In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Dr. Bader Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-02-23 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Van: Dr. Bader Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1933-02-23 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Bericht van Dr. Bader aan Helene Büks naar aanleiding van een foto van haar longen

Van: de Dienstleider Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-06&nbsp; Onderwerp: verzoek aan Adriaan om zich te melden bij Dr. van Zuiden in barak 3 voor een eventuele bloedtransfusie.

Van: de Dienstleider Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-02-06&nbsp; Onderwerp: verzoek aan Adriaan om zich te melden bij Dr. van Zuiden in barak 3 voor een eventuele bloedtransfusie.

Mededeling dat A. Lobstein zich moet melden bij Dr. van Zuiden voor een bloedtransfusie

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek om voorraad insuline aan te kopen bij een apotheek in Meppel voor het ziekenhuis van het vrije kamp.

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan: de kampintendant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek om voorraad insuline aan te kopen bij een apotheek in Meppel voor het ziekenhuis van het vrije kamp.

Verzoek van Dr. A. Roozendaal aan de kampintendant om een voorraad insuline te kopen

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1932-03-14 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1932-03-14 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Bericht van Dr. Konrad Weiss aan Helene Büks naar aanleiding van een foto haar longen

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1951-01-29 Onderwerp: betreft het overlijden van Salomon Hilversum.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1951-01-29 Onderwerp: betreft het overlijden van Salomon Hilversum.

Uittreksel uit het Overlijdensregister betreffende Salomon Hilversum

Van: M. de Jong, bureau kampintendant Aan: hoofd N.M.A. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-14 Onderwerp: bijgaand briefje bij schrijven van Dr Roozendaal. Daarop met potlood handgeschreven notitie van Buijvoets: &nbsp;'In verband met opheffing kampziekenhuis (vrije kamp) niet nodig.'

Van: M. de Jong, bureau kampintendant Aan: hoofd N.M.A. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-14 Onderwerp: bijgaand briefje bij schrijven van Dr Roozendaal. Daarop met potlood handgeschreven notitie van Buijvoets: &nbsp;'In verband met opheffing kampziekenhuis (vrije kamp) niet nodig.'

Mededeling van het bureau van de kampintendant aan het hoofd N.M.A. over een schrijven van Dr. Roozendaal

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek aan apotheek om insuline af te geven.

Van: Roozendaal, hoofd medische dienst (Joods, vrije kamp) Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-11 Onderwerp: verzoek aan apotheek om insuline af te geven.

Verzoek van Dr. Alexander Roozendaal om insuline aan de apotheek af te geven

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Apotheker. Dhr. van Blaaderen in zijn apotheek.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; Apotheker. Dhr. van Blaaderen in zijn apotheek.

Foto van apotheker de heer van Blaaderen in zijn apotheek in Interneringskamp Westerbork

Van: de Medische Dienst Aan: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-08 Onderwerp: verzoek om zicht te melden in het laboratorium van het kamp.

Van: de Medische Dienst Aan: Querido, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-08 Onderwerp: verzoek om zicht te melden in het laboratorium van het kamp.

Verzoek aan Abraham Querido om in het laboratorium van kamp Westerbork te verschijnen

Portrettekening Cahen, B.J. Getekend door: Kok, Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10/11 Portrettekening van Cahen als broeder, terwijl hij kijkt naar een foto van zijn vriendin, Wiepke (Mariette) Jilderda.&nbsp; Getekend op een briefkaart.&nbsp; Op achterkant staat geschreven: ‘Nog hartelijk gefeliciteerd en veel liefs’.

Portrettekening Cahen, B.J. Getekend door: Kok, Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10/11 Portrettekening van Cahen als broeder, terwijl hij kijkt naar een foto van zijn vriendin, Wiepke (Mariette) Jilderda.&nbsp; Getekend op een briefkaart.&nbsp; Op achterkant staat geschreven: ‘Nog hartelijk gefeliciteerd en veel liefs’.

Portret van B. (Bob) J. Cahen getekend door Leo Kok

Van: Baudoin, P. dr. gen. insp. van RGD Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-03 Onderwerp: handhaving vertrek uit het kamp. Bereidheid dit vertrek korte tijd uit te stellen om de kampcommandant in de gelegenheid te stellen voor een goede vervanging te zorgen.

Van: Baudoin, P. dr. gen. insp. van RGD Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-03 Onderwerp: handhaving vertrek uit het kamp. Bereidheid dit vertrek korte tijd uit te stellen om de kampcommandant in de gelegenheid te stellen voor een goede vervanging te zorgen.

Brief van Dr. Baudoin aan J.G. Buijvoets over zijn ontslag en zorg voor een goede vervanging

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1934-12-17 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1934-12-17 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Bericht van Dr. Konrad Weiss aan Helene Büks naar aanleiding van een foto van haar longen

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1931-01-20 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Van: Dr. Weiss, Konrad Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1931-01-20 Onderwerp: Bericht over de longen van Helene naar aanleiding van een foto.

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakket was stuk, graag opschrijven wat erin zit.

Van: Querido, Levie Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: pakket was stuk, graag opschrijven wat erin zit.

Brief(je) van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

Abraham Kopman en zijn echtgenote Laija Thaler woonden tot zeker 21 mei 1942 in Amsterdam boven hun herenkledingzaak en kleermakerij 'Weener coupe' op de Haarlemmerstraat 123 in Amsterdam. Ergens na die datum zijn ze ondergedoken in een pension aan de Zwaluwenweg in Blaricum.&nbsp; De zes of zeven onderduikers die daar zaten werden op 10 juli 1943 na verraad opgepakt en naar Westerbork overgebracht. Allen zijn op 20 juli 1943 naar Sobibor gedeporteerd en na aankomst op 23 juli 1943 in Sobibor vermoord. Bron: De zeven onderduikers Zwaluwenweg 1, DEELgenoot 107, voorjaar 2025, Historische Kring Blaricum Abraham en Laija zijn mogelijk ergens in november 1942 ondergedoken. Want hun naam staat op een lijst van 13/14 november 1942 van personen die naar kamp Westerbork overgebracht zouden worden. Deze lijst lijkt op een transportlijst, maar is vermoedelijk eerder een oproepingslijst, omdat er meerdere personen op te vinden zijn die nooit in kamp Westerbork zijn geweest. Deze personen hebben de oorlog in onderduik overleefd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 432 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Greilsheimer, Isbert Isaak geb. ? overleden te Westerbork op 15-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 19-07-1943 Nr. 432 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Greilsheimer, Isbert Isaak geb. ? overleden te Westerbork op 15-07-1943 op 16-07-1943 is gecremeerd.

Eliazerde Paauw

Eliazer
de Paauw