In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Het kanaal is vanuit de locomotief te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Het kanaal is vanuit de locomotief te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Vergunning waarmee Kaatje Katz-Goldsmit het kamp tijdelijk mag verlaten

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief Van: Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring Aan: Polak, Henriette Plaats: Bern, Zwitserland Datum: 1945-07-17 Onderwerp: deelnemers aan het konvooi dat op 24 juli vanuit Bazel naar Nederland vertrekt moeten zich zondag 22 juli melden op het vluchtelingenbureau aan het station aldaar.

Brief van Gezantschap der Nederlanden, hoofd afdeling repatriëring in verband met vertrek uit Zwitserland

Brief Van: Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie Aan: Asscher, A, Asscher, J. en Asscher, I.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-03-29 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Van: Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie Aan: Asscher, A, Asscher, J. en Asscher, I.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-03-29 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie aan de familie Asscher

Arbeitskarte&nbsp; Van: Hammelburg, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01

Arbeitskarte&nbsp; Van: Hammelburg, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01

Arbeitskarte van Salomon Hammelburg in kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Spinnerij kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: pakket ontvangen; bloeiende heide op tafel in de barak; opsturen kleiding. Je kan ook naar een concert gaan.

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-07-12 Onderwerp: pakket ontvangen; bloeiende heide op tafel in de barak; opsturen kleiding. Je kan ook naar een concert gaan.

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de nieuwe waterzuivering; de werking ervan is te zien. Op de achtergrond is de schoorsteenpijp van het ketelhuis van het kamp zichtbaar.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de nieuwe waterzuivering; de werking ervan is te zien. Op de achtergrond is de schoorsteenpijp van het ketelhuis van het kamp zichtbaar.

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling verlaten Haarlem

Programma van Kammer-Musik&nbsp;concert Datum: 27, 28 en 29 mei 1944.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Tussen 20.00 uur en 22.30 uur

Programma van Kammer-Musik&nbsp;concert Datum: 27, 28 en 29 mei 1944.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Tussen 20.00 uur en 22.30 uur

Programma kamermuziek in kamp Westerbork

Van: Matteman, Sal Aan: Riek, Louis en Bartje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07/1943-09 Onderwerp: pakketten toegestuurd; was graag terug sturen; we zitten op de wip; Margot ligt in het ziekenhuis.

Van: Matteman, Sal Aan: Riek, Louis en Bartje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07/1943-09 Onderwerp: pakketten toegestuurd; was graag terug sturen; we zitten op de wip; Margot ligt in het ziekenhuis.

Brief van Sal Matteman aan Riek, Louis en Bartje vanuit kamp Westerbork

Een pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op deze pagina is een gedicht geschreven door Alfred Walter (1913-1945). Datum: 1942-04-28 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Een pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op deze pagina is een gedicht geschreven door Alfred Walter (1913-1945). Datum: 1942-04-28 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)&nbsp;

Gedicht uit het poëziealbum van Gisela Müller geschreven door Alfred Walter

Egodocumenten bewoners kamp Westerbork (1939-1945)

Oorlogsdocumenten

Afbraak kamp Westerbork

Ruiming gebouwen kamp Westerbork

Van: Pinto, Jaap Aan: Matteman, Louis Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1942-10 Onderwerp: ben nog alleen in Westerbork; Dora en Juul zijn doorgestuurd (op 5-10-1942); stuur met grote spoed proviand en rookgerei; met extra vermelding "zeer snel'.

Van: Pinto, Jaap Aan: Matteman, Louis Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1942-10 Onderwerp: ben nog alleen in Westerbork; Dora en Juul zijn doorgestuurd (op 5-10-1942); stuur met grote spoed proviand en rookgerei; met extra vermelding "zeer snel'.

Brief van Jaap Pinto aan Louis Matteman vanuit kamp Westerbork

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met haar zoon Rudolf Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met haar zoon Rudolf Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam en zoon Rudolf

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in het Asserbos, een detail van een boom met daarop de letter ‘W’ geverfd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in het Asserbos, een detail van een boom met daarop de letter ‘W’ geverfd.

Van: Pront, S. Aan: waarde vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (04?) Onderwerp: ontvangst van pakketten; veel artiesten in het kamp die cabaretavonden organiseren; voorstelling in barak 57 Blz.: 2

Van: Pront, S. Aan: waarde vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (04?) Onderwerp: ontvangst van pakketten; veel artiesten in het kamp die cabaretavonden organiseren; voorstelling in barak 57 Blz.: 2

Brief van S. Pront aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-26 Onderwerp: brief en foto van Stella ontvangen; in 1936 Stella voor het laatst gezien; Werner verbleef in België en Rotterdam en werd vervolgens gearresteerd door de Vreemdelingendienst, 9 maanden in het huis van Bewaring in Rotterdam; geïnterneerd in Nieuwersluis, 2 jaar en 3 maanden; tijdens de meidagen naar het Huis van Bewaring in Amsterdam; na enkele weken naar Duitsland overgebracht (Kleef en Essen) voor een periode van 7 maanden; weer naar Nederland naar kamp Westerbork; In het kamp ontvangen bewoners brieven met berichten over familieleden die naar Duitsland worden gedeporteerd; positieve geest; over bezoek aan het kamp, bezoekuren, slapen in Hooghalen en lopen naar het kamp; genoeg boeken om te lezen in het kamp, ook kranten en weekbladen.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-10-26 Onderwerp: brief en foto van Stella ontvangen; in 1936 Stella voor het laatst gezien; Werner verbleef in België en Rotterdam en werd vervolgens gearresteerd door de Vreemdelingendienst, 9 maanden in het huis van Bewaring in Rotterdam; geïnterneerd in Nieuwersluis, 2 jaar en 3 maanden; tijdens de meidagen naar het Huis van Bewaring in Amsterdam; na enkele weken naar Duitsland overgebracht (Kleef en Essen) voor een periode van 7 maanden; weer naar Nederland naar kamp Westerbork; In het kamp ontvangen bewoners brieven met berichten over familieleden die naar Duitsland worden gedeporteerd; positieve geest; over bezoek aan het kamp, bezoekuren, slapen in Hooghalen en lopen naar het kamp; genoeg boeken om te lezen in het kamp, ook kranten en weekbladen.&nbsp;

IsraëlSamsonowicz

Israël
Samsonowicz