In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Vier joodse en twee niet-Joodse mannen mannen voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Achterste rij van links naar rechts de heren de Rade (niet-Joods), Rolf. Rosenthal (staande 2de van links), Werner Heinau (zittend rechts). Hans. Margules (staande rechts). Daarvoor links de heer Eleveld (niet-Joods) en de heer Cats. Kamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

Vier joodse en twee niet-Joodse mannen mannen voor een barak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Achterste rij van links naar rechts de heren de Rade (niet-Joods), Rolf. Rosenthal (staande 2de van links), Werner Heinau (zittend rechts). Hans. Margules (staande rechts). Daarvoor links de heer Eleveld (niet-Joods) en de heer Cats. Kamp Westerbork, 1940-1942.&nbsp;

De schilders van de schilderwerkplaats in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijver heeft nachtdienst met twee collega's op een zaal van 90 mensen. Het is hard werken. De volgende ochtend gaat een transport weg. Er gaan zieken met brancards en ouden van dagen weg. Op de zaal is het nu rustig, waardoor een moment van schrijven mogelijk is. Alles is eenvoudig en er is een tekort aan van alles. Voor al deze mensen slechts 15 urinalen…en er is een gebrek aan medicijnen. De schrijver vraagt onder meer om een thermometer.&nbsp;

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijver heeft nachtdienst met twee collega's op een zaal van 90 mensen. Het is hard werken. De volgende ochtend gaat een transport weg. Er gaan zieken met brancards en ouden van dagen weg. Op de zaal is het nu rustig, waardoor een moment van schrijven mogelijk is. Alles is eenvoudig en er is een tekort aan van alles. Voor al deze mensen slechts 15 urinalen…en er is een gebrek aan medicijnen. De schrijver vraagt onder meer om een thermometer.&nbsp;

Brief van Louis Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Geld ter waarde van 1 Mark. Gedrukt door de Geallieerden. Serienummer: 038144945

Geld ter waarde van 1 Mark. Gedrukt door de Geallieerden. Serienummer: 038144945

Geld te waarde van 1 Mark door de Geallieerden gedrukt voor bezet Duitsland

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen als toeschouwers bij een voetbalwedstrijd.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar vader Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 6 Datum: 1944-06-02 Onderwerp: brief en pak van moeder ontvangen. Het was prachtig; moeder gaat waarschijnlijk naar barak 84; ze heeft veel grijze haren erbij gekregen; op de mannenafdeling werkt ze prettig, minder druk dan bij de vrouwen; ‘F. ligt ook bij ons op zaal 4 met geelzucht, dat komt hier veel voor’; bekenden zijn dikwijls op bezoek; brieven van vader en moeder ontvangen?; allerlei vragen; vader is erg goed en lief. Hij roept steeds; het meest gelukkig is hij als Ruth en haar moeder samen bij hem zijn….

Van: Feldman-Kan, Ruth (via haar vader Herman Kan) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp, barak 6 Datum: 1944-06-02 Onderwerp: brief en pak van moeder ontvangen. Het was prachtig; moeder gaat waarschijnlijk naar barak 84; ze heeft veel grijze haren erbij gekregen; op de mannenafdeling werkt ze prettig, minder druk dan bij de vrouwen; ‘F. ligt ook bij ons op zaal 4 met geelzucht, dat komt hier veel voor’; bekenden zijn dikwijls op bezoek; brieven van vader en moeder ontvangen?; allerlei vragen; vader is erg goed en lief. Hij roept steeds; het meest gelukkig is hij als Ruth en haar moeder samen bij hem zijn….

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn de barakken 52 en 53, midden en rechts zichtbaar. Een hoekje van barak 24 staat links op de still.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. Op de achtergrond zijn de barakken 52 en 53, midden en rechts zichtbaar. Een hoekje van barak 24 staat links op de still.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-20 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-20 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van Abraham Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Aan: Wolff, C.S. (mevrouw), Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een postwissel van 10 gulden.&nbsp;

Aan: Wolff, C.S. (mevrouw), Westerbork, kamp, barak 45 Datum: 1943-04-29 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een postwissel van 10 gulden.&nbsp;

Bewijs van verzending van een postwissel naar kamp Westerbork

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Benny (Benjamin) van Zand (1932-!942).

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Benny (Benjamin) van Zand (1932-!942).

Max JacobQuerido

Max Jacob
Querido