In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Buijvoets, J.G. Aan: As, van, A. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over nog niet ontvangen van verschillende lijsten welke op 18 april 1945 door Maj. Jamieson zijn gevraagd. Het gaat om de inventaris van het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: As, van, A. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-16 Onderwerp: over nog niet ontvangen van verschillende lijsten welke op 18 april 1945 door Maj. Jamieson zijn gevraagd. Het gaat om de inventaris van het kamp.

Brief van J. Buijvoets aan Aad van As in Interneringskamp Westerbork

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Brief van Jan Buijvoets aan zijn verloofde vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Aan: de burgemeester van Hoogeveen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: aantal in kamp aangetroffen woonwagens komen vermoedelijk uit Hoogeveen.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Aan: de burgemeester van Hoogeveen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-20 Onderwerp: aantal in kamp aangetroffen woonwagens komen vermoedelijk uit Hoogeveen.&nbsp;

Brief en notitie van J. Buijvoets over de herkomst woonwagens in kamp Westerbork

Van: Henriette Renée Landau Door: Breslauer, Werner Rudolf Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: fotoserie van een kampgevangene.

Van: Henriette Renée Landau Door: Breslauer, Werner Rudolf Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: fotoserie van een kampgevangene.

Foto' s van Henriette Renée Landau gemaakt door Breslauer in kamp Westerbork

Van: Technische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06 Onderwerp: inventarislijst:&nbsp; Verdunkelings Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeuging von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung.

Van: Technische Dienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06 Onderwerp: inventarislijst:&nbsp; Verdunkelings Abteilung, Malerei, Uhrmacherei-Optik, Gruppe Benda (Erzeuging von Fussbodenbelag), Schlosserei und Schmeide, Tischlerei, Garage, Magazine der ehemaligen Bauleitung.

Lijst met inventarissen van verschillende werkplaatsen in Interneringskamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Smederij

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd Bewaring Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-24 Onderwerp: Trompet- en fluitsignalen bij appèl.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Hoofd Bewaring Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-24 Onderwerp: Trompet- en fluitsignalen bij appèl.

Instructie van J. G. Buijvoets aan het hoofd van Bewaring over het geven van trompet- en fluitsignalen

Van: Buijvoets, J.G. Aan: personeel en bewakers Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: aanvullende opgave en instructies over werkverdeling voor barakleiders, bewaking, hoofden van dienst e.a.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: personeel en bewakers Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: aanvullende opgave en instructies over werkverdeling voor barakleiders, bewaking, hoofden van dienst e.a.&nbsp;

Instructie van J.G. Buijvoets over werkverdeling in het Interneringskamp Westerbork

Van: Minderhoud. H. Lt. Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-05-14 Onderwerp: over vergunning aan burgemeester van Beilen om glas af te nemen van het kamp.

Van: Minderhoud. H. Lt. Mr. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: te velde Datum: 1945-05-14 Onderwerp: over vergunning aan burgemeester van Beilen om glas af te nemen van het kamp.

Brief van H. Minderhoud aan J. Buijvoets over de bestemming van de glasvoorraad in kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst Afdeling Verduistering, schilderwerkplaats, horlogemakerij, afd. vervaardiging van vloerzeil, smederij en draaierij, timmerwerkplaats, motorwagens en automobielen, motorfietsen, magazijn van de vroegere bouwleiding, schrijf- en telmachines en duplicators, levensmiddelenmagazijn, industriebarak 58; de barakken 77, 99 en 59; &nbsp;fournituren, radio's, atelier, schoenmakerij, kleermakerij. naaikamer, breierij, wasserij. Op de inventarislijst staan met potlood geschreven op- en aanmerkingen. &nbsp;

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: inventarisatielijst Afdeling Verduistering, schilderwerkplaats, horlogemakerij, afd. vervaardiging van vloerzeil, smederij en draaierij, timmerwerkplaats, motorwagens en automobielen, motorfietsen, magazijn van de vroegere bouwleiding, schrijf- en telmachines en duplicators, levensmiddelenmagazijn, industriebarak 58; de barakken 77, 99 en 59; &nbsp;fournituren, radio's, atelier, schoenmakerij, kleermakerij. naaikamer, breierij, wasserij. Op de inventarislijst staan met potlood geschreven op- en aanmerkingen. &nbsp;

Lijst van in het kamp aanwezige goederen en voorraden in april 1945

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Instructie over de regeling van straffen in Interneringskamp Westerbork

Schoenmakerij

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-25 Onderwerp: Organisatie Kamp Westerbork. Onder het personeel bevinden zich een aantal bevrijdde Joodse kampgevangenen.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-25 Onderwerp: Organisatie Kamp Westerbork. Onder het personeel bevinden zich een aantal bevrijdde Joodse kampgevangenen.

Schema van de kamporganisatie in juli 1945

Van: Buijvoets, J.G. Aan;&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatieschema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan;&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatieschema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Schema van de kamporganisatie met een indeling van de verschillende afdelingen en kampleiding

Van: Buijvoets, J.G. Aan; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatie-schema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-15 Onderwerp: Organisatie-schema. Indeling van de verschillende afdelingen in het kamp.

Van: Asscher, S. Aan: Asscher-Pinkhof, Clara (kamp Westerbork, barak 35, weeshuis) Plaats: Jerusalem Datum: 1944-05-29 Onderwerp: bij een oom op bezoek, groeten van alle vrienden, voelt u hoeveel ik aan u denk…

Van: Asscher, S. Aan: Asscher-Pinkhof, Clara (kamp Westerbork, barak 35, weeshuis) Plaats: Jerusalem Datum: 1944-05-29 Onderwerp: bij een oom op bezoek, groeten van alle vrienden, voelt u hoeveel ik aan u denk…

Bericht van S. Asscher aan haar moeder Clara Asscher-Pinkhof vanuit Jerusalem

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 1 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01 Onderwerp: slagzin; een jaar voorbij; gedicht, ‘Zullen wij u vinden’; het menselijke lichaam; wetenschappelijke vraag van de week; love-song; de tijd snelt voort; oude wijsheid in een nieuw kleed….

Opbouw Uitgegeven voor het ziekenhuis 2de Jaargang, No. 1 Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-01 Onderwerp: slagzin; een jaar voorbij; gedicht, ‘Zullen wij u vinden’; het menselijke lichaam; wetenschappelijke vraag van de week; love-song; de tijd snelt voort; oude wijsheid in een nieuw kleed….

Orgaan met de titel 'Opbouw' uitgegeven voor het ziekenhuis van het Interneringskamp Westerbork

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32

Luchtfoto van het Heidelager en een deel van de toegangsweg en de spoorlijn naar het kamp.&nbsp; Plaats: Hooghalen en omgeving Datum: 1944-11-29 In het Heidelager was het bewakingspersoneel van kamp Westerbork ondergebracht. Kampgevangenen werden hier ingezet in de keuken en het onderhoud van de barakken zowel intern als extern. &nbsp;

Luchtfoto van het Heidelager en een deel van de toegangsweg en de spoorlijn naar het kamp.&nbsp; Plaats: Hooghalen en omgeving Datum: 1944-11-29 In het Heidelager was het bewakingspersoneel van kamp Westerbork ondergebracht. Kampgevangenen werden hier ingezet in de keuken en het onderhoud van de barakken zowel intern als extern. &nbsp;

Luchtfoto van het Heidelager

1944

November 1944

Heidelager Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp en Heidelager Datum: 1944-01

Heidelager Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp en Heidelager Datum: 1944-01

Karl AndreasNothmann

Karl Andreas
Nothmann