In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1939-09-12&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van de (kamp)boerderij.

Brief van de directeur van Staatsbosbeheer aan de Houtvester Assen

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-10-01&nbsp; Onderwerp: Opzegging contracten gebruik van het kampterrein en de kampboerderij. Wat de boerderij betreft is er bij de Houtvester Assen een voorkeur voor het opzeggen van de huur per 1 november.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-10-01&nbsp; Onderwerp: Opzegging contracten gebruik van het kampterrein en de kampboerderij. Wat de boerderij betreft is er bij de Houtvester Assen een voorkeur voor het opzeggen van de huur per 1 november.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

1943

Augustus 1943

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

1944

Augustus 1944

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1949-10-29 Onderwerp: in gebruik geven grond ten behoeve van schiet-, mortier- en handgranaatbanen (25 ha.); onveilig terrein rond de schietbanen (146,25 ha.) kan worden bebost.

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1949-10-29 Onderwerp: in gebruik geven grond ten behoeve van schiet-, mortier- en handgranaatbanen (25 ha.); onveilig terrein rond de schietbanen (146,25 ha.) kan worden bebost.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1942-03-25&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Barakdelen worden aangevoerd en opgebouwd op een reeds beplant stuk grond buiten het Centraal Vluchtelingenkamp. kampcommandant Schol kan hier niets tegen doen. De Duitse bezetter voert het uit.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1942-03-25&nbsp; Onderwerp: uitbreiding kamp. Barakdelen worden aangevoerd en opgebouwd op een reeds beplant stuk grond buiten het Centraal Vluchtelingenkamp. kampcommandant Schol kan hier niets tegen doen. De Duitse bezetter voert het uit.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Naoorlogse Rechtspleging

Oppakken van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Naoorlogse Zuivering

Rechtsgang van samenwerking met de nazi's verdachte personen

1942

Augustus 1942

1939

April 1939

April 1943

April 1942

Naziconcentratiekampen

Bergen-Belsen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 103

Vooroorlogs Joods leven

Hachsjara

Antragstelle

1940

Mei 1940

Van: Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-23 Onderwerp: menukaart (6 gangen). Voorop de kaart een tekening van de chef-kok (Ernst David).

Van: Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-23 Onderwerp: menukaart (6 gangen). Voorop de kaart een tekening van de chef-kok (Ernst David).

Menukaart voor een diner op 23 september 1946

Van: Waterman-Rippe, Mevr.&nbsp; Aan: As, van, Dhr./Mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-19&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging + gelukwens met de geboorte van een zoon.

Van: Waterman-Rippe, Mevr.&nbsp; Aan: As, van, Dhr./Mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-19&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging + gelukwens met de geboorte van een zoon.

Brief van mevrouw Waterman-Rippe aan het echtpaar van As in kamp Westerbork

Mei 1943

Kamporganisatie kamp Westerbork

Notbereitschaft

1945

Juli 1945

Wederopbouw

Militair Gezag

Barakkenindeling

Verhuizen binnen kamp Westerbork

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-21 Onderwerp: brief ontvangen, duurde wel lang; ze ziet nog steeds zijn post met belangstelling tegemoet; na Sinterklaas zal Wieger schrijven wat er met de kerstdagen gebeuren gaat, Saar vindt dat een beetje laat; naar een kamp in Oisterwijk? Of moeten ze het laten schieten?; moet Wieger zoveel overwerken, omdat er zoveel mannen in dienst zijn?; Saar heeft behoefte aan een lange brief van Wieger…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-21 Onderwerp: brief ontvangen, duurde wel lang; ze ziet nog steeds zijn post met belangstelling tegemoet; na Sinterklaas zal Wieger schrijven wat er met de kerstdagen gebeuren gaat, Saar vindt dat een beetje laat; naar een kamp in Oisterwijk? Of moeten ze het laten schieten?; moet Wieger zoveel overwerken, omdat er zoveel mannen in dienst zijn?; Saar heeft behoefte aan een lange brief van Wieger…

CalmanRosenthal

Calman
Rosenthal