In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Commandantswoning

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; Sander Sanders heeft een Kampsperre en Eva, E, en M. zijn nog steeds in kamp Westerbork; bij een begrafenis in Amsterdam kregen nabestaanden geen reisvergunning om de begrafenis bij te wonen; te versturen goederen.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; Sander Sanders heeft een Kampsperre en Eva, E, en M. zijn nog steeds in kamp Westerbork; bij een begrafenis in Amsterdam kregen nabestaanden geen reisvergunning om de begrafenis bij te wonen; te versturen goederen.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Appell!! Appell!! Appell!!&nbsp; Lied uit het boek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Betreft een foto van het boek 'Humor und Melodie'&nbsp; (Cabaret). De getekende personen stellen kampcommandant Gemmeker (achter zijn bureau) en Max Ehrlich voor.

Appell!! Appell!! Appell!!&nbsp; Lied uit het boek 'Humor und Melodie'.&nbsp; Tekst met illustratie. Kamp Westerbork, 1943-09-27.&nbsp; Betreft een foto van het boek 'Humor und Melodie'&nbsp; (Cabaret). De getekende personen stellen kampcommandant Gemmeker (achter zijn bureau) en Max Ehrlich voor.

Een lied uit het revueboek Humor und Melodie

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Uns sagt er, opium macht ihn froh...'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-27&nbsp; Onderwerp: compost voor tuinen, gazons, borders, heesterbeplanting enz.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Vluchtelingenkamp&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-07-27&nbsp; Onderwerp: compost voor tuinen, gazons, borders, heesterbeplanting enz.&nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Roos, Abraham…. Aan: Familie Plaats: Meppel Datum: 1938-08-18 Onderwerp: activiteiten van gezinsleden en naaste verwanten, en vragen over diverse familieleden.

Van: Roos, Abraham…. Aan: Familie Plaats: Meppel Datum: 1938-08-18 Onderwerp: activiteiten van gezinsleden en naaste verwanten, en vragen over diverse familieleden.

Brief van Abraham Roos aan familie vanuit Meppel

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo), Henriette Aan: lieve jongens,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp en vraag om het toesturen van allerlei zaken.

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo), Henriette Aan: lieve jongens,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp en vraag om het toesturen van allerlei zaken.

Brief van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan lieve jongens vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Asscher, J. en Asscher, B. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: Jeannot bedankt zijn moeder voor de pakketten, maar vraagt haar om niet teveel brood te sturen. Hij vraagt ook om gymschoenen, sokken, wasknijpers, kaarsen en sigaretten. Bram bedankt zijn moeder voor het sturen van een pakket naar zijn schoonouders.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, J. en Asscher, B. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-20 Onderwerp: Jeannot bedankt zijn moeder voor de pakketten, maar vraagt haar om niet teveel brood te sturen. Hij vraagt ook om gymschoenen, sokken, wasknijpers, kaarsen en sigaretten. Bram bedankt zijn moeder voor het sturen van een pakket naar zijn schoonouders.&nbsp;

Briefkaart van Bram- en Jacob Asscher aan de familie Tollenaar

Im Lager Westerbork geboren Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Rudolf Victor Presser; Jacques Lenson en Bernard Gobets.

Im Lager Westerbork geboren Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: de geboorte van Rudolf Victor Presser; Jacques Lenson en Bernard Gobets.

Bericht over de geboorte van een drietal kinderen in kamp Westerbork

Van: Het Rode Kruis, Informatie Bureau Aan: van Dam, Jacob (broer van Joseph/Jaap) Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-23 Onderwerp: het lot van het gezin de Winter-van Dam. Moeder en kinderen zijn naar Auschwitz doorgestuurd en vader is in het plaatsje Cosel uit de trein gezet om verder te worden doorgestuurd.

Van: Het Rode Kruis, Informatie Bureau Aan: van Dam, Jacob (broer van Joseph/Jaap) Plaats: Amsterdam Datum: 1946-04-23 Onderwerp: het lot van het gezin de Winter-van Dam. Moeder en kinderen zijn naar Auschwitz doorgestuurd en vader is in het plaatsje Cosel uit de trein gezet om verder te worden doorgestuurd.

Brief van het Rode Kruis over het lot van het gezin de Winter-van Dam

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in januari tot en met maart 1943 in het kamp overleden personen.

Lijst met namen van overleden personen Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: in januari tot en met maart 1943 in het kamp overleden personen.

Lijst met namen van overleden personen in kamp Westerbork in 1943

Joodse gemeenten in Noord-Brabant

Joodse gemeente Werkendam-Woudrichem

Centrale keuken. De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Het interieur is zichtbaar en grote (kook)ketels staan opgesteld. Op de voorgrond een keukentafel met snijmachine. Op de achtergrond wasbakken; een theedoek hangt over de rand. Kamp Westerbork, 1939-1942. Achter op de foto staat: 'Interieur Centrale Keuken, Vl. kamp'.

Centrale keuken. De centrale keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Het interieur is zichtbaar en grote (kook)ketels staan opgesteld. Op de voorgrond een keukentafel met snijmachine. Op de achtergrond wasbakken; een theedoek hangt over de rand. Kamp Westerbork, 1939-1942. Achter op de foto staat: 'Interieur Centrale Keuken, Vl. kamp'.

RubenNeeter

Ruben
Neeter