In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Fuldauer, Henri Aan: Fuldauer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: brief buiten de censuur om; last van melancholie, neerslachtig en verdrietig; verlangt naar huis en zijn familie; hij is nu in barak 69; stuur maar gauw eens een kaartje; nog geen bericht uit Luxemburg, als het maar niet te laat is; hij is nu al een half jaar in Westerbork. Hij heeft veel bekenden en vrienden zien gaan, ook zijn gewezen baas; de groeten van een Naborro, hij kent de hele familie; behoefte aan sokken, loop met blote voeten in zijn schoenen. In he kamp kan hij niets verdienen en niets kopen; een goede baan als magazijnmeester, maar het levert niets op…

Van: Fuldauer, Henri Aan: Fuldauer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-29 Onderwerp: brief buiten de censuur om; last van melancholie, neerslachtig en verdrietig; verlangt naar huis en zijn familie; hij is nu in barak 69; stuur maar gauw eens een kaartje; nog geen bericht uit Luxemburg, als het maar niet te laat is; hij is nu al een half jaar in Westerbork. Hij heeft veel bekenden en vrienden zien gaan, ook zijn gewezen baas; de groeten van een Naborro, hij kent de hele familie; behoefte aan sokken, loop met blote voeten in zijn schoenen. In he kamp kan hij niets verdienen en niets kopen; een goede baan als magazijnmeester, maar het levert niets op…

Brief van Henri Fuldauer aan zijn familie vanuit kamp Westerbork

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0490

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0490

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Lijst met een opsomming van een huisinventaris

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-12-03 Onderwerp: gedoopte Joden, wat er met deze groep gaat gebeuren; Gemengd-gehuwden; Joodse Raad stempels 80.000-99.999, verhuizing naar Amsterdam; verhuisaanvragen. &nbsp;

Bulletin nummer 22 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Schaap, J, notaris Aan: van Bergen, C.E. Plaats: Amsterdam Datum: 1963-10-25 Onderwerp: Jokos uitkering als nabestaande van Raphael Ensel&nbsp;

Van: Schaap, J, notaris Aan: van Bergen, C.E. Plaats: Amsterdam Datum: 1963-10-25 Onderwerp: Jokos uitkering als nabestaande van Raphael Ensel&nbsp;

Brief van notaris Schaap over een Jokosclaim van Chaja van Bergen betreffende Raphael Ensel

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-24 Onderwerp: mogelijk 5 dagen verlof, twee dagen voor het reizen en drie dagen thuis; datum is nog niet bekend; Ben komt dan bij Suze en Jan eten, zorg maar voor veel aardappelen, bonen…; ze mogen weer gesloten brieven schrijven en ontvangen, maar Ben heeft geen enveloppen en briefpapier; stuur ook maar het geld op dat hij van oom David heeft gekregen; de groeten ook van L. Sanders…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-09-24 Onderwerp: mogelijk 5 dagen verlof, twee dagen voor het reizen en drie dagen thuis; datum is nog niet bekend; Ben komt dan bij Suze en Jan eten, zorg maar voor veel aardappelen, bonen…; ze mogen weer gesloten brieven schrijven en ontvangen, maar Ben heeft geen enveloppen en briefpapier; stuur ook maar het geld op dat hij van oom David heeft gekregen; de groeten ook van L. Sanders…

Brief van Ben de Vries aan Jan en Suze vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Naziconcentratiekampen

Werkkampen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Industriebarakken kamp Westerbork

Hertzbergerconfectiefabriek kamp Westerbork

Van: Bennink Bolt, E., notaris Aan: Zwaaf-Hilversum, V. Plaats: Amsterdam Onderwerp: nalatenschap van Henoch Blühm en Anna Cato Schreuders.

Van: Bennink Bolt, E., notaris Aan: Zwaaf-Hilversum, V. Plaats: Amsterdam Onderwerp: nalatenschap van Henoch Blühm en Anna Cato Schreuders.

Brief van notaris E. Bennink Bolt aan V. Zwaaf-Hilversum betreffende een nalatenschap

Foto van het gezin Weissenstein. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-1942

Foto van het gezin Weissenstein. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-1942

Foto van het gezin Weissenstein in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gezin. Het gezin Buijvoets. Foto uit het album van de familie Buijvoets. Interneringskamp Westerbork, jaartal onbekend. Op de achtergrond is barak 75 te zien.

Gezin. Het gezin Buijvoets. Foto uit het album van de familie Buijvoets. Interneringskamp Westerbork, jaartal onbekend. Op de achtergrond is barak 75 te zien.

Joseph BernhardRosenberg Polak

Joseph Bernhard
Rosenberg Polak