In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met aantekeningen over inentingen bij mannen van de Joodse Ordedienst en hun gezinsleden

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07/09 Onderwerp: ze ligt weer in het ziekenhuis vanwege buikloop; het is een afschuwelijke ziekte; een dame viel uit haar bed en was een tijdje bewusteloos; van de schrik kreeg Henriette diarree; zondagavond ging ze van haar stokje, maandag met brancard naar het ziekenhuis; ze ligt alweer 10 dagen in het ziekenhuis; het gaat op en neer; twee vriendinnen en de zusters verzorgen haar; het is er rustiger dan in de barak, hoewel er ook veel kinderen zijn; het nieuwste geneesmiddel: geraspte appels; gekregen uit verschillende pakketjes; opsomming van pakketjes en de herkomst ervan; Robbie maakt al ziekten mee: roodvonk, mazelen, waterpokken en hij is geopereerd aan hevige oorontsteking en hij heeft hoge koorts; Paul en Liesbeth maken zich zorgen; Paul ziet ze regelmatig; vandaag, 9-10, sluit de post, ze kreeg nog allerlei brieven binnen; het gaat de laatste twee dagen beter met haar, mogelijk kan ze volgende week weer terug naar barak 73…

Van: Enthoven-van Lier; H.S.C.C. Aan: Enthoven-Croll, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-07/09 Onderwerp: ze ligt weer in het ziekenhuis vanwege buikloop; het is een afschuwelijke ziekte; een dame viel uit haar bed en was een tijdje bewusteloos; van de schrik kreeg Henriette diarree; zondagavond ging ze van haar stokje, maandag met brancard naar het ziekenhuis; ze ligt alweer 10 dagen in het ziekenhuis; het gaat op en neer; twee vriendinnen en de zusters verzorgen haar; het is er rustiger dan in de barak, hoewel er ook veel kinderen zijn; het nieuwste geneesmiddel: geraspte appels; gekregen uit verschillende pakketjes; opsomming van pakketjes en de herkomst ervan; Robbie maakt al ziekten mee: roodvonk, mazelen, waterpokken en hij is geopereerd aan hevige oorontsteking en hij heeft hoge koorts; Paul en Liesbeth maken zich zorgen; Paul ziet ze regelmatig; vandaag, 9-10, sluit de post, ze kreeg nog allerlei brieven binnen; het gaat de laatste twee dagen beter met haar, mogelijk kan ze volgende week weer terug naar barak 73…

Brief van Henriette Enthoven van Lier aan liefste allemaal vanuit kamp Westerbrork

Van: Vierra, W. Aan: Vierra, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-10 Onderwerp: over ontvangen en verstuurde post; er doorheen komen; al iets gehoord van de Euterpestraat? Willem hoopt dat hij weer gauw naar huis mag gaan…

Van: Vierra, W. Aan: Vierra, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-10 Onderwerp: over ontvangen en verstuurde post; er doorheen komen; al iets gehoord van de Euterpestraat? Willem hoopt dat hij weer gauw naar huis mag gaan…

Briefkaart van Willem Vierra aan zijn vrouw A. Vierra vanuit kamp Westerbork

Van: Bettie en Annie Aan: Ju en Bully (Judith en Günter Wollheim) Plaats: Amsterdam datum: 1943-09-03 Onderwerp: van harte gefeliciteerd met Bully zijn verjaardag; ze hopen dat hij zijn verjaardag nog vaak mag vieren; ook Ju gefeliciteerd, dat zij er nog vele jaren getuige van mag zijn…; jammer dat de felicitaties niet persoonlijk kunnen worden overgebracht, gelukkig kunnen ze nog schrijven; de briefkaart wordt teruggestuurd omdat Ju en Bully op transport zijn gezet… en zich dus niet meer in kamp Westerbork bevinden (poststempel 24-9-1943).

Van: Bettie en Annie Aan: Ju en Bully (Judith en Günter Wollheim) Plaats: Amsterdam datum: 1943-09-03 Onderwerp: van harte gefeliciteerd met Bully zijn verjaardag; ze hopen dat hij zijn verjaardag nog vaak mag vieren; ook Ju gefeliciteerd, dat zij er nog vele jaren getuige van mag zijn…; jammer dat de felicitaties niet persoonlijk kunnen worden overgebracht, gelukkig kunnen ze nog schrijven; de briefkaart wordt teruggestuurd omdat Ju en Bully op transport zijn gezet… en zich dus niet meer in kamp Westerbork bevinden (poststempel 24-9-1943).

Briefkaart van Bettie en Annie aan Bully en Ju vanuit Amsterdam

Van: Biallosterski, Ben Aan: Jansen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-04 Onderwerp: na inpakken, twee dagen liggend op houten planken, uitstel van transport wegens beschietingen van de treinen; voorlopig gewoon naar kamp Westerbork schrijven…; schrijf zo gauw mogelijk allerlei oorlogsnieuws…

Van: Biallosterski, Ben Aan: Jansen, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-04 Onderwerp: na inpakken, twee dagen liggend op houten planken, uitstel van transport wegens beschietingen van de treinen; voorlopig gewoon naar kamp Westerbork schrijven…; schrijf zo gauw mogelijk allerlei oorlogsnieuws…

Ansichtkaart van Ben Biallosterski aan de familie Jansen vanuit kamp Westerbork

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorende bij brief inv.nr. 6738-32 Op achterzijde de tekst: Abs. Veronica Polak Lager Birkenau bei Neu ? Oberschlesien, Block 19. Datum: 1942-11/12

Enveloppe behorend bij de brief geschreven door Vera Polak-van Gelder vanuit Auschwitz-Birkenau

Filterhuis en het ketelhuis Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1965-1970

Filterhuis en het ketelhuis Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1965-1970

Foto van het filterhuis en het ketelhuis in woonoord Schattenberg

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Dienst uitvoering werken.&nbsp; Rechts: Gepko Huisman, links: Dhr. Broer. Gepko Huisman was al sinds 1939 werkzaam in kamp Westerbork.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Dienst uitvoering werken.&nbsp; Rechts: Gepko Huisman, links: Dhr. Broer. Gepko Huisman was al sinds 1939 werkzaam in kamp Westerbork.

Foto van het personeel van de Dienst Uitvoering Werken in Interneringskamp Westerbork

Van: Brandt, F.C.J., gedetineerde Aan: chef D.U.W. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-12 Onderwerp: onderzoek naar de mogelijkheden in K.W. betonwaren door gedetineerden te laten vervaardigen.

Van: Brandt, F.C.J., gedetineerde Aan: chef D.U.W. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-12 Onderwerp: onderzoek naar de mogelijkheden in K.W. betonwaren door gedetineerden te laten vervaardigen.

Rapport van F.C.J Brand aan de chef van de Dienst Uitvoering Werk (Huisman) over vervaardigen betonwaren

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

Van: Rijksdienst uitvoering werken&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1950-07-24 (reactie op een brief van 24 juni 1950) Onderwerp: huur terrein kamp Schattenberg. Het kampterrein met barakken is in gebruik gegeven aan de Dienst Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken in verband met de komst van Indische Nederlanders in kamp Schattenberg.

KlaartjeMossel-Muller

Klaartje
Mossel-Muller