In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: van Es-van der Rhoer, Martha Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-05 Onderwerp: Ausweiskarte, Stammliste, Schreibstube&nbsp;

Van: van Es-van der Rhoer, Martha Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-09-05 Onderwerp: Ausweiskarte, Stammliste, Schreibstube&nbsp;

Ausweiskarte van Martha van Es-van der Rhoer in kamp Westerbork

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart Westerbork, kamp Blauw, model 102.20M.3.43 Niet ingevuld

Registratiekaart

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Benjamin Gudema

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Hak, van der, Philippus, 22-12-08, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-09-30&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-06-13&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Hak, van der, Philippus, 22-12-08, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-09-30&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-06-13&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Philippus van der Hak

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Kisch, Mozes, 16-4-19, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart Westerbork, kamp&nbsp; Betreft: Kisch, Mozes, 16-4-19, Groningen&nbsp; In kamp Westerbork: 1944-08-01&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-16&nbsp; Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Mozes Kisch

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart Westerbork, kamp Betreft: Cohen, Levie, 26-5-03, Amsterdam In kamp Westerbork: 1944-09-29

Registratiekaart van Levie Cohen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 54

Van: Groot, de, Szajndla en Rosa Aan:&nbsp; Plaats: trein Datum: 1942-10-28 Onderwerp: afscheid nemen en aangeven dat ze met z'n tweeën op weg naar kamp Westerbork zijn. Echtgenoot en vader Saul slaagde tijdens de ontdekking van de onderduikplek erin te ontsnappen.&nbsp;

Van: Groot, de, Szajndla en Rosa Aan:&nbsp; Plaats: trein Datum: 1942-10-28 Onderwerp: afscheid nemen en aangeven dat ze met z'n tweeën op weg naar kamp Westerbork zijn. Echtgenoot en vader Saul slaagde tijdens de ontdekking van de onderduikplek erin te ontsnappen.&nbsp;

Brief Szajndla en Rosa de Groot vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Van: Groot, de, Joachim&nbsp; Aan: Schokker, W.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-27&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘We zijn gehaald en gaan naar Westerbork'. Met veel bekenden.

Briefkaart van Joachim de Groot aan W. Schokker vanuit de trein op weg naar kamp Westerbork

Van: Parijs, David en Rosa (ouders) Aan: Parijs, S. Plaats: trein Datum: 1943-05-23 Onderwerp: wij zijn naar Westerbork vertrokken Bijz.: op kaart geschreven staat: Vinder post deze kaart, dank u.

Van: Parijs, David en Rosa (ouders) Aan: Parijs, S. Plaats: trein Datum: 1943-05-23 Onderwerp: wij zijn naar Westerbork vertrokken Bijz.: op kaart geschreven staat: Vinder post deze kaart, dank u.

Briefkaart van David en Rosa Parijs vanuit de trein naar kamp Westerbork

Van: Blijdensteyn, L. Aan: Huber, H. Plaats: Zwolle (w.s. uit de trein gegooid) Datum: 1943-06-21 Onderwerp: in een beestenwagen op transport naar Westerbork gegaan. Met 65 mensen in een wagon. Om 6.30 rijdt de trein voorbij Zwolle.

Van: Blijdensteyn, L. Aan: Huber, H. Plaats: Zwolle (w.s. uit de trein gegooid) Datum: 1943-06-21 Onderwerp: in een beestenwagen op transport naar Westerbork gegaan. Met 65 mensen in een wagon. Om 6.30 rijdt de trein voorbij Zwolle.

Briefkaart van L. Blijdensteyn aan H. Huber vanuit de trein gegooid op weg naar kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Van: Stertzenbach, W.&nbsp; Aan: Kommandantur Kamp Westerbork&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-28&nbsp; Onderwerp: Crematorium Westerbork; vraag om bewijs van verblijf in het kamp Westerbork; verzoek om retour persoonsbewijs en compensatie voor het verlies van kleding en spullen in verband met zijn ontvluchting, waardoor Werner alles moest achterlaten .

Brief van Werner Stertzenbach aan de kampleiding van kamp Westerbork

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Inspecteur van de Domeinen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-12&nbsp; Onderwerp: verkoop inventaris crematorium; &nbsp;monument ja of nee (voor gefusilleerde en gecremeerde verzetsstrijders); afbraakplannen

Brief van S. Schoon aan inspecteur van de Domeinen over crematorium kamp Westerbork

Van: Palache-Rosenberg, Lies Aan: mijn lieve (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: geschrokken dat ze bericht kreeg van de komst van Siegfried in kamp Westerbork; hij kwam 's avond aan. De volgende dag trof Lies hem in zijn bed aan; ze eten samen; Lies heeft een andere baan, ze doet ook de administratie en vervangt iemand die is geopereerd; de nieuwe barak bevalt goed en de nichten eten &nbsp;bij haar aan tafel; de broodjes uit een pakket heeft ze even op de kachel van de barak gelegd; bedankt voor de pakketjes en de foto van Jules; Siegfried is zijn dikke handschoenen vergeten mee te nemen…&nbsp;

Van: Palache-Rosenberg, Lies Aan: mijn lieve (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07 Onderwerp: geschrokken dat ze bericht kreeg van de komst van Siegfried in kamp Westerbork; hij kwam 's avond aan. De volgende dag trof Lies hem in zijn bed aan; ze eten samen; Lies heeft een andere baan, ze doet ook de administratie en vervangt iemand die is geopereerd; de nieuwe barak bevalt goed en de nichten eten &nbsp;bij haar aan tafel; de broodjes uit een pakket heeft ze even op de kachel van de barak gelegd; bedankt voor de pakketjes en de foto van Jules; Siegfried is zijn dikke handschoenen vergeten mee te nemen…&nbsp;

Brief van Lies aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1953-03 Onderwerp: wegens bezuinigingen en personeelsinkrimping zal het geven van inlichtingen zich beperken tot dat wat tot de wezenlijke taak van het Informatiebureau behoort.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1953-03 Onderwerp: wegens bezuinigingen en personeelsinkrimping zal het geven van inlichtingen zich beperken tot dat wat tot de wezenlijke taak van het Informatiebureau behoort.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis over het verstrekken van informatie

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-18 Onderwerp: bijna geen brieven aangekomen vanwege en verkeerd adres (baraknummer); moeder wil zoveel mogelijk horen, dus ook de blanke gedeelten van de briefkaart volschrijven; Betty is weg (doorgestuurd); krijgt Hanneke 2 keer in de week een pakketje? ‘Zit er alles in wat je nodig hebt?'; Hanneke mag alles vragen en schrijven; de toegestuurde koekjes zijn zelf gebakken; de pakjes zijn bedoeld om haar gezondheid op peil te houden; denk aan de hygiëne en voorkom kouvatten; Hanneke heeft nu een meester in haar klas die de sommen goed weet uit te leggen; ‘Wat leer je eigenlijk?’; ' Zijn er klassen?'; 'Waar ben je vier maal tegen ingeënt?' …; er zal Hanneke een boek worden toegestuurd…&nbsp;

Van: moeder Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar Datum: 1943-09-18 Onderwerp: bijna geen brieven aangekomen vanwege en verkeerd adres (baraknummer); moeder wil zoveel mogelijk horen, dus ook de blanke gedeelten van de briefkaart volschrijven; Betty is weg (doorgestuurd); krijgt Hanneke 2 keer in de week een pakketje? ‘Zit er alles in wat je nodig hebt?'; Hanneke mag alles vragen en schrijven; de toegestuurde koekjes zijn zelf gebakken; de pakjes zijn bedoeld om haar gezondheid op peil te houden; denk aan de hygiëne en voorkom kouvatten; Hanneke heeft nu een meester in haar klas die de sommen goed weet uit te leggen; ‘Wat leer je eigenlijk?’; ' Zijn er klassen?'; 'Waar ben je vier maal tegen ingeënt?' …; er zal Hanneke een boek worden toegestuurd…&nbsp;

Harry RonaldRosenbaum

Harry Ronald
Rosenbaum