aan. Naar beide heren is later in Sumar een straat genoemd. Op de locatie waar in de jaren 1925/1926 de fabriek in Sumar werd gebouwd (tegenwoordig heet deze weg de Damsingel), was vanaf 1912 in een boerenplaats vleesfabriek ‘De Phenix’ gevestigd. Eigenaar hiervan was de in Leeuwarden wonende Charles Mozes Nijveen, net als Vigevéno van Joodse afkomst. Nijveen bezat in Leeuwarden ook nog een paardenslachterij. De fabriek werd op 15 april 1926 geopend. Sumar moest de eerste worden in een rij van destructiebedrijven in een landelijke opzet. Door de crisis van de 30er jaren van de vorige eeuw zijn deze ambitieuze plannen echter nooit verwezenlijkt. In de Tweede Wereldoorlog namen Duitse bewindvoerders het destructiebedrijf over en lieten het in 1945 in een onttakelde toestand achter. Tijdens de oorlog overleed in Kamp Westerbork oprichter Vigevéno aan een hartaanval.&nbsp; Bron: https://www.dorpscanon.nl/lemma/nederlandsche-thermomchemische-fabrieken-n-t-f-sumar

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Elvire Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943 Onderwerp: brief komt op tijd; van de kinderen al sinds 6 november niets meer gehoord, ongerust; tien maanden in het kamp, ze loop nu op klompen, dat is beter in verband met de modderige omstandigheden in het kamp; ze moet veel huilen, haar man is flink; pakjes worden gecontroleerd, dus oppassen met sigaretten en sigaren; Portugese afstamming…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Elvire Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943 Onderwerp: brief komt op tijd; van de kinderen al sinds 6 november niets meer gehoord, ongerust; tien maanden in het kamp, ze loop nu op klompen, dat is beter in verband met de modderige omstandigheden in het kamp; ze moet veel huilen, haar man is flink; pakjes worden gecontroleerd, dus oppassen met sigaretten en sigaren; Portugese afstamming…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan Elvire vanuit kamp Westerbork

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-23 Onderwerp: hartelijk dank, pakje ontvangen.

Van: Acohen, H.B. Aan: Lohman, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-23 Onderwerp: hartelijk dank, pakje ontvangen.

Briefkaart van H.B. Acohen aan de familie Lohman vanuit kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-19 Onderwerp: eindelijk twee briefkaarten ontvangen, die Hanneke op 3 augustus in kamp Westerbork geschreven had; een pakket is zoekgeraakt; opsomming van wat er in de pakketten zit/zat; bang voor het opsturen van schoenen, als die ook gestolen worden?; leuk om Hannekes dagindeling te weten; ook de voeding in het kamp lijkt moeder goed …

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-19 Onderwerp: eindelijk twee briefkaarten ontvangen, die Hanneke op 3 augustus in kamp Westerbork geschreven had; een pakket is zoekgeraakt; opsomming van wat er in de pakketten zit/zat; bang voor het opsturen van schoenen, als die ook gestolen worden?; leuk om Hannekes dagindeling te weten; ook de voeding in het kamp lijkt moeder goed …

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: kinderen en kleinkinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: brieven en pakketjes ontvangen; ze weet niet of de familie haar laatste brief uit het ziekenhuis ontvangen heeft; over een brief die eerst niet door kwam mogelijk vanwege een verkeerde vermelding van het kamp (ontbreken ‘Lager’ ) de brief ging in de eerste instantie retour met de tekst ‘Vertrokken’; zonsondergang over de onafzienbare bloeiende heide met prachtige luchten; nog steeds problemen met haar gezondheid, ook na ontslag uit ziekenhuis. Ze is naar de darmspecialist gegaan; de medicijnen die ze heeft gekregen helpen. Ze is wel heel voorzichtig; een lezing bijgewoond van een Dr. in de letteren; tante Truus was 10 dagen in haar barak, maar omdat ze alleen maar kan liggen is ze weer terug naar het ziekenhuis gegaan; het was wel gezellig toen ze er was, het is een heel erg oud vrouwtje geworden; Paul en zijn zonen hebben lag in het ziekenhuis gelegen, Robbie ligt er nog steeds met roodvonk; ze mag maar op een kant van de brief schrijven. Ze heeft nog te vertellen dat de vliegen en plaag blijven, dat haar nagels steeds scheuren en haar haar uitvalt, door de hoofddoek die ze draagt zie je het niet…&nbsp;

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: kinderen en kleinkinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-26 Onderwerp: brieven en pakketjes ontvangen; ze weet niet of de familie haar laatste brief uit het ziekenhuis ontvangen heeft; over een brief die eerst niet door kwam mogelijk vanwege een verkeerde vermelding van het kamp (ontbreken ‘Lager’ ) de brief ging in de eerste instantie retour met de tekst ‘Vertrokken’; zonsondergang over de onafzienbare bloeiende heide met prachtige luchten; nog steeds problemen met haar gezondheid, ook na ontslag uit ziekenhuis. Ze is naar de darmspecialist gegaan; de medicijnen die ze heeft gekregen helpen. Ze is wel heel voorzichtig; een lezing bijgewoond van een Dr. in de letteren; tante Truus was 10 dagen in haar barak, maar omdat ze alleen maar kan liggen is ze weer terug naar het ziekenhuis gegaan; het was wel gezellig toen ze er was, het is een heel erg oud vrouwtje geworden; Paul en zijn zonen hebben lag in het ziekenhuis gelegen, Robbie ligt er nog steeds met roodvonk; ze mag maar op een kant van de brief schrijven. Ze heeft nog te vertellen dat de vliegen en plaag blijven, dat haar nagels steeds scheuren en haar haar uitvalt, door de hoofddoek die ze draagt zie je het niet…&nbsp;

Brief van Henriette Enthoven-van Lier aan lieve kinderen en kleinkinderen vanuit kamp Westerbork

Verklaring, met pasfoto en stempel, dat Nathan Cohen Dzn., woonachtig te Groningen, bij de Joodsche Raad voor Amsterdam als medewerker van de Culturele Afdeeling werkzaam is, 31 aug. 1942.

Verklaring van Nathan Cohen Dzn betreffende Joodsche Raad voor Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 33

Toko kamp Westerbork

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-30 Onderwerp: fijn om te horen dat het met Chaja goed gaat; ze kan niet komen, omdat er nog niemand naar Zeeland mag gaan; ze wilde een trui voor Chaja breien, maar kon dat niet doen, omdat ze niet weet hoe groot Chaja ondertussen is; van de week kon ze met een motorfiets meerijden en is ze bij Eddy langs geweest; over Eddy; vragen over school voor Chaja; opa en oma waren ondergedoken in Limburg en kunnen ook nog niet naar Amsterdam terug; hun tijdelijke adres in Heerlen…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: van Bergen, Chaja Plaats: Amsterdam Datum: 1945-05-30 Onderwerp: fijn om te horen dat het met Chaja goed gaat; ze kan niet komen, omdat er nog niemand naar Zeeland mag gaan; ze wilde een trui voor Chaja breien, maar kon dat niet doen, omdat ze niet weet hoe groot Chaja ondertussen is; van de week kon ze met een motorfiets meerijden en is ze bij Eddy langs geweest; over Eddy; vragen over school voor Chaja; opa en oma waren ondergedoken in Limburg en kunnen ook nog niet naar Amsterdam terug; hun tijdelijke adres in Heerlen…

MarcelSarfatij

Marcel
Sarfatij