In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-18 Onderwerp: Werner is terneergeslagen. Hij kreeg een expresse kaart van zijn ouders dat zij op 15 juni vertrekken, reeds vertrokken zijn met een transport naar Polen. Een bestemmingsplaats is niet bekend (Sobibor). 'Zal ik ze ooit weerzien'.; Sinds Werner niet meer thuis is (1933), is de band met zijn ouders hechter geworden; ‘Waarheen zullen ze gaan?’ Honderden kampgenoten hebben al zo'n boodschap ontvangen. Transporten naar Lublin, Libenau. Lodz, Warschau, Riga…Niemand krijgt meer een bericht, ja brieven retour met de opschrift: ‘Ontvanger overleden’ of ontvanger vertrokken, waarheen onbekend; een en ander over de toestanden gehoord, beroerd zijn ze overal…; Werners vriendschap met Stella zal een hulp zijn voor de toekomst ‘die den diepste stand nog niet heeft bereikt’; Mogelijk mag Werner op 6 juli naar Amsterdam…; de voedselvoorziening in het kamp is lastig, een opsomming van wat hij krijgt.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-18 Onderwerp: Werner is terneergeslagen. Hij kreeg een expresse kaart van zijn ouders dat zij op 15 juni vertrekken, reeds vertrokken zijn met een transport naar Polen. Een bestemmingsplaats is niet bekend (Sobibor). 'Zal ik ze ooit weerzien'.; Sinds Werner niet meer thuis is (1933), is de band met zijn ouders hechter geworden; ‘Waarheen zullen ze gaan?’ Honderden kampgenoten hebben al zo'n boodschap ontvangen. Transporten naar Lublin, Libenau. Lodz, Warschau, Riga…Niemand krijgt meer een bericht, ja brieven retour met de opschrift: ‘Ontvanger overleden’ of ontvanger vertrokken, waarheen onbekend; een en ander over de toestanden gehoord, beroerd zijn ze overal…; Werners vriendschap met Stella zal een hulp zijn voor de toekomst ‘die den diepste stand nog niet heeft bereikt’; Mogelijk mag Werner op 6 juli naar Amsterdam…; de voedselvoorziening in het kamp is lastig, een opsomming van wat hij krijgt.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Voorlopige aanwijzingen betreffende de afvoer (evacuatie) van burgerbevolking. Datum: 1939-1940 &nbsp;

Voorlopige aanwijzingen betreffende de afvoer (evacuatie) van burgerbevolking. Datum: 1939-1940 &nbsp;

Notities met voorlopige aanwijzingen betreffende de afvoer (evacuatie) van burgerbevolking.

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Judith Sanders gemaakt door Werner Breslauer in kamp Westerbork

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: om half zes in de morgen in Hooghalen aangekomen; onderweg in de trein kunnen slapen; hij heeft zich in Westerbork kunnen verfrissen; de mensen zijn er behoorlijk en het eten ook; slapen in een grote barak, driehoog; in de nacht per tram naar het Centraal Station vervoerd; in het kamp heerst een goede orde, een tegenstelling met de Schouwburg en de Joodse Raad; morgen waarschijnlijk weer verder; Daan gesproken; vanaf Hooghalen was het met bepakking een uur lopen; de schrijver is doodmoe…

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: om half zes in de morgen in Hooghalen aangekomen; onderweg in de trein kunnen slapen; hij heeft zich in Westerbork kunnen verfrissen; de mensen zijn er behoorlijk en het eten ook; slapen in een grote barak, driehoog; in de nacht per tram naar het Centraal Station vervoerd; in het kamp heerst een goede orde, een tegenstelling met de Schouwburg en de Joodse Raad; morgen waarschijnlijk weer verder; Daan gesproken; vanaf Hooghalen was het met bepakking een uur lopen; de schrijver is doodmoe…

Briefkaart van Julius Egger aan de familie J. Meijer vanuit kamp Westerbork

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: instructie betr. het groeten van gedetineerden aan officieren e.d.

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbrok, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: instructie betr. het groeten van gedetineerden aan officieren e.d.

SofieMuller-Hirsch

Sofie
Muller-Hirsch