In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-10 Onderwerp: een pakje voor tante Lea en en brief is gearriveerd; vertrekkende personen mogen 15 kg aan bagage meenemen; Werner ontving een brief van Hans Stawski. Deze uit het kamp ontslagen persoon blijkt een beetje in de put te zitten. Hij krijgt geen bezoek en heeft geen vrienden. Zijn vier jaar kampervaringen komen ook naar boven; kort geleden had Werner in zijn barak een grammofoon en platen met muziek van Beethoven en Mozart.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-10 Onderwerp: een pakje voor tante Lea en en brief is gearriveerd; vertrekkende personen mogen 15 kg aan bagage meenemen; Werner ontving een brief van Hans Stawski. Deze uit het kamp ontslagen persoon blijkt een beetje in de put te zitten. Hij krijgt geen bezoek en heeft geen vrienden. Zijn vier jaar kampervaringen komen ook naar boven; kort geleden had Werner in zijn barak een grammofoon en platen met muziek van Beethoven en Mozart.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-11 Onderwerp: Brief en formulier van ondertrouw door Werner naar Stella gestuurd. Hoe het met het trouwen zelf zal gaan is nog onduidelijk. Er gaan verschillende verhalen hierover rond; als je iets belangrijks mee te geven hebt of mede te delen, dan kan dat via Etty Hillesum. Zij is een goede bekende van Werner, ze werk voor de Joodse Raad in het kamp en is met verlof. Ze komt aanstaande dinsdag of woensdag weer terug… , een andere bekende van Werner, Hans Stawski is enkele weken geleden ontslagen, Werner ontving een brief van hem uit Amsterdam. Hij is niet gelukkig en eenzaam; een andere bekende is met zijn vrouw op vanmorgen op transport gesteld. Werner heeft hem onder andere een uitgeleide gedaan. Zo'n transport is niet aan te zien, ‘vooral de oudjes en de kleine kinderen maken den meest treurige indruk(…)deze beelden zal ik nooit vergeten. Het drama van deze tijd spelt zich voor onze ogen af.'; over Stella en Werner, welke keuze is de beste.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-11 Onderwerp: Brief en formulier van ondertrouw door Werner naar Stella gestuurd. Hoe het met het trouwen zelf zal gaan is nog onduidelijk. Er gaan verschillende verhalen hierover rond; als je iets belangrijks mee te geven hebt of mede te delen, dan kan dat via Etty Hillesum. Zij is een goede bekende van Werner, ze werk voor de Joodse Raad in het kamp en is met verlof. Ze komt aanstaande dinsdag of woensdag weer terug… , een andere bekende van Werner, Hans Stawski is enkele weken geleden ontslagen, Werner ontving een brief van hem uit Amsterdam. Hij is niet gelukkig en eenzaam; een andere bekende is met zijn vrouw op vanmorgen op transport gesteld. Werner heeft hem onder andere een uitgeleide gedaan. Zo'n transport is niet aan te zien, ‘vooral de oudjes en de kleine kinderen maken den meest treurige indruk(…)deze beelden zal ik nooit vergeten. Het drama van deze tijd spelt zich voor onze ogen af.'; over Stella en Werner, welke keuze is de beste.

De ouders van Lutz Peter, &nbsp;Erika Lewin en Richard Schiff waren al voor de oorlog gescheiden. Lutz Peter kwam in 1938 met een Kindertransport vanuit Duitsland naar Nederland en ging &nbsp;later bij zijn moeder en stiefvader in Amsterdam wonen. In september 1943 kwam hij in kamp Westerbork terecht. Vanuit hier werd hij op 1 februari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd.&nbsp;

Herta SaraOppenheimer

Herta Sara
Oppenheimer