In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Batavier vanuit de trein gegooid bij Nieuweschans

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Bertha Vos)) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: af en toe iets waarachtigs, over een oude heer, die dikwijls met haar praat. Hij zei: ‘liefde is een genade’; hij is 35 jaar getrouwd, hij gaat bijna ten gronde aan het missen van zijn vrouw. Hij is vijf weken in het kamp; Lotte hoopt zelf op een spoedige hereniging mat haar echtgenoot. Ze zijn nu vijf maanden uit elkaar; het is vlug gegaan met de heer Neumann, oud consul; elke avond zingt ze zich zelf in slaap met een liedje uit een Hollandse film; kreeg je moeders brief met pakketzegel?; ze verlangd naar haar man en is blij dat ze elkaar kunnen schrijven; moeder is niet erg goed…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Bertha Vos)) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-06 Onderwerp: af en toe iets waarachtigs, over een oude heer, die dikwijls met haar praat. Hij zei: ‘liefde is een genade’; hij is 35 jaar getrouwd, hij gaat bijna ten gronde aan het missen van zijn vrouw. Hij is vijf weken in het kamp; Lotte hoopt zelf op een spoedige hereniging mat haar echtgenoot. Ze zijn nu vijf maanden uit elkaar; het is vlug gegaan met de heer Neumann, oud consul; elke avond zingt ze zich zelf in slaap met een liedje uit een Hollandse film; kreeg je moeders brief met pakketzegel?; ze verlangd naar haar man en is blij dat ze elkaar kunnen schrijven; moeder is niet erg goed…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via Bertha Vos) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Coevorden Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de twee andere briefkaarten (8795-13 en 8795-14)

Van: Lini Aan: Snoek, H., Mej. Plaats: Coevorden Datum: 1942-08-19 Onderwerp: transport naar Westerbork Zie ook de twee andere briefkaarten (8795-13 en 8795-14)

Briefkaart van Lini aan H. Snoek vanuit de trein

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Dagboek van Aad van As over kamp Westerbork 1942-1943

Van: Vecht, C. Aan: Blaauw, den heer Plaats: trein Datum: 1942-10-09 Onderwerp: Afscheidsgroet vanuit de trein op weg naar Polen. ‘We zijn alle vier in een groep van circa 2000 personen’.

Van: Vecht, C. Aan: Blaauw, den heer Plaats: trein Datum: 1942-10-09 Onderwerp: Afscheidsgroet vanuit de trein op weg naar Polen. ‘We zijn alle vier in een groep van circa 2000 personen’.

Briefkaart van Charles Vecht aan de heer Blauw vanuit kamp Westerbork

Verslag van Aad van As over ontvluchtingen, verzet, dillema's en pogingen tot ontvluchting en de adoptie van Fritsje (Gert Willinger) door Dr. Spanier.

Verslag van Aad van As over ontvluchtingen, verzet, dillema's en pogingen tot ontvluchting en de adoptie van Fritsje (Gert Willinger) door Dr. Spanier.

Verslag van Aad van As over ontvluchtingen, verzet, dillema's en pogingen tot ontvluchting

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Cato Frankenhuis) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-04 Onderwerp: net terug van een bezoek, ze was nerveus; iedereen is te spreken over de inzet van haar man; pakje ontvangen, een gedenkwaardig verjaardagscadeau; geen boter, kaas of eieren nodig, ook geen suiker; moeder gaat naar haar barak terug…

Leopold FrederikPolak

Leopold Frederik
Polak