In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Portretfoto van Kurt Schlesinger.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Als eerste Dienstleider had Schlesinger de belangrijkste functie in de Joodse organisatie van het kamp.&nbsp;

Portretfoto van Kurt Schlesinger.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Als eerste Dienstleider had Schlesinger de belangrijkste functie in de Joodse organisatie van het kamp.&nbsp;

Foto van eerste dienstleider Kurt Schlesinger

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928.

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928.

Advertentie in verband met het overlijden van Izak van Dam in 1928

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Bericht van de Joodse Raad over het vertrek van de familie Polak

Centrale verwarming Keukengebouw; directeurswoning; woning adj.directeur; dienstgebouw en administratiegebouw Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming Keukengebouw; directeurswoning; woning adj.directeur; dienstgebouw en administratiegebouw Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende gebouwen van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Kortoef, Johan Geboren: 1920-09-06

Foto van Johan Kortoef

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: de Jong, Daniel Datum: 1943-09-29 Bijz.: Barneveld

Ausweiskarte Lager Westerbork Van: de Jong, Daniel Datum: 1943-09-29 Bijz.: Barneveld

Ausweiskarte van Daniel de Jong

Van: Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden in Amsterdam. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Pogingen om hem uit het kamp weg te krijgen. Blz.: 2 Bijbehorende enveloppe: 8515-02-1

Van: Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: Omstandigheden in Amsterdam. (Asser Visser zit in barak 3a, bed 67, Kamp Westerbork). Pogingen om hem uit het kamp weg te krijgen. Blz.: 2 Bijbehorende enveloppe: 8515-02-1

Brief aan A. Visser vanuit Amsterdam

Foto van Fijtje Gosschalk (1909-1943)

Foto van Fijtje Gosschalk

Van: Batavier, M. Aan: Beste tante Plaats: Elsloo, Joods Werkkamp Datum: 1942-07-23 Onderwerp: omstandigheden; Jodenster; dagelijkse gang van zaken. De kans is groot dat ze naar Duitsland moeten gaan. Volgens zeggen zijn er al kampen leeggehaald. Vanuit De Landweer hebben zich al jongens vrijwillig voor transport aangemeld vanwege een meisje.

Van: Batavier, M. Aan: Beste tante Plaats: Elsloo, Joods Werkkamp Datum: 1942-07-23 Onderwerp: omstandigheden; Jodenster; dagelijkse gang van zaken. De kans is groot dat ze naar Duitsland moeten gaan. Volgens zeggen zijn er al kampen leeggehaald. Vanuit De Landweer hebben zich al jongens vrijwillig voor transport aangemeld vanwege een meisje.

Brief van M. Batavier aan zijn tante vanuit het Joodse werkkamp De Landweer

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Hollandsche Schouwburg

Vluchtelingenkampen

Loods 24

Hachsjara opleidingscentra

Gevangenissen

Koning Willem III Kazerne

Zieken-, verpleeg- en verzorgingstehuizen

Opvangtehuizen in Barneveld

Joodse weeshuizen

Hollandia Kattenburgfabriek

Joodse werkkampen

Joodse wijken

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Jet,&nbsp; Aan: Mir, (Waterman Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp, plaatsen van namen op een lijst. Echtgenoot Barend is werkzaam bij boer Stolt in Zwiggelte, tot donderdag te bereiken via het station Beilen en met de fiets langs het &nbsp;Oranjekanaal. Max Ardel is aangekomen; het is rotter dan rot met alle transporten…

Van: Waterman-Lopes Cardozo, Jet,&nbsp; Aan: Mir, (Waterman Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08 Onderwerp: omstandigheden in kamp, plaatsen van namen op een lijst. Echtgenoot Barend is werkzaam bij boer Stolt in Zwiggelte, tot donderdag te bereiken via het station Beilen en met de fiets langs het &nbsp;Oranjekanaal. Max Ardel is aangekomen; het is rotter dan rot met alle transporten…

Brief van Henriette Waterman-LopesCardozo aan haar dochter Mirjam vanuit kamp Westerbork

Lebenslauf (CV) Van: Boas, Salomon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bevat gegevens over het werkzame leven van Salomon, zowel van voor de oorlog als tijdens zijn gevangenschap in Westerbork en Theresienstadt.&nbsp;

Lebenslauf (CV) Van: Boas, Salomon Plaats: Theresienstadt Onderwerp: bevat gegevens over het werkzame leven van Salomon, zowel van voor de oorlog als tijdens zijn gevangenschap in Westerbork en Theresienstadt.&nbsp;

Persoonsgegevens van Salomon Boas

Breslauer, Werner Rudolf Een groep vrouwen en kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Een groep vrouwen en kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Werken op het land bij kamp Westerbork

Van: Wallega-Vieijra, M. Datum: 1944/1945 Plaats: Andijk (Oost) Onderwerp: kaart verstrekt door de Landelijk Organisatie voor hulp aan Onderduikers (L.O.). Oude stukken heeft zij moeten afgeven aan de SD in Arnhem na haar arrestatie.

Van: Wallega-Vieijra, M. Datum: 1944/1945 Plaats: Andijk (Oost) Onderwerp: kaart verstrekt door de Landelijk Organisatie voor hulp aan Onderduikers (L.O.). Oude stukken heeft zij moeten afgeven aan de SD in Arnhem na haar arrestatie.

Identiteitsbewijs van M. Wallega-Vieijra verstrekt door de L.O.

Arbeidskaart Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-14 Ingedeeld bij DB1 Verfgs. Gruppe

Arbeidskaart Van: Vles, Henri Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-12-14 Ingedeeld bij DB1 Verfgs. Gruppe

Arbeidskaart van Henri Vles

Van: Buijvoets, J.G. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: algemene instructies voor de binnenbewaking van de verschillende afdelingen en locaties (gevangenis, barak 51, het badhuis, de Centrale Keuken, het ziekenhuis…).

Van: Buijvoets, J.G. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: algemene instructies voor de binnenbewaking van de verschillende afdelingen en locaties (gevangenis, barak 51, het badhuis, de Centrale Keuken, het ziekenhuis…).

Instructie (s) voor de binnenbewaking van objecten en de na te leven regels

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 82

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummers: A010, A011, A016, A017, A024, A028, A028, A033, A037, A037, A039, A040, A045, A049, A050, A053, A055&nbsp;

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 1 kroon Nummers: A010, A011, A016, A017, A024, A028, A028, A033, A037, A037, A039, A040, A045, A049, A050, A053, A055&nbsp;

Kampgeld Theresienstadt 1 kroon

Foto gemaakt tijdens het huwelijk van Salomon Hartog Polak en Elsje Polak-Gosschalk

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie Verloren Transport Bevat de route die het transport heeft afgelegd, een lijst met namen van passagiers die onderweg zijn overleden.

Documentatie over het transport Bergen-Belsen-Tröbitz

Van: katholieke liefdadigheid Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05 Onderwerp: mogelijk steun voor Rozette, die op weg terug naar Nederland was, via Praag.

Van: katholieke liefdadigheid Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05 Onderwerp: mogelijk steun voor Rozette, die op weg terug naar Nederland was, via Praag.

MozesMunnikendam

Mozes
Munnikendam