In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Teig, R. Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbok, Interneringskamp Datum: 1945-04 tot 07 Onderwerp: opsomming van timmergereedschappen, eigendom van de heren Wolfgang Besser en Richard Teig, met het verzoek deze mee te mogen nemen bij ontslag uit het kamp.

Van: Teig, R. Aan: van As, kampintendant Plaats: Westerbok, Interneringskamp Datum: 1945-04 tot 07 Onderwerp: opsomming van timmergereedschappen, eigendom van de heren Wolfgang Besser en Richard Teig, met het verzoek deze mee te mogen nemen bij ontslag uit het kamp.

Verzoek om eigen timmergereedschappen mee te mogen nemen na ontslag uit het kamp

Van: Snoek, Hermine Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: kwitanties Prot. Bond, doopbewijs, pakketten, kleding

Van: Snoek, Hermine Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: kwitanties Prot. Bond, doopbewijs, pakketten, kleding

Brief van Hermine Snoek vanuit kamp Westerbork

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Van: Simons, D. Aan: Medema, Mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-24 Onderwerp: Omstandigheden familieleden

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Van: Boers, Jeanette en Levij, Anna Aan:&nbsp;lieve jongens Datum: 1943-09-6/7 De brief is geschreven vanuit barak 67 op de dag voor- en op de dag van het transport van 7 september 1943. De trein staat klaar voor vertrek. Vanuit de barak zijn de wagons te zien, 1000 mensen naar Auschwitz; transportnacht, mogelijk valt de beslissing, voorlezen van de namen om 3 uur in de nacht, in bed blijven of omkleden. Jeanette heeft een heuse tante ontmoet met de familienaam Van Adelsbergen. Jopie komt de brief halen.

Van: Boers, Jeanette en Levij, Anna Aan:&nbsp;lieve jongens Datum: 1943-09-6/7 De brief is geschreven vanuit barak 67 op de dag voor- en op de dag van het transport van 7 september 1943. De trein staat klaar voor vertrek. Vanuit de barak zijn de wagons te zien, 1000 mensen naar Auschwitz; transportnacht, mogelijk valt de beslissing, voorlezen van de namen om 3 uur in de nacht, in bed blijven of omkleden. Jeanette heeft een heuse tante ontmoet met de familienaam Van Adelsbergen. Jopie komt de brief halen.

Brief van Jeanette Boers en Anna Levij vanuit kamp Westerbork

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeente Middelstum

Van:&nbsp; Aan: Winter-Swart, de, W.&nbsp; Plaats: Wolfratshausen&nbsp; Datum: 1945-04-30&nbsp; Onderwerp: afscheid en bedankbrief.

Van:&nbsp; Aan: Winter-Swart, de, W.&nbsp; Plaats: Wolfratshausen&nbsp; Datum: 1945-04-30&nbsp; Onderwerp: afscheid en bedankbrief.

Brief

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met haar zoon Rudolf Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met haar zoon Rudolf Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam en zoon Rudolf

Sonder-Ausweis&nbsp; Metzelaar, Simon, 21-5-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Metzelaar, Simon, 21-5-20, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Simon Metzelaar

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-23 Onderwerp: Nr. B5/418. Voeding Vrije Personeel. De aanschaf van jonge haantjes is zo hoog ( fl. 2.50) dat ze niet op het menu gezet kunnen worden.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-23 Onderwerp: Nr. B5/418. Voeding Vrije Personeel. De aanschaf van jonge haantjes is zo hoog ( fl. 2.50) dat ze niet op het menu gezet kunnen worden.

Verslag van de heer Heikens aan J. G. Buijvoets over voeding van het vrije personeel

Transport Vertrekkend transport Transport van groep mensen met bagage Tussen de mensen in staat iemand van de marechaussee. Hooghalen, 1942.

Transport Vertrekkend transport Transport van groep mensen met bagage Tussen de mensen in staat iemand van de marechaussee. Hooghalen, 1942.

Mensen met bagage op weg naar de vertrekkende trein

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 152 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Levie geb. 11-10-65 overleden 29-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 152 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Levie geb. 11-10-65 overleden 29-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Levie Blitz

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart. Landkaart van het traject waarop aangegeven de route Westerbork-Auschwitz. Datum: 1944

Landkaart met de route Westerbork-Auschwitz ingetekend

Lijst van artikelen aanbevelenswaardig om mede te nemen: bevat een opsomming met onder andere kleding, toiletartikelen en dergelijke benodigdheden. De opsomming van de artikelen is onderverdeeld in algemeen, vrouwen en mannen.&nbsp; Medische algemene raadgevingen: bevat een opsomming van medische adviezen, medicijnen en dergelijke.&nbsp;

Lijst van artikelen aanbevelenswaardig om mede te nemen: bevat een opsomming met onder andere kleding, toiletartikelen en dergelijke benodigdheden. De opsomming van de artikelen is onderverdeeld in algemeen, vrouwen en mannen.&nbsp; Medische algemene raadgevingen: bevat een opsomming van medische adviezen, medicijnen en dergelijke.&nbsp;

Notitie van artikelen mee te nemen naar kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eva Cohensius

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink-van Dam, Saartje, barak 72, is teruggesteld van het transport van morgen Datum: 1942-10-11 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Saartje Kruimink-van Dam

Portretfoto van dhr. P. Weidijk.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 P. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Portretfoto van dhr. P. Weidijk.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1946 P. Weidijk was werkzaam als bewaker in het Interneringskamp Westerbork.

Foto van P. Weidijk als bewaker in het Interneringskamp Westerbork

Van: Frenkel, Mevr.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: uit naam van Saar Turksma-Cohen de vraag om een pakje met levensmiddelen te zenden.

Van: Frenkel, Mevr.&nbsp; Aan: Lackrooy, Mevr.&nbsp; Plaats:&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: uit naam van Saar Turksma-Cohen de vraag om een pakje met levensmiddelen te zenden.

Briefkaart van mevrouw Frenkel aan mevrouw Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Sociaal rapport opgesteld door de Stichting Joods Maatschappelijk Werk t.b.v. Johanna Blazer-Kroonenberg (erkenning als oorlogs- vervolgde)&nbsp; Datum: 1974

Sociaal rapport opgesteld door de Stichting Joods Maatschappelijk Werk t.b.v. Johanna Blazer-Kroonenberg (erkenning als oorlogs- vervolgde)&nbsp; Datum: 1974

Rapport over het oorlogsverleden van Johanna Kroonenberg

Brief Van: Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie Aan: Asscher, A, Asscher, J. en Asscher, I.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-03-29 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Van: Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie Aan: Asscher, A, Asscher, J. en Asscher, I.J. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-03-29 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Raad voor het Rechtsherstel, afdeling Effectenregistratie aan de familie Asscher

Kampgeld Theresienstadt 1 kroon

Specifieke groepen kampbewoners

Contactcommissie

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Brief van Bep Grootkerk aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Van: Pront, S. Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: uitgebreide omschrijving van de dagelijkse omstandigheden en de situatie binnen het kamp. Blz.: 4

Van: Pront, S. Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-16 Onderwerp: uitgebreide omschrijving van de dagelijkse omstandigheden en de situatie binnen het kamp. Blz.: 4

Brief van S. Pront aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Bewijs waarop vermeld wordt dat M. Waterman door beslissing van de kampcommandant met het eerstvolgende transport naar Bergen Belsen zal worden gedeporteerd. Datum: 1944-05-08

Bewijs waarop vermeld wordt dat M. Waterman door beslissing van de kampcommandant met het eerstvolgende transport naar Bergen Belsen zal worden gedeporteerd. Datum: 1944-05-08

Oproep voor Mirjam Waterman

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Onderwerp: Zelfgemaakte plattegrond van het Getto Theresienstadt met legenda.

Onderwerp: Zelfgemaakte plattegrond van het Getto Theresienstadt met legenda.

Plattegrond van Theresienstadt met legenda

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling / kennisgeving van de gemeente Haarlem Betreft het verlaten van de gemeente en zich moeten vestigen in Amsterdam.

Mededeling verlaten Haarlem

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Brief van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Van: Smelik, E.L. Aan: Visser, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Bezoek aan echtgenote, omstandigheden, pogingen om Visser uit Westerbork vrij te krijgen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Smelik, E.L. Aan: Visser, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Bezoek aan echtgenote, omstandigheden, pogingen om Visser uit Westerbork vrij te krijgen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van E.L. Smelik aan A. Visser vanuit Amsterdam

Bankschroef Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had.&nbsp; &nbsp;

Bankschroef Gereedschap: Het betreft gereedschap van een klokken- en horlogemaker. De persoon was in kamp Westerbork gevangen.&nbsp; Wander Eleveld, was als niet Jood, als schilder, werkzaam in kamp Westerbork. Hij was geïnteresseerd in wat de horlogemaker deed. Toen deze persoon op transport moest, kreeg Wander de gereedschappen met de opmerking van de horlogemaker dat hij er toch niets meer aan had.&nbsp; &nbsp;

Gereedschap van een horlogemaker in kamp Westerbork

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Zijn Palestina-vrijstelling is opgeheven.

Vrijstelling Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Zijn Palestina-vrijstelling is opgeheven.

Vrijstelling voor Jules Cohen

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Jacobde Paauw

Jacob
de Paauw