In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bon, goed voor een plaatsbewijs in de laagste klasse van de bus. Afgegeven door militair gezag afd. Repatriëring.&nbsp; Van: Swart, F.&nbsp; Datum: 1945-05-22

Bon, goed voor een plaatsbewijs in de laagste klasse van de bus. Afgegeven door militair gezag afd. Repatriëring.&nbsp; Van: Swart, F.&nbsp; Datum: 1945-05-22

Bon als plaatsbewijs voor een bus voor Frouwina Swart

Van: Kroonenberg, Meijer en J. Kroonenberg Blazer&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-07-30&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Van: Kroonenberg, Meijer en J. Kroonenberg Blazer&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-07-30&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket.

Briefkaart van Meijer en Johanna Kroonenberg-Blazer vanuit Theresienstadt

Van: Moontje en Ab (Hakker-Frank) en Stelleke en Sal Metzelaar Aan:&nbsp;de jarige, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: aan de jarige; tegenwoordig vieren zij feestdagen in stilte; ze zijn blij dat ze nog in de gelegenheid zijn deze feestdagen in Nederland te vieren; Ab zou graag die kant op willen komen, dat mag echter officieel niet; als hij komt dan is het 's avonds;&nbsp; Sal schrijft: het gaat wel; stilte voor de storm…&nbsp;

Van: Moontje en Ab (Hakker-Frank) en Stelleke en Sal Metzelaar Aan:&nbsp;de jarige, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: aan de jarige; tegenwoordig vieren zij feestdagen in stilte; ze zijn blij dat ze nog in de gelegenheid zijn deze feestdagen in Nederland te vieren; Ab zou graag die kant op willen komen, dat mag echter officieel niet; als hij komt dan is het 's avonds;&nbsp; Sal schrijft: het gaat wel; stilte voor de storm…&nbsp;

Brief van Moontje en Ab aan de jarige vanuit Amsterdam

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-12 Onderwerp: een uitgebreide brief; aan gemengd-gehuwden mogen zij schrijven en uiteraard aan Joden; ze mogen nog maar een keer in de zes weken een pakje ontvangen en alleen met een zegel van he kamp en op het pakket worden geplakt…; op 10 december heeft zij de zegel naar de familie Frank gestuurd. Ze hoopt dat het in hun bezit komt; toto de 15de kan ze nog een pakje ontvangen; een pakje in de zes weken is niet veel, haar ouders zullen in Theresienstadt ook niet voldoende hebben en de mensen in Polen helemaal niets; ze heeft post van haar ouders ontvangen, ze maken het naar omstandigheden goed; moeder werkt in het Jugendheim, wat haar vader voor werk doet weet zij niet, hij schrijft hier niet over; ze is blij dat de Franks ook pakjes naar haar ouders sturen; zelf kan ze helaas niets sturen. Wel kan ze elke maand een kleine som geld opsturen, al zal ze daar spoedig mee op moeten houden; het wordt tijd dat er een einde aan de toestand komt; ze verbaasd zich erover dat een mens dit alles vol kan houden; er gaat niets boven vrijheid; zij en haar ouders zijn hun vrijheid al meer dan een jaar kwijt; in de zomer kon ze nog elke dag naar buiten, wat een genot was (werk), maar dat is voorbij…

Van: Langstadt, Ruth Aan: Frank, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-12 Onderwerp: een uitgebreide brief; aan gemengd-gehuwden mogen zij schrijven en uiteraard aan Joden; ze mogen nog maar een keer in de zes weken een pakje ontvangen en alleen met een zegel van he kamp en op het pakket worden geplakt…; op 10 december heeft zij de zegel naar de familie Frank gestuurd. Ze hoopt dat het in hun bezit komt; toto de 15de kan ze nog een pakje ontvangen; een pakje in de zes weken is niet veel, haar ouders zullen in Theresienstadt ook niet voldoende hebben en de mensen in Polen helemaal niets; ze heeft post van haar ouders ontvangen, ze maken het naar omstandigheden goed; moeder werkt in het Jugendheim, wat haar vader voor werk doet weet zij niet, hij schrijft hier niet over; ze is blij dat de Franks ook pakjes naar haar ouders sturen; zelf kan ze helaas niets sturen. Wel kan ze elke maand een kleine som geld opsturen, al zal ze daar spoedig mee op moeten houden; het wordt tijd dat er een einde aan de toestand komt; ze verbaasd zich erover dat een mens dit alles vol kan houden; er gaat niets boven vrijheid; zij en haar ouders zijn hun vrijheid al meer dan een jaar kwijt; in de zomer kon ze nog elke dag naar buiten, wat een genot was (werk), maar dat is voorbij…

Brief van Ruth Langstadt aan M. Frank vanuit kamp Westerbork

Van: Haagman, Bep, Clara en Lion Aan: de Vrijer, C. (Dick) Plaats: Loods 24, Rotterdam Datum: 1942-07-30 Onderwerp: ze zitten in de Loods (24); ze gaan waarschijnlijk om 1 of 2 uur in de nacht weg; Bep knapt wat op; vele bekenden gezien; vele zijn ook teruggeroepen voor uitstel; misschien valt er voor hun ook wat te bereiken; een optimistische groet van Bep…

Van: Haagman, Bep, Clara en Lion Aan: de Vrijer, C. (Dick) Plaats: Loods 24, Rotterdam Datum: 1942-07-30 Onderwerp: ze zitten in de Loods (24); ze gaan waarschijnlijk om 1 of 2 uur in de nacht weg; Bep knapt wat op; vele bekenden gezien; vele zijn ook teruggeroepen voor uitstel; misschien valt er voor hun ook wat te bereiken; een optimistische groet van Bep…

Briefkaart van Bep, Clara en Lion Haagman aan C. de Vrijer vanuit Loods 24 in Rotterdam

Foto van onderhoudspersoneel in woonoord Schattenberg staande voor een verwaarloosde barak. Plaats: Schattenberg, woonoord Datum: 1960-1965

Foto van onderhoudspersoneel in woonoord Schattenberg staande voor een verwaarloosde barak. Plaats: Schattenberg, woonoord Datum: 1960-1965

Foto van onderhoudspersoneel in woonoord Schattenberg

Van: Jules&nbsp; Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-22 Onderwerp: mamma en Henny zijn doorgestuurd; een lichtstraaltje voor Jules en Liesje. Ze zijn teruggesteld van transport, op basis waarvan is nog niet duidelijk; Callmeyer; Mr K. (Kindler); Barneveld; Portugese Joden; briefpost… Briefje met opmerking van Els: ‘ kopie brief van vader’…

Van: Jules&nbsp; Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-22 Onderwerp: mamma en Henny zijn doorgestuurd; een lichtstraaltje voor Jules en Liesje. Ze zijn teruggesteld van transport, op basis waarvan is nog niet duidelijk; Callmeyer; Mr K. (Kindler); Barneveld; Portugese Joden; briefpost… Briefje met opmerking van Els: ‘ kopie brief van vader’…

Brief van Jules aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-17 Onderwerp: met Jules gaat het gelukkig beter, heel anders dan afgelopen weekend; Dr. Meyer was tevreden over Jules; er is nog wel verhoging, de wond geneest goed; als Jules op mag staan heeft Lies geen kleren voor hem; over Henny en Mamma en ook het verdriet bij Siegfried dat de vrijstelling net te laat kwam; Lies kon er niet bij zijn, op straat, tot het transport was vertrokken; er wordt beweerd dat de trein naar Riga is gegaan; Lies heeft de afgelopen dagen veel pakjes en brieven ontvangen; het is jammer dat Jules zo weinig trek heeft en dat het voedsel hen niet smaakt; voor Lies is er weinig tijd om te piekeren, na een lange werkdag en het bezoekuur van 19-20 uur; wasgoed is binnengekomen, in het kamp is het erg primitief en strijken is niet mogelijk; Lies werd op haar vrije dag met nog 9 dames opgeroepen om goederen te sorteren. Het zal enige weken duren…

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-17 Onderwerp: met Jules gaat het gelukkig beter, heel anders dan afgelopen weekend; Dr. Meyer was tevreden over Jules; er is nog wel verhoging, de wond geneest goed; als Jules op mag staan heeft Lies geen kleren voor hem; over Henny en Mamma en ook het verdriet bij Siegfried dat de vrijstelling net te laat kwam; Lies kon er niet bij zijn, op straat, tot het transport was vertrokken; er wordt beweerd dat de trein naar Riga is gegaan; Lies heeft de afgelopen dagen veel pakjes en brieven ontvangen; het is jammer dat Jules zo weinig trek heeft en dat het voedsel hen niet smaakt; voor Lies is er weinig tijd om te piekeren, na een lange werkdag en het bezoekuur van 19-20 uur; wasgoed is binnengekomen, in het kamp is het erg primitief en strijken is niet mogelijk; Lies werd op haar vrije dag met nog 9 dames opgeroepen om goederen te sorteren. Het zal enige weken duren…

Brief van Lies aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: Raad van Arbeid te Leiden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1946-10-25&nbsp; Onderwerp: toekenning van uitkering nabestaanden Sientje Barnstijn-van den Berg.

Van: Raad van Arbeid te Leiden&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1946-10-25&nbsp; Onderwerp: toekenning van uitkering nabestaanden Sientje Barnstijn-van den Berg.

Brief van de Raad van Arbeid te Leiden aan de nabestaanden van Sientje Barnstijn-van den Berg

Van: de Inspectie der Registratie en Successie&nbsp; Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: J. van Dam wordt gevraagd om als bewindvoerder te gaan zoeken naar erfgenamen van het echtpaar de Winter-van Dam.

Van: de Inspectie der Registratie en Successie&nbsp; Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: J. van Dam wordt gevraagd om als bewindvoerder te gaan zoeken naar erfgenamen van het echtpaar de Winter-van Dam.

Brief van de Inspectie der Registratie en Successie aan J. van Dam

Van: de Inspectie der Registratie en Successie Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: aangeven van namen en adressen van eventuele erfgenamen van een drietal kinderen van het echtpaar De Winter-van Dam. Te weten Carolina, Ida en Jacques Simon.

Van: de Inspectie der Registratie en Successie Aan: van Dam, J. Plaats: Leeuwarden Datum: 1951-05 Onderwerp: aangeven van namen en adressen van eventuele erfgenamen van een drietal kinderen van het echtpaar De Winter-van Dam. Te weten Carolina, Ida en Jacques Simon.

Brief van de Inspectie der Registratie en Successie aan J. van Dam als bewindvoerder van verschillende personen.

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

WilhelminaPruijm-Coenraad

Wilhelmina
Pruijm-Coenraad